Për herë të parë që nga viti 2001 nuk ka trupa amerikane në Afganistan pasi Shtetet e Bashkuara përfunduan evakuimin e shumicës së qytetarëve të tyre dhe mijëra afganëve në rrezik. Më shumë se 114,000 njerëz janë transportuar me aeroplan nga aeroporti i Kabulit në dy javët e fundit si pjesë e përpjekjeve të SHBA. Por përfundimi i përfshirjes ushtarake amerikane në Afganistan ngre një disa pyetje për administratën e Joe Biden.
Çfarë ndodh tani?
Shtetet e Bashkuara kanë evakuuar më shumë se 5500 qytetarë amerikanë që kur filluan fluturimet e evakuimit më 14 gusht. Një numër i vogël i qytetarëve amerikanë kanë zgjedhur të vazhdojnë të qëndrojnë në Afganistan, shumë prej tyre në mënyrë që të mund të jenë me anëtarët e familjes.
Administrata e Biden ka thënë se pret që talebanët të vazhdojnë lejimin e kalimit të sigurt për amerikanët dhe të tjerët që të largohen nga Afganistani pasi të ketë përfunduar tërheqja e ushtrisë amerikane. Por ka shqetësime se si ata qytetarë do të jenë në gjendje të largohen nëse nuk ka aeroport funksional.
Dhjetëra mijëra afganë të rrezikuar, të tillë si përkthyes që punuan me ushtrinë amerikane, gazetarë dhe avokate të të drejtave të grave, gjithashtu janë lënë pas. Nuk është e qartë se cili do të jetë fati i tyre, por zyrtarët janë të shqetësuar se talebanët mund të hakmerren kundër tyre.
Talebanët janë zotuar të lejojnë të gjithë shtetasit e huaj dhe shtetasit afganë me autorizim udhëtimi nga një vend tjetër të largohen nga Afganistani, sipas një deklarate të përbashkët të lëshuar nga Britania, Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera të dielën.
Aeroporti
Për dy javët e fundit, ushtria amerikane ka siguruar dhe operuar në Aeroportin Ndërkombëtar të Kabulit “Hamid Karzai” me gati 6,000 trupa. Talebanët janë në bisedime me qeveritë si Katari dhe Turqia për të kërkuar ndihmë për të vazhduar operacionet e fluturimeve civile nga atje, e vetmja mënyrë për shumë njerëz që të largohen nga Afganistani. Ministri i Jashtëm turk Mevlut Cavusoglu tha të Dielën se duhet të bëhen riparimet në aeroportin e Kabulit para se të mund të rihapet për fluturimet civile.
Turqia, e cila është pjesë e misionit të NATO -s, ka qenë përgjegjëse për sigurinë në aeroport gjatë gjashtë viteve të fundit. Mbajtja e aeroportit të hapur pasi forcat e huaja të dorëzojnë kontrollin është jetike jo vetëm që Afganistani të qëndrojë i lidhur me botën, por edhe për të ruajtur furnizimet dhe operacionet e ndihmës.
Marrëdhëniet me talebanët
Shtetet e Bashkuara kanë thënë se nuk planifikojnë të lënë diplomatët në Afganistan dhe do të vendosin se çfarë do të bëjnë në të ardhmen bazuar në veprimet e talebanëve. Por administrata e Biden do të duhet të përcaktojë si duhet të parandalojë që një krizë humanitare dhe ekonomike të mos shpërthejë në vend.
OKB thotë se më shumë se 18 milionë njerëz – mbi gjysma e popullsisë së Afganistanit – kërkojnë ndihmë dhe gjysma e të gjithë fëmijëve afganë nën 5 vjeç tashmë vuajnë nga kequshqyerja akute në mes të thatësirës së dytë në katër vjet. Disa vende përfshirë Britaninë kanë thënë se asnjë komb nuk duhet të njohë në mënyrë bilaterale talebanët si qeveri të Afganistanit.
Kërcënimi
Një fushë bashkëpunimi midis Shteteve të Bashkuara dhe talebanëve mund të jetë mbi kërcënimin e paraqitur nga militantët e Shtetit Islamik. Ka disa pikëpyetje se si Uashingtoni dhe talebanët mund të koordinojnë dhe potencialisht edhe të ndajnë informacion.
Shteti Islamik Khorasan (ISIS-K), i emëruar pas një termi historik për rajonin, u shfaq për herë të parë në Afganistanin lindor në fund të vitit 2014 dhe shpejt krijoi një reputacion për brutalitetin ekstrem.
Grupi mori përgjegjësinë për një sulm me 26 gusht jashtë aeroportit që vrau 13 trupa amerikane dhe shumë civilë afganë. Shtetet e Bashkuara kanë kryer të paktën dy sulme me dronë kundër grupit që atëherë dhe Biden ka thënë se administrata e tij do të vazhdojë të hakmerret për sulmin.
“ISIS-K” është një armik i betuar i talebanëve. Por zyrtarët e inteligjencës amerikane besojnë se lëvizja përdori paqëndrueshmërinë për të forcuar pozicionin e saj dhe për të rritur rekrutimin./ db/Abcnews.al
