Presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdoan, fitoi një tjetër mandat në zgjedhjet presidenciale që u zhvilluan të dielën e 28 majit, çka do ti mundësoi atij të qëndrojë në pushtet deri në vitin 2028.
Duke u nisur si një politikan i thjeshtë, Erdoan është zhvilluar si një ndër politikanët më të rëndësishëm, duke udhëhequr Turqinë për 20 vjet. Në këtë mënyrë ai është bërë lideri më jetëgjatë në krye të vendit, që nga Mustafa Kemal Ataturku, i cili ishte cilësuar si “babai” i republikës moderne.
Pavarësisht se gjatë kohëve të fundit ai u përballë nga një serë krizash, përfshirë inflacionin e lartë dhe pasojat e tërmetit që rrafshoi qytete të tëra, erdoan kryesoi sërish në zgjedhje. Megjithatë ishte në pozicionin e tij më të cenueshëm për vite me radhë, duke i dhënë shpresë kundërshtarëve se ata mund ta mposhtnin.
Disa fajësuan politikat e tij ekonomike për përkeqësimin e krizës së kostos së jetesës në Turqi. Dhe për një udhëheqës që është vlerësuar shpesh për modernizimin dhe zhvillimin e Turqisë, ai u kritikua për keqmenaxhimin e situatës gjatë tërmetit shkatërrimtar që u mori jetën më shumë se 50,000 personave.
Fillimisht si kryeministër nga viti 2003 dhe më pas si President i zgjedhur drejtpërdrejt që nga viti 2014, presidenti ka përkulur muskujt e Turqisë si një fuqi rajonale, ka mbrojtur kauzat islamike dhe ka qenë i shpejtë për tu përgjigjur opozitës politike.
Jeta politike në fakt të erdoan nisi në vitet 1970, ku ai iu bashkua Partisë Pro-Islamike të Mirëqenies. Ndërsa partia u rrit në popullaritet në vitet 1990, Erdogan u zgjodh si kandidati i saj për kryetar bashkie të Stambollit në 1994 dhe drejtoi qytetin për katër vitet e ardhshme.
Por mandati i tij mori fund kur u dënua për nxitje të urrejtjes racore për leximin publik të një poezie nacionaliste. Pasi kreu katër muaj burg, ai u kthye në politikë. Por partia e tij ishte ndaluar për shkeljen e parimeve strikte laike të shtetit modern turk.
Në gusht 2001, ai themeloi një parti të re me rrënjë islamike. Në vitin 2002, Partia për Drejtësi dhe Zhvillim fitoi shumicën në zgjedhjet parlamentare dhe vitin e ardhshëm Erdogan u emërua kryeministër. Ai mbetet kryetar i kësaj partie edhe sot e kësaj dite.
Nga viti 2003, ai kaloi tre mandate si kryeministër, duke kryesuar një periudhë të rritjes ekonomike të qëndrueshme dhe duke fituar vlerësime ndërkombëtare si reformator. Klasa e mesme u zgjerua dhe miliona u nxorën nga varfëria, pasi Erdogan u dha përparësi projekteve gjigante të infrastrukturës për të modernizuar Turqinë.
I ndaluar të kandidojë sërish për kryeministër, në vitin 2014 ai qëndroi për rolin kryesisht ceremonial të presidentit. Ai kishte plane të mëdha për reformimin e postit, krijimin e një kushtetute të re që do të përfitonte të gjithë turqit dhe do ta vendoste vendin e tyre në mesin e 10 ekonomive më të mira të botës.
Erdogani e transformoi presidencën nga një rol kryesisht ceremonial në një zyrë të fuqishme përmes një referendumi të fituar ngushtë të 2017-ës që hoqi sistemin parlamentar të qeverisjes së Turqisë. Ai ishte presidenti i parë i zgjedhur drejtpërdrejt në vitin 2014 dhe fitoi zgjedhjet e vitit 2018 që sollën presidencën ekzekutive.
Por në fillim të presidencës së tij, ai u përball me dy goditje në pushtetin e tij. Partia e tij humbi shumicën e saj në parlament për disa muaj në një votim të vitit 2015, dhe më pas muaj më vonë, në 2016, Turqia dëshmoi tentativën e parë të dhunshme të grushtit të shtetit për dekada.
Ushtarët rebelë iu afruan kapjes së presidentit, por ai u transportua me avion në vend të sigurt. Në orët e para të 16 korrikut, ai doli triumfues në aeroportin e Stambollit, nën brohoritjet e mbështetësve. Pothuajse 300 civilë u vranë pasi ata bllokuan avancimin e personave që synonin pucin.
Komploti iu fajësua lëvizjes Gulen dhe çoi në shkarkimin e rreth 150,000 nëpunësve publikë dhe arrestimin e më shumë se 50,000 njerëzve, duke përfshirë ushtarë, gazetarë, avokatë, oficerë policie, akademikë dhe politikanë kurdë.
Kjo goditje ndaj kritikëve shkaktoi alarm jashtë vendit, duke kontribuar në marrëdhëniet e ftohta me BE: përpjekja e Turqisë për t’u bashkuar me bashkimin nuk ka përparuar për vite me radhë. Argumentet për një fluks emigrantësh në Greqi e përkeqësuan ndjenjën e keqe.
Me rizgjedhjen e erdoan, Presidenti francez emmanuel Macron, shpreson të marrë garanci nga Presidenti sa më shpejt të jetë e mundur për ndalimin e emigranteve.
Gjatë krizës së migracionit të vitit 2015, më shumë se një milion refugjatë dhe azilkërkues – kryesisht nga Siria – bënë udhëtimin e rrezikshëm përmes Mesdheut drejt BE-së me varkat e trafikantëve të njerëzve.
Brukseli më pas bëri një marrëveshje me Turqinë. Në këmbim të një shume të madhe parash dhe udhëtimi pa viza për turqit në presidenti turk do të bënte çmos për të parandaluar emigrantët pa dokumente duke lënë ujërat turke për të arritur në bllok.
Edhe pse Turqia ka pranuar më shumë se 3.5 milionë refugjatë që ikin nga lufta civile siriane, Ankaraja ka nisur gjithashtu operacione kundër milicive kurde përtej kufijve, duke i larguar kurdët në Turqi.
Turqia është një anëtar kyç i aleancës ushtarake, duke marrë pjesë në të gjitha misionet e saj.
Edhe pse ai është kreu i një vendi të aleancës më të madhe ushtarake ai e ka pozicionuar veten si ndërmjetës në luftën e Rusisë në Ukrainë dhe e ka mbajtur Suedinë në pritje në përpjekjen e saj për t’u bashkuar me aleancën mbrojtëse perëndimore.
Megjithate edhe pse mund të mbajë lidhje të ngushta me Rusinë, erdoan ofron ndihmë ushtarake për Ukrainën.
Ai ndërmjetësoi një marrëveshje me anë të së cilës Rusia i dha fund bllokadës ndaj furnizimeve me drithëra të Ukrainës, duke i lejuar ato të transportohen në pjesë të tjera të botës. Ai po ashtu – pas një hezitimi të gjatë – dha miratimin e tij zyrtar për anëtarësimin e fqinjit të Rusisë, Finlandës, në NATO./abcnews.al
