Gjysmë shekulli më parë, më 14 dhjetor 1972, astronautët e NASA-s Eugene Cernan dhe Harrison Schmidt i thanë lamtumirë Hënës, duke shënuar fundin e historisë së misioneve të drejtuara në satelitin tonë natyror. Dy vite më parë, në fund të fundit, planet për vazhdimin e programit “Apollo” ishin anuluar. Dy astronautët u kthyen në dhomën e kontrollit, ku Ronald Evans, anëtari i tretë, i priste dhe filluan udhëtimin e kthimit.
Përvjetori i së mërkurës është gjithmonë i zymtë për entuziastët e eksplorimit të hapësirës, pasi shënon shembjen e një ure të ndërtuar me zgjuarsi, teknologji dhe shumë para që lidhi përkohësisht Tokën me Hënën. Përvjetori i këtij viti është më optimist. Artemis 1, misioni i parë i programit me të njëjtin emër, iu afrua Hënës, kreu orbita rreth saj dhe u kthye i sigurt duke u zhytur në Oqeanin Paqësor më 11 dhjetor, në të njëjtën datë që gjysmë shekulli më parë Schmidt dhe Cernan ishin në Hënë për herë të fundit.
Rruga për në ‘Artemis 3’
Artemis 1 pa pilot do të pasojë Artemis 2, i cili do të rrotullohet rreth Hënës me një ekuipazh prej katër vetash përpara se të kthehet në planetin tonë, duke i hapur rrugën Artemis 3 për të transportuar astronautët në sipërfaqen hënore. Mesazhi është i qartë: “Ne do të kthehemi në Hënë”.
Në vitin 1972, lufta në Vietnam, lufta kundër varfërisë dhe skepticizmi publik për eksplorimin e hapësirës nuk lejuan vazhdimin e programit Apollo. Veçanërisht e rëndësishme është puna që “shëtitësit e fundit të Hënës” i lanë trashëgim komunitetit global. Mostrat e mineraleve që ata mblodhën me ato të misioneve të mëparshme formuan gurin e themelit për zhvillimin e shkencës hënore. Që atëherë, komuniteti shkencor ka pritur ditën kur njeriu do të kthehej në Hënë, siç do të ndodhë me programin “Artemis”.
Megjithë kalimin e gjysmë shekulli, debati për nevojën e kthimit, si për arsyen, ashtu edhe për mënyrën, në Hënë vazhdon ende.
Kur ekuipazhi i Apollo 17 filloi udhëtimin e tyre të kthimit atë dhjetor veçanërisht të ngrohtë të vitit 1972, delfinët po notonin në lumin Yangtze, bretkosat e arta po hidheshin në pyjet tropikale të Kosta Rikës dhe jetonin dy rinocerontë të bardhë veriorë. Pesëdhjetë vjet më vonë, kur “Artemis 1” kthehet në Tokë, planeti ynë është disa gradë Celsius më i ngrohtë dhe ne jemi rritur me katër miliardë./abcnews.al
