Eshtë në anën e Viktor Orbanit, lideri më përçarës evropian, Robert Fico. Tani, në momentin e dobësisë maksimale, teksa po lufton mes jetës dhe vdekjes, kush e di nëse historia e tij do të jetë në gjendje të shkaktojë një rënie të tensionit midis fronteve kundërshtare – pro-ruse dhe pro-perëndimore, populiste dhe progresive – që shkon përtej deklaratave të rastit, për dënimin e dhunës dhe klimës së urrejtjes.
Shëmbëlltyra politike e Ficos ka pasur më shumë kthesa: si lider ai u konsiderua i mbaruar pesë vjet më parë, me mijëra njerëz në rrugë që kërkonin (dhe merrnin) dorëheqjen e tij, pas vrasjes së gazetarit investigativ Ján Kuciak dhe të dashurës së tij.
Ai dukej i dënuar: partia e tij social-populiste, e përçarë dhe duke rrëshqitur drejt minimumit, kishte dështuar të fitonte zgjedhjet e vitit 2020, për herë të parë që nga viti 2006. Por, ajo u kthye në modë: shtatorin e kaluar ai fitoi sfidën për mandatin e tij të katërt me tone haptazi pro-ruse dhe ksenofobe, dhe që atëherë ka qeverisur një koalicion populistësh të majtë dhe ultranacionalistësh. Si një pro-evropian, ai kohët e fundit është treguar kundër dërgimit të armëve në Ukrainë dhe hyrjes së saj në NATO. Shoqëria sllovake e ka gjetur veten më të ndarë se kurrë.
“Në realitet, që në kohën e protestave për Kuciakun, vendi u nda në dy grupe të mëdha: ata që besojnë në demokracinë liberale, lirinë dhe institucionet demokratike dolën në rrugë për të kërkuar një klasë të re politike, ndërsa mbetën në shtëpi fansat e të fortit, që Kuciakun e konsideron vetëm një dështim të sistemit, një problem personal të Ficos dhe jo për vendin”, thotë Peter Bárdy, drejtor i Aktuality dhe autor i “Fico – I fiksuar pas pushtetit”.
Është historia e politikanit më me ndikim dhe më kontrovers në historinë moderne të Sllovakisë: ai u bë deputet në moshën njëzet e tetë vjeçare në vitin 1992, në radhët e partisë së majtë të lindur nga hiri i partisë komuniste, më pas themeloi Smer, një parti socialdemokrate që aderon në grupin S&D në Bruksel (duke turpëruar socialistët e Evropës). Ai u zgjodh kryeministër tre herë në vitin 2006, 2012 dhe 2016. Mandati i fundit u ndërpre nën presionin e rrugëve dhe gjykatësve.
Arsyet e rilindjes së tij janë pjesë e shëmbëlltyrës së tij të guximshme politike: nga një komunist i epokës sovjetike, tek populisti i sotëm që kërkon aleanca në të djathtën ekstreme. “Në realitet, Fico nuk ka ndryshuar kurrë, ai ka qenë gjithmonë një njeri pragmatik, cinik, i etur për pushtet – thotë Bárdy –. Ai është një njeri me një mijë fytyra, një për çdo rast. Në të kaluarën ai u tregua pro-evropian, dhe një minutë më pas, anti evropian.
Pas pushtimit të Krimesë, në vitin 2014, për shembull, ministri i tij i Jashtëm votoi në Bruksel në favor të sanksioneve kundër Rusisë, ndërsa në Sllovaki përsëriti se sanksionet nuk funksionojnë: «Ai ka treguar dyfytyrësi gjatë gjithë karrierës së tij. Ishte strategjia e tij cinike për të qëndruar në pushtet”.
Muajt e fundit – sipas disave – Fico ishte akoma më pak i shqetësuar se duhej të shfaqej pajtues në sytë e Perëndimit: për këtë arsye ai theksoi tonet më të ashpra. “Pas vrasjes së Kuciak, e kishte të qartë se votuesit e tij nuk janë liberalë, socialdemokratë, por të zemëruarit antisistem, dhe tani në qeveri është bërë një Orbán i vogël”.
Muajin e kaluar reforma e tij në radion dhe televizionin publik bëri bujë, e kundërshtuar gjithashtu nga Reporterët pa Kufij si një përpjekje për të penguar median publike. Nën presionin e Brukselit dhe rrugës, qeveria e tij u detyrua të tërhiqej nga propozimet e saj të diskutueshme për të reformuar kodin penal. / bota.al
