Sëmundjet kronike të veshkave po bëhen çdo ditë e më shumë një problem i shëndetit publik në mbarë botën dhe shoqërohen me sëmundshmëri dhe vdekshmëri të lartë. Gjithashtu ato janë problem social dhe ekonomik për të sëmurët, familjet e tyre dhe gjithë shoqërinë.
Veshkat preken nga një shumëllojshmëri sëmundjesh dhe çrregullimesh të saj. Në shumicën e sëmundjeve të veshkave, sulmohen njësitë e filtrimit të veshkave (nefronet) dhe dëmtojnë aftësinë e tyre për të eliminuar mbeturinat dhe lëngjet e tepërta. Nuk ka asnjë shkak të vetëm të sëmundjes kronike të veshkave. Disa forma të sëmundjes mund të jenë të trashëguara, ndërsa të tjerat janë të fituara.
Sëmundja kronike e veshkave (SKK)
Kur problemet shëndetësore prekin veshkat tuaja, ato mund të shkaktojnë SKK. Ky është dëmtim i përhershëm që mund të përkeqësohet me kalimin e kohës. Nëse dëmtohen aq shumë saqë ndalojnë së funksionuari, quhet dështim i veshkave, ose sëmundja e veshkave në fazën përfundimtare (ESRD). Në raste të tilla është e nevojshme dializa.
Diabeti
Diabeti dëmton enët e vogla të gjakut. Trupi jonë mban më shumë kripë dhe ujë sesa duhet, dhe mbart më shumë mbeturina në sistemin tonë. Dëmtimi nervor i shkaktuar nga sëmundja mund të rikthejë urinën dhe të dëmtojë veshkat tuaja përmes presionit ose infeksionit.
Anoreksia
Anoreksia mund të çojë në mungesë të ujit, elektroliteve dhe kripës në trup, gjë që mund të shkaktojë sëmundje kronike të veshkave dhe, përfundimisht, dështim të veshkave.
Presioni i lartë i gjakut
Nëse presioni i gjakut është shumë i lartë, kjo mund të dëmtojë enët tuaja të gjakut, duke përfshirë ato në veshkat tuaja. E vetmja mënyrë për tu trajtuar është përdorimi i medikamenteve dhe ndryshime në rutinën tonë si dieta dhe reduktimi i stresit, raporton abcnews.al
Kolesteroli i lartë
Nëse keni shumë kolesterol të lartë, mund të grumbullohet në enët që bartin gjakun brenda dhe jashtë veshkave tuaja dhe kjo mund të ndikojë në funksionimin e tyre. Gjithashtu ju bën më të prirur të keni presion të lartë të gjakut dhe diabet. Një test gjaku mund t’ju tregojë nivelin tuaj të kolesterolit.
Lupus
Kjo është një sëmundje që e bën sistemin tuaj imunitar të sulmojë pjesë të caktuara të trupit tuaj. Kur prek veshkat tuaja, quhet nefrit lupus. Shkakton inflamacion, duke dëmtuar veshkat.
Mieloma e shumëfishtë
Ky lloj kanceri përfshin qelizat e bardha të gjakut (plazma) që ju ndihmojnë të luftoni infeksionin. Qelizat kancerogjene zhvillohen në palcën e eshtrave, ku ato grumbullojnë qelizat e shëndetshme të gjakut dhe prodhojnë disa proteina që mund të shkaktojnë probleme me veshkat. Më shumë se gjysma e njerëzve me mielomë të shumëfishtë përfundojnë edhe me probleme të veshkave.
Sindroma hemolitike uremike
Kjo ndodh kur enët e vogla të gjakut në veshka dhe organe të tjera dëmtohen, duke çuar në dështim të veshkave. Ndodh pas 5 deri në 10 ditë diarreje, e shkaktuar zakonisht nga një infeksion, si nga bakteret E. coli, ose medikamente të caktuara. Shumica e njerëzve shërohen nëse arrijnë të trajtohen shpejt.
Vaskuliti ANCA
Vaskulit do të thotë inflamacion i enëve të gjakut. Organet dhe indet në trupin tuaj kanë nevojë për një furnizim të rregullt të gjakut për të punuar siç duhet. Inflamacioni shkakton enjtje të mureve të enëve të gjakut, duke zvogëluar ose madje bllokuar rrjedhjen e gjakut në indet dhe organet, raporton abcnews.al
Vaskuliti mund të shkaktojë një sërë simptomash dhe komplikime të mundshme. Sasia e dëmtimit të vaskulitit varet nga ajo se cila pjesë e trupit është prekur. Sa më të mëdha të jenë enët e gjakut të prekur, aq më shumë dëm mund të ketë; sa më e rëndësishme të jetë indi i trupit të prekur, aq më serioz do të jetë dëmtimi.
Infeksionet urinare
Nëse nuk mund të urinoni, kjo mund të nënkuptojë se keni probleme me veshkat. Mund të shkaktojë presion dhe të çojë në infeksion të veshkave dhe pjesë të tjera të trupit tuaj. Prostata e zgjeruar kanceri i prostatës, gurët në veshka, kanceri i fshikëzës, mpiksja e gjakut në traktin urinar dhe kanceri i zorrës së trashë janë disa nga kushtet që mund ta shkaktojnë këtë.
Mpiksja e gjakut
Shumë kushte mund të shkaktojnë mpiksje gjaku, por edhe çrregullimit të gjakut – purpura trombocitopenike trombotike, e cila zakonisht lidhet me problemet e veshkave. Shkakton mpiksje në enët e vogla të gjakut që gjithashtu mund të ndikojnë në trurin dhe zemrën tuaj.
Simptomat përfshijnë ethe, gjakderdhje nga hunda ose mishrat e dhëmbëve, diarre, dhimbje gjoksi, konfuzion dhe dhimbje koke.
Skleroderma
Skleroderma ose skleroza sistemike është një çrregullim kronik, multi-sistemik (çrregullim autoimun) që prek lëkurën, nyjet, enët e gjakut dhe organet e brendshme. Në disa njerëz, skleroderma ndikon vetëm në lëkurë, ndërsa të tjerët prekin edhe enët e gjakut, organet e brendshme ose traktin tretës, raporton abcnews.al
Nëse prek veshkat tuaja dhe ato nuk funksionojnë ashtu siç duhet, ato mund të lejojnë që proteina të largohet përmes urinës. Gjithashtu mund të shkaktojë një rritje të papritur të presionit të gjakut që mund të çojë në dështim të shpejtë të veshkave.
Sëmundja e veshkave policistike
Sëmundja e veshkave policistike është një çrregullim gjenetik i karakterizuar nga rritja e cisteve të shumta në veshka. Shkaktohet nga gjenet problematike që merrni nga njëri prej prindërve tuaj. Nëse nuk diagnostikohet shpejt, mund të shkaktojë sëmundje kronike të veshkave dhe në sëmundje renale në fazën përfundimtare.
/abcnews.al