Loading ...
Në nëntor 2000, tre astronautë nga SHBA-ja dhe Rusia u nisën nga Kazakistani drejt hapësirës për të sjellë në jetë Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS). Që prej asaj dite, njerëzimi ka pasur një prani të pandërprerë në orbitë për 25 vjet.
Misioni i parë, i njohur si ”Ekspedita 1”, kishte për detyrë të monitoronte sistemet jetësore dhe të komunikimit që do ta bënin të mundur jetesën e gjatë në hapësirë.
Që atëherë, ISS-ja është vizituar nga më shumë se 290 persona prej 26 vendesh, përfshirë astronautë profesionistë, turistë dhe madje edhe ekipe filmimi.
”Stacioni hapësinor ka shërbyer si laborator për më shumë se 4 000 eksperimente shkencore nga 5 000 studiues të 110 vendeve”, sipas NASA-s.
Ky bashkëpunim global e ka bërë ISS-në qendrën më të madhe kërkimore jashtë Tokës dhe një bazë trajnimi për misionet e ardhshme drejt Hënës dhe Marsit.
Ideja për ndërtimin e një stacioni hapësinor nisi që në vitet 1950, por projekti mori formë në 1984, kur presidenti amerikan Ronald Reagan e miratoi zyrtarisht dhe përfshiu partnerë nga Evropa, Kanadaja dhe Japonia.
Evropa luajti një rol të rëndësishëm në ndërtimin e stacionit. Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA) kontribuoi me laboratorin shkencor “Columbus”, anijet furnizuese “ATV” dhe module të tjera ndihmëse.
Sot, më shumë se një e treta e strukturës së ISS është ndërtuar nga furnitorë evropianë.
Me një madhësi më të madhe se një shtëpi me gjashtë dhoma gjumi dhe një peshë prej rreth 420 tonësh, ISS është objekti më i madh i ndërtuar ndonjëherë nga njeriu në orbitë.
Përveç eksperimenteve, ISS ka qenë skenë e momenteve personale të paharrueshme.
Astronauti rus Yuri Malenchenko u martua nga hapësira në vitin 2003, ndërsa amerikani Mike Fincke dëgjoi lindjen e vajzës së tij nga stacioni në 2004.
Në vitin 2024, astronautët Butch Wilmore dhe Suni Williams qëndruan më shumë se nëntë muaj në ISS për shkak të problemeve me kapsulën ”Starliner” të ”Boeing”, përpara se të ktheheshin në Tokë me ndihmën e ”SpaceX”.
ISS ka qenë gjithashtu shtëpia e kërkimeve për mbijetesën njerëzore në hapësirë.
Janë rritur mbi 50 lloje bimësh, janë testuar sisteme jetese të vetëqëndrueshme dhe është përdorur printimi 3D për prodhimin e mjeteve.
Këto eksperimente po ndihmojnë përgatitjen e teknologjive që do të përdoren në misionet e ardhshme ”Artemis” drejt Hënës.
Megjithatë, stacioni po i afrohet fundit të jetës së tij operative.
NASA dhe partnerët e saj planifikojnë ta çmontojnë ISS deri në vitin 2030 dhe ta deorbitojnë në fillim të vitit 2031.
