Nga Martin McGuigan, Live Science
Shkalla aktuale e zhdukjes së jetës në Tokë nuk kualifikohet ende si një ngjarje e zhdukjes masive por tendencat aktuale tregojnë se do të ndodhë, sipas një studimi të ri.
Numri i specieve që aktualisht po shkojnë drejt zhdukjes ka bërë që shumë ekologë të argumentojnë se ne po kalojmë një zhdukje të gjashtë masive por ne jemi vetëm dëshmitarë të fillimit dhe ka të ngjarë që situata të përkeqësohet.
Sipas një studimi të ri, megjithatë, përqindja e specieve të zhdukura të shkaktuara nga rritja e temperaturës globale nga ndryshimet klimatike nuk do të arrijë të njëjtin nivel me një ngjarje të madhe zhdukjeje masive, të paktën jo në të ardhmen e afërt.
Ka pasur pesë zhdukje masive të mëdha përgjatë historisë 4.5 miliardë vjeçare të Tokës dhe shkencëtarët po studiojnë kataklizmat e të së kaluarës së largët për të kuptuar se si ndryshimi i klimës po ndikon tani në diversitetin global në mënyra që mund të jenë të pakthyeshme, raporton abcnews.al.
Gjatë një zhdukjeje masive, një përqindje e lartë e biodiversitetit global shuhet më shpejt sesa mund të zëvendësohet, dhe kjo ndodh për një periudhë relativisht të shkurtër kohore sipas standardeve gjeologjike – më pak se 2.8 milionë vjet, sipas Muzeut të Historisë Natyrore në Londër.
Megjithatë, vlerësimi i shkallës së zhdukjes për sa i përket epokava të kaluara mund të jetë “me të vërtetë i ndërlikuar”, sepse të dhënat fosile priren të mbipërfaqësojnë specie më të mëdha dhe më të bollshme, tha David Storch, një profesor në Departamentin e Ekologjisë në Universitetin Charles në Pragë, i cili nuk ishte i përfshirë në studimin e ri.
Zhdukjet e mëdha masive rezultojnë në “më shumë se 60% humbje të specieve,” tha Kaiho.
Në studimin e ri, të botuar më 22 korrik në revistën Biogeosciences, Kaiho argumenton se ndryshimet klimatike shkaktojnë norma më të larta zhdukjeje, por se shkalla e tanishme nuk mund të konsiderohet ende një ngjarje e zhdukjes masive.
Pesë ngjarjet e mëparshme kryesore të zhdukjes masive ishin zhdukja Ordovician-Silurian (rreth 440 milion vjet më parë), zhdukja e Devonian (rreth 365 milion vjet më parë), zhdukja Permian-Triasik (rreth 253 milion vjet më parë), Triasik-Jurasik zhdukja (rreth 201 milion vjet më parë) dhe zhdukja Kretake-Paleogjen (rreth 66 milion vjet më parë).
Këto ngjarje janë shoqëruar gjithashtu me ndryshime drastike në klimën e Tokës , si ndryshimet në temperaturën e sipërfaqes (si ngrohja ashtu edhe ftohja), shiu acid, zvogëlimi i rrezeve të diellit, shkretëtirëzimi, erozioni i tokës dhe reduktimi i oksigjenit në oqean, raportoi Kaiho.
Por sipas Storch, ndryshimet në kiminë atmosferike dhe oqeanike luajtën rol më të madh në këto zhdukje sesa ngrohja apo ftohja globale. (Këto ndryshime janë të lidhura me njera-tjetrën, pasi ngrohja globale mund të rrisë aciditetin e oqeaneve, si dhe përbërjen e atmosferës, por aktiviteti vullkanik gjithashtu luajti një rol të madh.)
“Ndryshimi i klimës i zbuluar gjatë këtyre zhdukjeve të fundit masive mund të mos jetë shkaku i vetëm i zhdukjeve, por shkalla e zhdukjes mund të jetë pasojë e ndryshimeve të tjera globale që ndodhën në atë kohë,” tha Storch.
Për shkak se zhdukjet masive të mëparshme u shkaktuan nga shpërthime vullkanike dhe, në rastin e ngjarjes së Kretakut, një përplasje asteroidi , ndryshimet klimatike ishin të shpejta dhe drastike.
Për të përmbushur përkufizimin e një ngjarje të madhe zhdukjeje masive, shkencëtarët do të duhet të vëzhgojnë zhdukjen e 60% të specieve. Zhdukja e gjashtë ndryshon nga të tjerat sepse është nxitur nga ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu.
Kaiho argumenton se për shkak se ritmi i një ndryshimi të tillë klimatik është gradual, dhe jo i papritur dhe drastik, nuk ka gjasa të shohim norma zhdukjeje në të ardhmen e afërt që plotësojnë përkufizimin e një zhdukjeje të madhe masive, raporton abcnews.al.
“Një rritje e temperaturave mesatare globale prej 9 gradë Celsius është thelbësore për zhdukjet masive të mëdha që përkojnë me ngrohjen globale,” dhe një rritje e tillë nuk do të ndodhte “të paktën deri në 2500 në skenarin më të keq,” tha Kaiho. Për shkak se shkalla e zhdukjes së specieve ndryshon paralelisht me temperaturat e sipërfaqes globale, ne nuk do të shohim një humbje të papritur dhe masive të specieve, por një shkallë të ngadaltë dhe të qëndrueshme të zhdukjes së specieve në të ardhmen e afërt, e cila nuk do të kulmojë në humbjen e 60% e specieve të tokës, shkroi Kaiho në studim.
Këto gjetje vijnë me një paralajmërim të rëndësishëm nga shumë ekologë: shkalla aktuale e zhdukjes është vetëm një vlerësim dhe mund të jetë i pasaktë. Sipas një studimi të janarit 2022 të botuar në revistën Biological Revieës, numri i zhdukjeve të specieve të regjistruara është shumë i njëanshëm ndaj gjitarëve dhe shpendëve dhe anashkalon shumë jovertebrorë, duke nënvlerësuar ndjeshëm shkallën e vërtetë të zhdukjes së specieve.
Tani për tani, sipas David Storch, transformimi i habitatit përmes shpyllëzimit dhe ndotjes, si dhe gjuetia e tepërt luajnë një rol shumë më të madh në nxitjen e shkallës aktuale të zhdukjes së specieve.
/abcnews.al
