Pasi shërbeu si zëdhënës i liderit të atëhershëm laburist dhe më vonë Kryeministrit dhe Presidentit të Izraelit Shimon Peres, gazetari Gideon Levy u bë një nga shkrimtarët më të dalluar dhe heretik të gazetarisë izraelite.
Duke shkruar pandërprerë në rubrikën e tij të përjavshme në gazetën Haaretz, që nga viti 1986, ai përcolli për audiencën izraelite dhe ndërkombëtare imazhe shumë të fuqishme, ndonjëherë tronditëse, të jetës dhe vdekjes në territoret e pushtuara palestineze të Bregut Perëndimor dhe Gazës.
Një kritik i vendosur i pushtimit, ai argumenton në intervistë se vetëm ndërhyrja e SHBA mund ta detyrojë qeverinë e Netanyahu të pranojë një armëpushim dhe bën pretendimin e guximshëm se e vetmja zgjidhje realiste palestineze qëndron në një shtet demokratik, ndëretnik të hebrenjve dhe arabët.
– A mendoni se dikush mund të jetë mesatarisht optimist për raundin e ri të negociatave në Kajro që synon një armëpushim në Gaza?
Fatkeqësisht jo. Amerikanët kanë adoptuar plotësisht qëndrimet e Izraelit me të cilat Hamasi e ka të pamundur të bjerë dakord.
Po i referohem në veçanti faktit që ne do të vazhdojmë të jemi në Gaza, se armiqësitë do të marrin fund vetëm për 40 ditë, se Izraeli do të ketë të drejtën e vetos në listën e të burgosurve palestinezë që do të lirohen, dhe një sërë gjërash të tjera, në për të cilën nuk ka asnjë mënyrë që Hamasi të pranojë.
– Megjithatë, presidenti Biden kontaktoi me kryeministrin Netanyahu dhe i kërkoi të tregonte më shumë fleksibilitet, ndërkohë që qarqet e Departamentit të Shtetit akuzuan kryeministrin izraelit se ka minuar negociatat me mospërputhjen e tij.
Fjala ‘kyç’ në atë që thatë është ‘pyet’. Amerikanët nuk duhet të kërkojnë asgjë nga Izraeli. Ajo që duhet të bëjnë është të kthejnë fjalët në veprime, nëse vërtet duan ta ndalojnë këtë luftë.
Dhe ata e dinë shumë mirë se çfarë të bëjnë. Ju nuk mund t’i kërkoni Izraelit të ndalojë luftën dhe në të njëjtën kohë të vazhdojë ta furnizojnë atë me armë dhe municione.
Nëse e bëni këtë, thjesht do të thotë që dëshironi që lufta të vazhdojë.
Është shumë mirë të flasim për një armëpushim dhe paqe, por nëse vazhdoni të armatosni Izraelin pa kushte, kjo do të thotë se ju mbështesni vazhdimin e luftës.
– Përveç Hamasit, Egjipti ka problem edhe me pretendimin e Izraelit për të vendosur ushtarë në kufirin e tij me Gazën, në të ashtuquajturin Korridor të Filadelfias. Çfarë peshe mund të kenë kundërshtimet e saj?
Nuk ka mundësi që egjiptianët të bien dakord për ekzistencën e një ushtrie izraelite në kufijtë e tyre, kjo është jashtë diskutimit.
Sigurisht, nuk pres që gjërat të arrijnë në një pikë për sa i përket marrëdhënieve Egjipt-Izrael, sepse ka shumë interesa të përbashkëta. Megjithatë, do të ketë tensione dhe po, egjiptianët kanë arsye të mira për t’u shqetësuar për sovranitetin e tyre.
– Nëse negociatat në Kajro dështojnë, a e konsideroni të mundur një luftë të hapur midis Izraelit dhe Hezbollahut në Liban, ku shkëmbimi i zjarrit është përshkallëzuar kohët e fundit?
Gjërat mund të përkeqësohen edhe më shumë. Jo vetëm Hezbollahu, por edhe Irani, si dhe lojtarë të tjerë në rajon, mund të tërhiqen në konflikt. Rreziku që ne të çojmë në një luftë të madhe rajonale është shumë real.
– Pse Benjamin Netanyahu po ndjek një rrugë kaq të rrezikshme? A ndani pikëpamjet e atyre që besojnë se ai ka nevojë për luftën sepse nëse ka paqe në të gjitha frontet, atëherë qeveria e tij do të bjerë dhe ai vetë mund të përfundojë në burg?
Pjesërisht, jo plotësisht. Nuk mendoj se bëhet gjithçka për mbijetesën e tij politike. Ato lidhen drejtpërdrejt edhe me ideologjinë e tij. Netanyahu nuk beson në asnjë lloj marrëveshjeje me palestinezët, asnjëherë nuk beson.
Qëllimi i tij kryesor sot është të pushtojë Gazën për të parandaluar më shumë probleme. Bregu Perëndimor është gjithsesi i pushtuar. Me 700,000 kolonë hebrenj, Bregu Perëndimor është i pushtuar nga Izraeli, duam apo jo.
Në Gaza situata është ndryshe, qëllimi i vërtetë i Netanyahut është aneksimi i Rripit. Për të arritur këtë qëllim, ai është i gatshëm të bëjë Izraelin të paguajë një çmim të lartë dhe t’i braktisë pengjet.
– Nisur nga kjo, a ka ndonjë alternativë reale ndaj qeverisë Netanyahu. A do të hapte opozita një rrugë tjetër?
Teorikisht ka një zgjidhje alternative. Praktikisht, problemi është se kjo alternativë nuk duket shumë e ndryshme nga Netanyahu. Pasardhësit e tij të mundshëm nga hapësira opozitare janë më pak të korruptuar, më fisnikë, por në çështjet qendrore, si vazhdimi i luftës, vazhdimi i pushtimit, vazhdimi i aparteidit, nuk ka dallim mes tyre.
Shumica e izraelitëve nuk e dinë se çfarë po ndodh në Gaza dhe as nuk duan të dinë se çfarë po ndodh. Mediat izraelite, me pak përjashtime, fshehin sistematikisht realitetin.
A shihni ndonjë shpresë për ta ndryshuar këtë tablo gri? Ne kemi parë muajt e fundit demonstrata masive kundër Netanyahut dhe për lirimin e pengjeve.
A ka një pjesë të konsiderueshme të shoqërisë që kërkon përfundimin e luftës?
“Ka një pjesë të konsiderueshme të shoqërisë sonë që dëshiron të heqë qafe Netanyahun dhe është gati të paguajë çdo çmim nëse pengjet lirohen.
– Pse ndodh kjo? Pavarësisht qindra viktimave dhe shkatërrimeve të tmerrshme të shkaktuara nga ushtria izraelite në Gaza, qëllimet e deklaruara të luftës si shkatërrimi total i Hamasit dhe lirimi i pengjeve ende nuk kanë ndodhur,
A nuk ka ndonjë skepticizëm në opinionin publik për efektivitetin e strategjisë që po ndiqet?
Ka skepticizëm, pa dyshim që ka. Por fokusi është në kthimin e pengjeve, jo në përfundimin përfundimtar të luftës. Mazhoranca kërkon një armëpushim për të liruar pengjet, por ndalet me kaq, duke mos menduar se çfarë do të ndodhë të nesërmen.
A do të qëndrojë ushtria izraelite apo do të largohet nga Gaza? Kush do të marrë komandën e Rripit kur të përfundojë lufta? Askush nuk po u përgjigjet këtyre pyetjeve.
“Unë e kuptoj traumën e thellë që pësoi shoqëria izraelite me sulmet vrasëse nga Hamasi më 7 tetor, por e kam të vështirë të kuptoj se si nuk mund të shqetësohet nga kërdia që ka përfshirë Gazën prej 10 muajsh.
Ju keni absolutisht të drejtë të pyesni veten. Çështja është se shumica e izraelitëve nuk e dinë se çfarë po ndodh në Gaza, dhe as ata nuk duan ta dinë. Mediat izraelite, me pak përjashtime, fshehin sistematikisht realitetin për Gazën. Qytetarët grekë dinë shumë më tepër për Gazën sesa izraelitët.
Rezultati është se, pas traumës kombëtare të 7 tetorit, shumica e bashkëqytetarëve të mi mendojnë se Izraeli ka të drejtë të bëjë çfarë të dojë me palestinezët, i pakufizuar nga ligji, morali dhe logjika ndërkombëtare.
Netanyahu nuk beson në asnjë lloj marrëveshjeje me palestinezët. Qëllimi i tij kryesor është pushtimi i Gazës. Me 700,000 kolonë hebrenj, Bregu Perëndimor tashmë është i pushtuar nga Izraeli.
– Në të kaluarën keni qenë mbështetës i flaktë i zgjidhjes me dy shtete. Mendoni se pas 7 tetorit ka edhe shansin më të vogël që një zgjidhje e tillë të zbatohet?
Unë kam pushuar së besuari në zgjidhjen me dy shtete shumë përpara 7 tetorit. Kam humbur shpresën, jo për shkak të gjakderdhjes dhe shkatërrimit, gjakderdhje dhe shkatërrim në një shkallë edhe më të madhe u përjetuan nga Gjermania dhe Franca në Luftën e Dytë Botërore, por kjo nuk i pengoi ata të bëhen partnerët më të fortë në integrimin evropian pas luftës.
Për të mos përmendur që Gjermania u bë një mbështetëse kryesore e Izraelit në dekadat pas Holokaustit.
Pra çështja nuk është gjakderdhja. Çështja janë 700,000 kolonët hebrenj në Bregun Perëndimor, të cilët askush nuk do t’i largojë dhe meqenëse nuk do t’i largojnë, nuk do të ketë vend për krijimin e një shteti palestinez.
Kështu që unë mendoj se duhet të marrim një vendim që shteti palestinez është një tren që është larguar nga stacioni dhe tani duhet të shohim se si do të jetojmë pa të. Të vazhdosh diskutimin për një shtet palestinez është si të luash lojën e pushtimit.
– Pra, çfarë zgjidhje alternative shihni?
Duam apo s’duam, jetojmë në një shtet, i vetmi shtet që ekziston nga lumi në det. Sot është një shtet hebre. Qëllimi është ta kthejmë atë në një shtet demokratik, transnacional me barazi për të gjithë qytetarët e tij, izraelitët dhe palestinezët.
– Megjithatë, përkrahësit e shtetit unitar, demokratik përfaqësojnë një pjesë mjaft margjinale të popullsisë, në mos gaboj.
Për Izraelin po, keni të drejtë, por jo për Palestinën. Gjithnjë e më shumë palestinezë po humbasin shpresën në perspektivën e dy shteteve. Disa, veçanërisht nga e majta palestineze, kishin adoptuar strategjinë e një shteti të vetëm demokratik shumë më herët se unë.
Përmend konkretisht Georges Habas, themeluesin e Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës, një organizatë që gjithmonë besonte dhe beson në idenë e një shteti të vetëm, laik, demokratik.
– Për katër dekada na keni dhënë raporte shumë të fuqishme për jetën dhe vdekjen në Bregun Perëndimor, duke lavdëruar pa mëshirë pushtimin izraelit.
Sa e vështirë është për një gazetar izraelit të qëndrojë në atë linjë pas 7 tetorit?
7 tetori nuk ndryshoi asgjë. Ishte vazhdimi i luftës të cilën e kemi parë prej shumë dekadash. Kjo luftë mund të ndryshojë fytyrën e saj, të bëhet më brutale, por thelbi i saj mbetet i njëjtë./abcnews.al
