Nga ROBERT SINGER
Dy vite më parë, në Forumin Ballkanik kundër Antisemitizmit të organizuar nga Lëvizja Luftuese Antisemitiste (CAM), kryeministri Edi Rama e quajti vendin e tij “një shembull të shkëlqyer të mishërimit të luftës kundër ekstremizmit të dhunshëm”.
Në një botë të mbërthyer gjithnjë e më shumë nga ekstremizmi dhe radikalizimi, Shqipëria nuk është një hap më para në betejën për tolerancën e madhe. Megjithatë, duhet të shërbejë si një ilustrim se si një komb, me shumicë myslimane, mund të ndihmojë në rrënjosjen e një mirëkuptimi më të madh midis njerëzve me prejardhje, fe dhe etni të ndryshme.
Pjesa më e madhe e këtij qëndrimi ndaj tjetrit gjendet në identitetin kulturor të Shqipërisë. Disa kanë sugjeruar se ai është i rrënjosur thellë në Besë, një kod nderi që ruan besnikërinë ndaj të gjithë njerëzve, veçanërisht kur kanë nevojë.
Ishte Besa ajo që siguroi që shqiptarët jo vetëm të refuzonin të bashkëpunonin me nazistët në identifikimin e popullsisë së tyre hebreje gjatë Holokaustit, por gjithashtu u bë një vend i shenjtë për hebrenjtë që kërkonin strehim. Me sa duket, ishte një nga vendet e pakta që kishte më shumë hebrenj në fund të Luftës së Dytë Botërore sesa përpara saj. Më gjerësisht, mikpritja dhe mirësia shqiptare ndaj të gjithëve përshkon të gjitha nivelet e shoqërisë. Është krenari për popullin e Shqipërisë.
Ka shumë shpjegime të dhëna për këtë qëndrim ndaj të tjerëve, disa pretendojnë se është i rrënjosur thellë në traditën popullore shqiptare, ndërsa të tjerë sugjerojnë se është një nënprodukt i komunizmit, i cili shtynte një besim ateist që uli barrierat fetare dhe ekstremizmin e mundshëm. Megjithatë, arsyetimi i fundit nuk shpjegon qëndrimin e hapur dhe tolerant, që ka ekzistuar shumë kohë përpara dhe pas komunizmit.
Bujari shqiptare
Një shembull i tillë është i vitit 2014, kur një grup myslimanësh në Malbardh, një fshat i vogël në Shqipërinë veriore, mblodhën para për të rindërtuar një kishë katolike mesjetare që ishte shkatërruar gjatë komunizmit. Kjo tregon se, pavarësisht se shihet si përçarëse në disa zona të botës, feja në Shqipëri mund të jetë unifikuese. Nuk është një pikë polarizuese; dallimet fetare jo vetëm që tolerohen, por edhe respektohen.
Si shqiptare dhe dikush që e ka vizituar rajonin në disa raste, ne të dy mund të dëshmojmë se ky qëndrim duket të jetë diçka e natyrshme në shoqërinë shqiptare. Ju e shihni dhe e ndjeni atë nga nivelet më të larta politike te burri dhe gruaja mesatare. Ai kodifikon vendimmarrjen dhe favorin e kërkuar nga një i panjohur në rrugë.
Është një shoqëri që nuk është e kufizuar nga kufijtë, shumica e shqiptarëve jetojnë jashtë vendit. Ndërsa ka 2.8 milionë shqiptarë që banojnë në republikë, ka shumë më tepër që jetojnë në një diasporë globale shqiptare.
Pra, ndërsa Shqipëria si shtet komunist u detyrua të izolohej, sot është gjithçka tjetër veçse. Ajo është e gatshme, e gatshme dhe e aftë të ndihmojë për të shërbyer si urë lidhëse midis popujve dhe feve. Shqipëria është një vend i vogël, ndonjëherë larg axhendës politike globale. Sidoqoftë, ka shumë për të mësuar.
Çfarë mund të mësojmë nga Shqipëria?
Është një komb që duhet studiuar dhe kuptuar sepse nëse pak nga toleranca dhe besnikëria ndaj “tjetrit” që gjendet në Shqipëri do të përhapej në mbarë botën, sigurisht që do të ishte një gjë shumë pozitive. Shqipëria duhet parë si një laborator dhe inkubator i tolerancës dhe bashkëjetesës fetare.
Ndërsa shumë vende pëlqejnë të flasin për një të kaluar bashkëjetese ose të punojnë drejt një të ardhmeje më të mirë, shqiptarët po e jetojnë atë këtu dhe tani. Shqipëria duhet të jetë një ndalesë e rëndësishme për të gjithë ata që kujdesen për një botë më tolerante. Është një vend ku njerëzit me prejardhje të ndryshme fetare dhe etnike jo vetëm që jetojnë krah për krah, por kanë një kulturë ndihme dhe mbështetjeje.
Qoftë shpëtimi i njerëzve të një feje tjetër nga shtypja e jashtme apo ndërtimi i një ndërtese fetare që ata nuk do ta përdorin kurrë, shqiptarët e kuptojnë instinktivisht nevojën për të ndihmuar njëri-tjetrin.
Bëhet fjalë për komunitetin dhe krijimin e një tende të madhe për të gjithë. Jo për të parë njerëzit dhe identitetet e tyre të ndryshme për t’i ndarë ata, por për të kërkuar atë që bashkon dhe për të gjetur kauzë të përbashkët.
Ka shumë projekte të ndryshme të bashkëjetesës dhe tolerancës në mbarë botën që kërkojnë mënyra për t’i bërë hebrenjtë, myslimanët dhe të krishterët të punojnë së bashku drejt tolerancës më të madhe. Shumë po përpiqen të gjejnë përbërësit që mund t’i bëjnë ata të suksesshëm.
Ne u rekomandojmë atyre që nuk ka nevojë të rishpikni rrotën, thjesht vizitoni Shqipërinë dhe mësoni për historinë dhe kulturën e saj. Përbërësi që mungon është tashmë aty.
Valentina Leskaj është një ish-ministre shqiptare e Punës dhe Çështjeve Sociale dhe anëtare e Bordit Këshillues të Lëvizjes Luftarake Antisemitiste (CAM). Robert Singer është kryetar i Qendrës për Ndikimin Hebre dhe këshilltar i lartë i Lëvizjes Luftarake Antisemitiste.
