Tërmeti shkatërrues në Turqinë jugore mund të ndryshojë ekuacionin elektoral për presidentin turk, Rexhep Tajip Erdogan, i cili shpreson se zgjedhjet e ardhshme do ta zgjasin sundimin e tij në një dekadë të tretë.
Ndërsa lideri 68-vjeçar u përball me kundërshtimin më të fortë deri më tani ndaj presidencës së tij, tërmeti me magnitudë 7.8, i cili goditi gjithashtu veriperëndimin e Sirisë dhe dërgoi pasgoditje në të gjithë rajonin mund të jetë një ndryshim loje për karrierën e tij politike, thonë analistët.
Erdogan ka vizituar zonat e prekura, duke ngushëlluar viktimat dhe duke u zotuar të rindërtojë mijëra shtëpi të cilat janë rrafshuar. Të martën, ai shpalli gjendjen e jashtëzakonshme në dhjetë provincat më të goditura në jug të vendit, shumë prej të cilave tradicionalisht e kanë mbështetur atë dhe Partinë e tij AK.
Por ka pakënaqësi me reagimin e qeverisë në ato zona, ku disa njerëz ankohen se dhjetëra trupa ende nuk janë gjetur.
“Nuk ka asnjë përpjekje të organizuar ndihmë këtu”, tha për CNN Sinan Polat, një tregtar makinash 28-vjeçar në provincën Hatay. “Ka kaq shumë trupa para spitaleve. Varrezat janë plot. Çfarë do të bëjmë, të hedhim trupat e familjeve tonë në det? Nuk është ajo që prisnim dhe shpresonim. Në këto kushte, ne nuk shpresojmë për të ardhmen.”
Presidenti turk Tajip Erdogan u drejtohet ligjvënësve të Partisë së tij AK gjatë një takimi në parlamentin në Ankara më 18 janar.
Nuran Okur, një 55-vjeçar banor i qytetit jugor të Iskenderun, i tha CNN se nuk kishte asnjë shenjë të gjendjes në qytet. “Kanë kaluar katër ditë dhe nuk ka njeri këtu.”
Përgjigja e Erdoganit ndaj tërmetit të së hënës, i cili deri më tani ka vrarë më shumë se 22,000 njerëz në të gjithë Turqinë dhe Sirinë, mund të përcaktojë rezultatet e zgjedhjeve që janë planifikuar në 14 maj.
Erdogan ka të ngjarë të jetë i vetëdijshëm për këtë. Të mërkurën ai pranoi “mangësitë” në përgjigjen e hershme të qeverisë. Të nesërmen, ai u kujtoi turqve përpjekjet e qeverisë në fatkeqësitë e mëparshme, duke premtuar se do të rindërtonte shtëpitë në më pak se një vit dhe duke u zotuar të mbështesë viktimat me 10,000 lira (531 dollarë) secila.
“Për Erdoganin, 48 orët e ardhshme do të jenë përfundimtare,” tha të enjten për CNN Soner Cagaptay, drejtor i Programit Kërkimor Turk në Institutin e Uashingtonit për Politikat e Lindjes së Afërt.
Goditen bastionet e Erdoganit
Është e paqartë nëse përpjekjet e tij do të shpëtojnë shansin e tij për t’u rizgjedhur. Shumica e provincave të goditura nga tërmeti në jug të Turqisë janë shoqërisht konservatore dhe janë bastione të Partisë AK të Erdoganit me rrënjë islamike, tha Sinan Ulgen, një ish-diplomat turk dhe kryetar i institutit EDAM me qendër në Stamboll.
“Performanca mesatare e AK Partisë në ato krahina ka qenë mbi mesataren e tyre kombëtare,” tha ai, duke shtuar se krahinat e AK Partisë në përgjithësi kanë marrë më shumë mbështetje nga qeveria qendrore, në krahasim me ato të mbajtura nga opozita.
Dhjetë provincat që u prekën më shumë nga tërmeti përfaqësojnë rreth 15% të popullsisë prej 85 milionë banorësh të Turqisë dhe një përqindje të ngjashme të parlamentit prej 600 vendesh. Gjatë votimit të vitit 2018, Erdogan dhe AK Parti fituan zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare, përkatësisht, në të gjitha ato provinca, përveç njërës, Dijarbakir. Ai rajon votoi për partinë pro-kurde HDP dhe kandidatin e saj Selahattin Demirtas, i cili kandidoi për zgjedhje nga burgu.
Shumë banorë duke përfshirë ata në provincat e paprekura, kanë shprehur zemërimin për atë që ata mendojnë se ishte mungesa e gatishmërisë për katastrofën, veçanërisht pasi Turqia nuk është e panjohur për tërmetet.
Në vitin 1939, një tërmet me magnitudë të njëjtë me atë të së hënës vrau 30,000 njerëz, dhe në vitin 1999, një tërmet me magnitudë 7.4 në veriperëndim të vendit vrau më shumë se 17,000 njerëz.
Për sundimtarët e Turqisë, tërmetet kanë qenë ndryshues të lojës në të kaluarën. Në atë që më vonë u bë një moment përcaktues për ngjitjen e Erdoganit në pushtet, tërmeti i vitit 1999 dhe përpjekjet e ngadalta të ndihmës që pasuan vetëm sa shtuan ndjenjën e zhgënjimit që shumëkush ndjeu ndaj shtetit nacionalist dhe laik në pushtet në atë kohë, thonë analistët.
Pas tërmetit të vitit 1999, shteti “u shemb si një shtëpi letrash”, tha Cagaptay për CNN. “Dhe kjo në thelb shkatërroi kontrollin ideologjik të shtetit mbi shoqërinë.”
Qeveria është kritikuar veçanërisht për mungesën e gatishmërisë së saj për të minimizuar dëmet nga fatkeqësi të tilla, tha Ulgen, veçanërisht pasi që nga tërmeti i vitit 1999, shteti ka mbledhur taksa që synojnë mbrojtjen e vendit nga fatkeqësitë e mundshme në të ardhmen.
Opozita turke tashmë po flet hapur për mangësitë e perceptuara të qeverisë në trajtimin e tragjedisë.
Pas një kufizimi mbarëkombëtar në mediat sociale pas tërmetit, Kemal Kilicdaroglu, kreu i opozitës kryesore Partia Popullore Republikane tha: “Kjo qeveri e çmendur ndërpreu komunikimin në mediat sociale”.
“Si rezultat, të qarat për ndihmë dëgjohen më pak,” shkroi ai në Twitter të mërkurën. “Ne e dimë gjithçka që ju po përpiqeni të fshihni.”
Ndërsa nuk ka pasur njoftime zyrtare për shtyrjen e zgjedhjeve të 14 majit, ku disa analistë presin që Erdogan dhe opozita të bien dakord për një datë të mëvonshme.
Nuk ka gjasa që kushtet në provincat e prekura të lejojnë mbajtjen e votimit, tha Ulgen.
“Do të jetë një gjë shumë e ndërlikuar të jesh në gjendje të orkestrosh zgjedhjet në këto provinca,” tha ai./abcnews.al/
