“Gërmojnë kudo për të gjetur ar”, studiuesit: Trashëgimia kulturore shqiptare e kërcënuar nga grabitjet

schedule12:34 - 14 Korrik, 2022

schedule 12:34 - 14 Korrik, 2022

Në rrënojat e qyteteve të lashta shqiptare, hajdutët e thesareve gërmojnë, pothuajse pa u ndëshkuar, për ar, argjend apo gjetje të rralla arekologjike që më pas mund t’i shesin, duke zemëruar studiuesit.

Në rajonin e Korçës, në juglindje të këtij vendi të vogël në Gadishullin Ballkanik, mbetjet e Hijës së Korbit, një qytet i rëndësishëm antik, janë të mbuluara me bimësi.

Kudo mund të shihni vrima në tokë dhe toka është e mbuluar me mbetje qeramike, dëshmitarë të një gërmimi të paligjshëm.

Asnjë administratë nuk e mbron këtë zonë arkeologjike disa mijëvjeçare.

“Gërmojnë kudo me shpresën për të gjetur ar, argjend dhe sende të tjera me vlerë”, shpjegon 60-vjeçari Axhem Lagështari, banor i zonës.

Zbulimi në zonë në vitin 1980 i 618 monedhave të argjendit (disa të Aleksandrit të Madh) tërheq hajdutët e thesareve.

Kjo zonë malore ruan një trashëgimi të rëndësishme të përbërë nga nekropole, fortifikime dhe mbetje të tjera që datojnë nga epoka e bronzit deri në mesjetë. Arkeologët thonë se pothuajse të gjitha vendet janë gërmuar ilegalisht.

“Problemi është veçanërisht shqetësues në Hijën e Korbit (Korçë) një qytet i rëndësishëm që ende nuk është gërmuar nga arkelologët, ankohet Rovena Kurti,  drejtuese e Departamentit të Parahistorisë në Institutin e Arkeologjisë në Tiranë (kryeqyteti shqiptar).

Shkatërrimi i pronave shkencore

Grabitësit punojnë natën me lopata, kazma dhe buldozerë. Në rrjetet sociale nuk mungojnë reklamat për blerjen e detektorëve “ar, argjend dhe sende me vlerë”.

Me veprimet e tyre “dëmtojnë truallin dhe vjedhin trashëgiminë”, sqaron Rovena Kurti.

Por ato gjithashtu i pengojnë shkencëtarët të mbledhin të dhëna dhe t’u japin objekteve një kontekst që i ndihmon ata të kuptojnë kohën, thotë Cécile Oberëeiller, e cila drejtoi një mision arkeologjik në Korçë.

Në verilindje të Tiranës, në Brrar, gjendja e rrënuar dhe vrimat në mure shpërfytyrojnë një kishë të shekullit XI-XII dhe dëshmojnë për lakminë e grabitësve.

Dhe, në tokë, dikush gërmoi kohët e fundit.

Megjithatë, kjo kishë është e regjistruar në trashëgiminë kulturore të vendit dhe duhet të mbrohet, shkruhet në artikullin e El Magazín Cultural.

Studiouesit bëjnë thirrje për ndëshkim të ashpër dhe për një koordinim më të mirë midis policisë, autoriteteve lokale dhe autoriteteve kulturore, për të parandaluar trafikimin e objekteve arkeologjike, shpesh në duart e bandave të organizuara.

Ministrja shqiptare e Kulturës siguroi se ata “përforcuan masat” për mbrojtjen e “trashëgimisë kulturore” dhe bashkëpunimin “me organizatat ndërkombëtare për të luftuar trafikimin e paligjshëm të pasurive kulturore”.

Edhe pse nuk ka përllogaritje për vlerën e mallrave të grabitura në tregun ndërkombëtar, disa studiues shqiptarë janë të bindur se këto objekte përfundojnë në ankande, muze dhe koleksione.

“Është një betejë që Shqipëria nuk mund ta bëjë e vetme, përgjegjësia bie edhe mbi autoritetet e vendeve, të cilët mbyllin sytë kur këto objekte përfundojnë në muzetë e tyre”, thotë Neritan Ceka, historian arti.

Aktakuza në Francë e Jean-Luc Martinez, ish-drejtues i Muzeut të Luvrit (më i madhi në botë), për trafik të supozuar të antikave nga Lindja e Mesme, vuri në qendër të vëmendjes këtë lloj tregtie të paligjshme.

Arkeologu francez Pascal Darcque denoncon, nga ana tjetër, “praktikat e dyshimta të muzeve në tregun e antikave dhe shesin pa u shqetësuar shumë për origjinën e objekteve”.

“Duke pasur parasysh se shumica e vendeve kontrollojnë gërmimet arkeologjike në territorin e tyre, “objektet që dalin në treg sot janë apriori të dyshimta,” shpjegon ai./Abcnews.al/