Nga Helena Smith, The Guardian
Në zonat veriore të vendit nuk ka punë. Në kryeqytet, korrupsioni ka bllokuar rrugën drejt suksesit për të rinjtë e diplomuar dhe nuk është çudi që ka një eksod të qytetarëve që duan të largohen.
Për sa i përket ambasadës së Tiranës, gjithçka është shumë e ngarkuar për ambasadorin e Britanisë në Shqipëri, Alastair King-Smith. Kriza në marrëdhëniet mes dy vendeve, për shkak të numrit të emigrantëve që po kalojnë Kanalin, është reflektuar edhe në vizitat e zyrtarëve.
Këtë javë sekretarja e brendshme, Suella Braverman, shpreson se do të zbusë zemërimin e shkaktuar nga përshkrimi i saj për shqiptarët. Të enjten, ndërsa mosmarrëveshja u përshkallëzua edhe më shumë pas deklaratës së kryeministrit të Shqipërisë, Edi Rama.
Por qendra e vërtetë e mosmarrëveshjes që e ka shtyrë Londrën të dërgojë delegatët e saj jo në Tiranë, është gati 100 milje në veri-lindje, në zonat e veriut të goditura nga varfëria, ku shumë ende ëndërrojnë të shkojnë në Dover me gomone, të cilat Braverman është e vendosur t’i ndalojë.
Dikur një vendgrumbullim për të dënuarit dhe të burgosurit politikë gjatë epokës komuniste të Shqipërisë, veriu është një terren i vështirë, ku ata që janë me fat mund të punojnë dhe të marrin 270 € në muaj, raporton abcnews.al.
Në qytetin e Kukësit, i cili pranoi mijëra refugjatë shqiptarë etnikë gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë – pothuajse të gjithë mbërritën në këmbë vetëm me rrobat e trupit– të rinjtë dhe të rejat raportohet se po ndjekin kurse intensive të gjuhës angleze, hapi i parë në ato që shpesh do të jenë përpjekje të rrezikshme për t’u bashkuar me miqtë dhe të afërmit në Britani.
Platformat e mediave sociale të përdorura nga kontrabandistët kanë luajtur një rol të rëndësishëm mbi trazirat politike në Mbretërinë e Bashkuar.
“Shumë nga shqiptarët që fillimisht shkuan në Mbretërinë e Bashkuar u hoqën si azilkërkues nga Kosova,” tha Ilir Gëdeshi, eksperti kryesor i migracionit në vend, duke shpjeguar lidhjet e pazakonta të rajonit me Britaninë.
Gëdeshi, i cili drejton Qendrën për Studime Ekonomike dhe Sociale në Tiranë, ka kaluar pjesën më të mirë të tre dekadave që kur Shqipëria doli nga bota e komunizmit duke studiuar flukset e emigrantëve.
Portretizimi i Braverman-it i bashkatdhetarëve të tij si kriminelë ka shkelur dhe rënduar krenarinë e tyre.
“Kjo bisedë për pushtim, për bandat, është shumë e gabuar,” tha ai. “Nëse nuk do të kishte pasur krizë ekonomike në Greqi apo Itali, shumë do të shkonin atje.
Ajo që është e qartë është se Veriu i Shqipërisë është më i varfër, mungesa e çdo shprese, ajo që qëndron pas kësaj valë të fundit.”
Pothuajse të gjithë 12,000 shqiptarët që vlerësohet se kanë hyrë në Mbretërinë e Bashkuar këtë vit besohet se janë nga Veriu. Shumica e tyre nuk janë të arsimuar përveç shkollës fillore, sipas Gëdeshit.
Kryetari i Hasit ka premtuar të vendosë një statujë të Mbretëreshës Elizabeth II në shenjë mirënjohjeje për të gjithë Britaninë. Veriu i Shqipërisë u la pas dore edhe nga diktatori Enver Hoxha, mori pushtetin në vitin 1944, i cili u përpoq të transformonte vendin.
Kështu, në kohën kur zonat e veriut dolën pas gati pesë dekadash të sundimit komunist në fillim të viteve 1990, vizitorët u përballen me një botë të mjerë, blloqe banimi me tulla të zhveshura, banditë dhë rrëmujë.
Optimizmi i krijuar nga ndërtimi i një aeroporti ndërkombëtar në Kukës, një stadium futbolli me 8000 vende dhe rrugë të reja nuk arritën të ndryshonin këto zona.
“Shumica e kushërinjve të mi janë në Britani,” tha 24-vjeçarja Era Koleci, nga qyteti i Burrelit, në qendrën moderne kulturore ku ajo punon tani në kryeqytet.
“Personalisht nuk dua të largohem, por kështu funksionon”, tha ajo. “Kushërinjtë marrin kushërinjtë. Tre nga kushërinjtë e mi u larguan në tre muajt e fundit. Ata shpenzuan 3000 paund secili për kalimin me varkë. Nëna ime thotë se ata arritën atje të sigurt.
Nëse ata mund të jetojnë një jetë të mirë, pse jo?”
Koleci, e cila ka studiuar për administrim biznesi, është një nga të rinjtë shqiptarë që duan të punojnë për të mirën e vendit të tyre. Në zyrat moderne të Kongresit Kombëtar të Rinisë, pasi Tiranës iu dha titulli i kryeqytetit rinor europian të këtij viti, ka plot të tilla.
“Mbi 1,000 delegacione të të rinjve nga e gjithë Europa na kanë vizituar këtë vit dhe ata kanë mbetur shumë të befasuar nga pasioni ynë dhe gjithë puna që po bëjmë”, tha 28-vjeçarja Dafina Peci, sekretare e përgjithshme e kongresit, duke folur për stereotipet mbi imazhin e shqiptarëve në Britani.
“I yni është një vizion për të ardhmen, por ka shumë kontradikta në vendin tonë dhe një ndryshim i madh midis zonave urbane dhe rurale.”
Peci është tipik shqiptar që kërkon përmirësimin e qeverisjes. “Mendoj se problemi ynë më i madh është mosgatishmëria për të folur sinqerisht për gjërat që duhet të na shqetësojnë ne si shoqëri,” tha ajo.
“Është e tmerrshme të portretizoheni si një komb që lejon migrimin ilegal, kur të gjithë e dimë se të largohesh nga zona jote e rehatisë, nga gjuha, nga familja – të gjitha kujtimet që ke njohur ndonjëherë – nënkupton një nivel dëshpërimi.”
Në një vend me një popullsi më të vogël se Uellsi, thuhet se çdo familje në Shqipëri tashmë ka një anëtar jashtë vendit. Sondazhet e njëpasnjëshme kanë treguar se të paktën 60% duan të largohen.
Ndërkohë që varfëria mund të jetë forca shtytëse për migrimin në veri, në Tiranë është arsimi dhe dëshira për jetë më të mirë, dhe larg korrupsionit, arsyet që po i shtyjnë njerëzit për tu larguar.
Rritja e kërkesave për azil nga të diplomuarit e vendosur për të vazhduar studimet jashtë shtetit është një shqetësim i veçantë për Gëdeshin, i cili i frikësohet nga largimi masiv i shqiptarëve.
“Të gjithë duan të ikin”, tha Arta Jorgi, e cila është 47 vjeç, flet tre gjuhë dhe ka tre diploma, por sërish kërkon të largohet nga vendi.
“Korrupsioni është si kanceri këtu. Për të filluar një punë në sektorin publik duhet të premtosh se do të sjellësh 1500 vota dhe nuk po bëj shaka, ata kanë njerëz që i numërojnë”, tha ajo.
“Nuk kam miq në Tiranë, sepse të gjithë janë larguar. Në janar planifikoj të shkoj në Amerikë.”
Në një komb dikur aq të izoluar sa Shqipëria, përhapja e demokracisë ka rezultuar në një përqafim të kapitalizmit.
Rrokaqiejt e mëdhenj prej çeliku dhe betoni ngrihen mbi sheshin Skënderbej të Tiranës; makinat e mira lëvizin në bulevardet e zbukuruara me korsi biçikletash; janë shfaqur një bollëk restorantesh dhe kafenesh që shërbejnë mallra të importuara dhe verëra të shkëlqyera, ndërkohë që po zhvillohen plane për të krijuar një muze dhe teatër më të avancuar.
Por rrethi i virtytshëm që shumëkush kishin pritur nga ardhja e demokracisë duket se i ka shpëtuar Shqipërisë. Rrokaqiejt dhe shenjat e tjera të kapitalizmit janë një simbol i pastrimit të parave të fitimeve të paligjshme të tregtisë së drogës.
“Ndërsa pjesa tjetër e botës po lëviz në sekonda, ne duket se po lëvizim me orë,” tha Enkelda Hakrama, një studente.
“Nëse nuk do të kisha një djalë, do të isha larguar me siguri.”
Klajdis Rama, i regjistruar në degën e informatikës, është dakord. “Unë jam 18 vjeç, por tashmë e di që dua të jem në Mbretërinë e Bashkuar ose SHBA,” tha ai.
“Shqipëria nuk ka asnjë të ardhme. Nëse doni të jetoni mirë dhe dëshironi të paguheni më shumë, mos qëndroni këtu”.
Ekspertët ia atribuojnë eksodin një periudhe tranzicioni ekonomik që ka zgjatur shumë, e përkeqësuar nga shpresa për t’u bërë pjesë e BE-së, një lëvizje që do të kishte lehtësuar investimet e huaja.
Dhe ata kanë frikë se nëse vazhdon, një ekonomi tashmë ndër më të varfrat në Europë vetëm sa do të përkeqësohet.
“Për disa kohë, bizneset janë ankuar se nuk mund të gjejnë punonjës. Tani ata po thonë nuk mund të gjejnë blerës”, tha Ornela Liperi, kryeredaktore e Monitor, revistës kryesore ekonomike në vend, e cila e përshkruan industrinë e turizmit si të vetmen pikë të ndritshme.
“Shqiptarët shohin rrokaqiejt dhe gjithë të tjerat, dhe kjo i zemëron sepse e dinë se asnjë prej tyre nuk do t’ua bëjë jetën më të mirë”.
/abcnews.al
