Nga Patrick Drennan, The Hill
Cila është e ardhmja e Gazës, pas sulmit të 7 tetorit dhe konfliktit që pasoi?
Ka dy mundësi kryesore.
Së pari, situata aktuale. Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) kanë rrethuar veriun e Gazës dhe do të kërkojnë dhe shkatërrojnë sistemin e tuneleve nëntokësore të Hamasit. Rreth 70 për qind (1.6 milionë) e 2.3 milionë banorëve të Gazës janë larguar nga shtëpitë e tyre që nga fillimi i konfliktit. Më shumë do të pasojnë dhe disa qindra mijëra do të mbeten.
Pavarësisht të gjitha kërcënimeve, nuk ka gjasa që agjentët e huaj, përfshirë Hezbollahun dhe sponsorin e tyre Iranin, të përfshihen drejtpërdrejt me Izraelin. Më shumë luftëtarë të Hamasit dhe IDF do të vdesin në luftime. Disa pengje izraelite do të shpëtohen, disa jo. Rezultati i mundshëm është se Izraeli do ta kontrollojë këtë pjesë të Gazës për disa vite.
Izraeli e ka pushtuar Gazën edhe më parë. Fillimisht në një sulm të dështuar të vitit 1967 nga disa fqinjë arabë, të njohur si Lufta Gjashtë Ditore. Një nga marrëveshjet nga fundi i luftës rezultoi në zhvendosjen e arabëve në Bregun Perëndimor të pushtuar tani në Gaza, në pjesën veriore të Palestinës, raporton abcnews.al.
Në vitin 2005, Izraeli u tërhoq nga Gaza duke ruajtur kontrollin mbi kufijtë, detin dhe hapësirën ajrore. Më në fund e braktisi plotësisht zonën në vitin 2008.
Si izraelitët ashtu edhe arabët kanë pretendime legjitime në Bregun Perëndimor. Një lëvizje e quajtur Sionizëm filloi në fund të viteve 1800 që ndikoi shumë hebrenj nga e gjithë bota që të shpërnguleshin në Palestinë për të rimarrë “atdheun” e tyre të lashtë.
Kështu, në vitet 1930, numri i hebrenjve ishte rritur në një pikë që alarmoi shumë udhëheqës arabë palestinezë.
Megjithatë, regjistrat e mandatit britanik dhe regjistrat osmanë tregojnë se arabët në Palestinë nuk zotëronin pjesën më të madhe të sipërfaqes së tokës midis lumit Jordan dhe Detit Mesdhe, raporton abcnews.al.
Pjesë të mëdha ishin në pronësi të pronarëve të pasur, arabë, armenë apo grekë. Kishat zotëronin toka të rëndësishme, veçanërisht rreth qyteteve si Jeruzalemi, Betlehemi, Nazareti dhe manastire të ndryshme përreth fshatit.
Pra, kur të përfundojë kjo luftë aktuale, cilat janë dy rezultatet kryesore të mundshme?
Një mundësi është kthimi në status quo-në e shqetësuar dhe të dhunshme.
Bazuar në histori, izraelitët nuk ka gjasa të pushtojnë Gazën pas katër vjetësh. Në këtë kohë, Kombet e Bashkuara dhe kombet arabe si Arabia Saudite do të rindërtojnë banesat dhe infrastrukturën. Disa palestinezë do të kthehen, por pa qasje të drejtpërdrejtë në Izrael, do të jetë ekonomikisht i paqëndrueshëm. Izraelitët ndoshta do t’ia dorëzojnë sigurinë Kombeve të Bashkuara.
Hamasi dhe kryengritësit e tjerë si Xhihadi Islamik, nuk do të zhduken. Sipas The Economist, Hamasi ka miliarda dollarë investime.
Lufta aktuale thjesht do të krijojë kryengritës të rinj (gjysma e popullsisë së Gazës është nën 18 vjeç) dhe ekstremistët e Autoritetit Palestinez (Al Fatah) dhe Gazës (Hamasi, ndoshta nën një maskë tjetër) do të vazhdojnë të jenë të rrethuar në një luftë civile vdekjeprurëse.
Por ekstremistët e krahut të djathtë të Izraelit tani janë të përfshirë në parlament dhe pas sulmit të 7 tetorit nuk ka gjasa të shkatërrohen lehtësisht.
Qeveria e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu ka bashkëpunuar me aleatët ultra-ortodoksë dhe një fraksion të ekstremit të djathtë. Për herë të parë në historinë e Izraelit, një shumicë e gjerë e koalicionit është ortodoks, raporton abcnews.al.
Disa kolonë në Bregun Perëndimor kanë përdorur sulmin e Hamasit si një justifikim për të dëbuar palestinezë të tjerë nga toka e tyre.
Ekstremistët nga të dyja palët do të vazhdojnë të sulmojnë me dhunë territoret e njëri-tjetrit, edhe pasi të ketë një marrëveshje për armëpushim.
Mundësia e dytë është një zgjidhje me dy shtete. Të gjitha fuqitë e mëdha, përfshirë Kinën, Rusinë dhe Amerikën, e duan këtë zgjidhje. Opozita kryesore vjen nga Irani.
Kjo zgjidhje kërkon kompromise të dhimbshme. Toka është jashtëzakonisht e diskutueshme dhe e pretenduar nga të dyja palët, për shembull, Jerusalemi Lindor dhe Al Alsa/Mali i Tempullit. Të dyja palët i pretendojnë të dyja dhe të dyja palët refuzojnë të negociojnë.
Nëse kjo zonë mund të ndahet, çfarë do të ndodh me Bregun Perëndimor?
Ka mundësi që Izraeli të duhet të pranojë të kompensojë palestinezët që kanë pretendime ligjore mbi tokën atje (gjykata duhet të jetë e paanshme ndoshta një gjykatë në Hagë).
Të gjitha ndërtesat në vendbanimet e Bregut Perëndimor duhet të strehojnë arabët dhe hebrenjtë. Çdo bllok i vendbanimeve izraelite në Bregun Perëndimor (Ariel, Gush-Etzion, Talmon, etj) mund të bëhet një distrikt, me vendbanime të vogla dhe të izoluara izraelite si Yitzhar ose pjesë e rrethit përreth me shumicë arabe ose duke u bashkuar me distriktin më të afërt me shumicë hebreje si një enklavë.
Çdo qark do të kishte këshillin e tij vendor, forcën policore dhe gjykatat, por duhet të ketë një koordinim midis të gjitha agjencive të zbatimit të ligjit në të gjitha rrethet bazuar në parimet e përbashkëta demokratike, raporton abcnews.al.
Fati i detyrueshëm i këtyre dy grupeve do të ishte për një organizatë ndërkombëtare me një autoritet të lartë të përbashkët. Kjo zgjidhje do të kërkonte ndërhyrjen e drejtpërdrejtë të Kombeve të Bashkuara, në vend të qasjes së dorës që kemi tani, dhe do të përfshinte paqeruajtës të armatosur.
Ndoshta është koha që fuqitë e mëdha, veçanërisht SHBA-ja dhe Irani, të bien dakord zyrtarisht që të mos ndërhyjnë.
Lejojini dy shtetet të vendosin për format e tyre të qeverisjes dhe bashkëpunimin në të ardhmen.
Pavarësisht se disa komentues deklarojnë se Marrëveshja e Oslos, Iniciativa Arabe e Paqes e vitit 2002 dhe Marrëveshja e Abrahams nuk ekzistojnë më, por mund të jenë baza për një bashkëjetesë të ardhshme paqësore.
/abcnews.al
