Tavernat, kafenetë dhe hotelet që ndodhen në portin e vogël në ishullin e largët grek të Kastellorizo këto kohë të vitit janë zakonisht të mbushur me turistë, duke përfshirë qindra udhëtarë ditorë nga Turqia, e cila është vetëm 10 minuta larg në një udhëtim me anije.
Këtë vit, porti është i qetë, dhe jo vetëm për shkak të pandemisë së koronavirusit.
Ky ishull mahnitës dhe i egër i rrethuar nga deti Egje është bërë peng në një mosmarrëveshje midis Greqisë dhe Turqisë – aleatët e NATO-s, mbi kufijtë detarë dhe të drejtat e kërkimit të gazit dhe naftës në det të hapur.
Ndërsa tensionet u rritën muajin e kaluar, ushtarakët e tyre u vunë në gatishmëri, duke dërguar anije luftarake dhe aeroplanë lufte në Mesdheun lindor dhe duke rritur frikën e një konfrontimi, shkruan abcnews.al.
“Nëse kërkoni Kastellorizo në Google, mund të keni ide të luftës, zonës gri, se diçka e tmerrshme po ndodh,” thotë Eleni Karavelatzi, një agjente turizmi e cila u rrit në ishull. “Kjo nuk është bota jonë. Kjo është politika”, shton ajo.
Problemet filluan kur anija kërkimore turke “Oruc Reis”, e shoqëruar nga anije luftarake turke, filloi të futej pranë ujërave të diskutueshme për të kërkuar për gaz natyror në det të hapur midis Greqisë dhe Qipros, shkruan abcnews.al.
Kjo zemëroi qeverinë greke, e cila pretendon se, sipas Konventës së Kombeve të Bashkuara për Ligjin e Detit, Greqia ka të drejta ekskluzive shpimi në shelfin kontinental të secilit ishull të saj. Turqia, e cila nuk e ka nënshkruar këtë konventë, thotë se ajo përcakton padrejtësisht një pjesë të shelfit kontinental turk si greke.
“Dhe Turqia përpiqet ta bëjë atë të duket më i padrejtë në rastin e Kastellorizo,” thotë Ioannis N. Grigoriadis, një profesor i shkencave politike në Universitetin Bilkent në Ankara dhe drejtues i programit të Turqisë në Fondacionin grek të Politikës Evropiane dhe të Jashtme në Athinë. “Turqia argumenton, si mundet që ky ishull i vogël kaq afër Turqisë të mohojë të drejtat e shelfit kontinental në një bregdet të gjatë turk?“, shton ai.
Ndërsa Oruc Reis bëri rrugën përgjatë detit Egje, Greqia dërgoi anijet e saj të marinës. Kur një fregatë turke u përplas aksidentalisht me një anije luftarake greke në 12 Gusht, mediat e të dy vendeve spekuluan se një përballje dukej e pashmangshme në Kastellorizo.
Ishulli i “kalasë së kuqe”
Turqit e quajnë ishullin Meis, sipas emrit të tij të lashtë grek, Megisti, që do të thotë “i madh”. Emri Kastellorizo ka të ngjarë të ketë rrënjë në latinisht, thotë Constantina Agapitou Crowley, një ish-drejtuese e marketingut.
Udhëtarët dhe pushtuesit në ishull gjithmonë dallojnë një kështjellë antike. “Ata e quanin atë Castello Rosso, Castello Rougio, Kalaja e Kuqe”, thotë Agapitou Crowley, “dhe përfundimisht u bë Kastellorizo”.
Ishulli ndryshoi shumë herë. Bizantinët, kalorësit e Maltës, Osmanët. Kastellorizo lulëzoi në shekullin e 19-të si një fuqi tregtare me një popullsi prej më shumë se 14,000 banorë. Pas dy luftërave botërore dhe pushtimeve nga francezët, italianët dhe britanikët, shumica e banorëve të saj u larguan në Egjipt, Palestinë dhe Australi.
Në fillim të këtij muaji, një anije ushtarake me ngjyrë gri çeliku u ankorua në marinë, pranë një vargu varkash shumëngjyrëshe peshkimi, shkruan abcnews.al.
Peshkatari Dimitris Achladiotis është mësuar me ushtarët grekë. Ndërsa shkarkon kapjet e ditës, qelibar dhe karkaleca, ai shpjegon se prania ushtarake nuk i ka dëmtuar marrëdhëniet e tij me peshkatarët turq, të cilët punojnë përgjatë të njëjtës linjë të padukshme në det që ndan Greqinë nga Turqia.
“Ne të gjithë e njohim njëri-tjetrin,” thotë ai. “Ata janë njerëz të mirë … Ata dikur hanin me ne këtu. Tani në vend të peshkatarëve turq, te ne kalojmë anije ushtarake turke që na afrohen shumë“, shton ai. g.v/abcnews.al
