Nga Dominique Moisi, World Crunch
Ishte shkurt 2009, gati 15 vjet më parë. Barack Obama sapo ishte ëmëruar. Unë jepja mësim në Universitetin e Harvardit. Në sheshin kryesor të kampusit, kishte burra dhe gra të klasës së mesme që kërkonin ndryshim, pavarësisht të ftohtit të ashpër.
Ata kishin humbur punën e tyre dhe shumë kishin humbur shtëpitë e tyre. Kontrasti i thellë midis fjalimeve të jashtëzakonshme të Obamës në radio dhe realitetit në rrugë ishte shqetësues, raporton abcnews.al.
Kriza financiare 2007-2008 kishte prekur të gjitha vendet. Qeveria amerikane po i përdorte të gjitha burimet e saj për të mbrojtur sistemin financiar.
Ndryshe nga Franca gjatë pandemisë COVID-19 , ku shteti siguroi gjërat thelbësore për qytetarët francezë “pa marrë parasysh koston”, amerikanët iu kërkua të gjenin vetë zgjidhje.
Si rezultat, amerikanët vuajtën shumë dhe u pushtuan nga një ndjenjë e pamasë padrejtësie. Ky zemërim populist arriti kulmin shtatë vjet më vonë me zgjedhjen e papritur të Donald Trump ndaj Hillary Clinton, më me përvojë dhe e vendosur politikisht.
Ndërsa Amerika vazhdon “recesionin e saj demokratik”, më kujtohet Harvardi në vitin 2009. Populizmi modern amerikan, të paktën pjesërisht, buron nga kjo periudhë e pavarur e kapitalizmit financiar.
Ndoshta edhe më shumë se shembja e Kullave Binjake në vitin 2001, shembja figurative e kullës së Lehman Brothers në vitin 2008 shkaktoi krizën e madhe politike, kulturore dhe sociale me të cilën përballet Amerika sot.
Pika e kthesës 2007-2008
Sigurisht, rrënjët e populizmit amerikan janë shumë më të vjetra dhe më të thella. Por për të kuptuar epokën moderne ku realiteti është relativ, thashethemet bëhen fakte dhe keqinformimi është normë, nuk duhet të harrojmë ndryshimin e paradigmës që ishte shembja e Ëall Street-it 2007-2008.
Brenda pak më shumë se një viti, amerikanët do të kthehen në kutitë e votimit për të zgjedhur presidentin e tyre për katër vitet e ardhshme.
Me sa më shumë “vështirësi” përballet Trump me ligjin, aq më shumë rritet mbështetja e tij, si dhe refuzimi i tyre, nëse jo urrejtja ndaj elitave, ekspertëve dhe klasës së perceptuar sunduese të Amerikës, raporton abcnews.al.
Personaliteti i Donald Trump është mishërimi i anti-heroit amerikan, një zuzar simpatik i portretizuar në shfaqjet e njohura televizive si “Sopranos” dhe “House of Cards”.
Është në fakt e vërtetë, se për sa i përket një lideri populist të keq, vulgar dhe agresiv, Trump është i pakrahasueshëm.
Ndërsa të dhënat e sondazheve janë mjaft të pakuptimta më shumë se një vit pas zgjedhjeve, ato mund të shfaqin tendenca të rëndësishme, të cilat tregojnë një garë kokë e kokë midis dy kandidatëve më të besueshëm, Trump dhe Presidentit Joe Biden.
Këto zgjedhje janë të veçanta në atë që janë gati të zhvillohen kryesisht në gjykata, në vend të tubimeve dhe debateve tradicionale të fushatës.
Një fushatë presidenciale në sallën e gjyqit
Të dyja fushatat po kërkojnë të mbledhin fonde dhe të mbështesin problemet ligjore të kundërshtarëve të tyre.
Trump po përballet me shumë padi, ndërsa Biden po përballet me to përmes djalit të tij Hunter, për të cilin ka frikë se fushata e tij mund të nxisë dyshime midis votuesve të pavarur.
Personaliteti i Trump do të bëhet më pak i rëndësishëm se ai i Biden me afrimin e zgjedhjeve. Amerikanët, të përballur me cunamin populist të Trump, mund ta shohin qasjen e arsyeshme dhe racionale të Biden si shumë të brishtë. Gjatë një udhëtimi të fundit në Azi, gjatë një konference për shtyp në Hanoi, presidenti amerikan u shfaq i çorientuar për një moment.
Imazhe të tilla vazhdojnë të përhapen nga rrjete konservatore dhe të lidhura me Trump në të gjithë Shtetet e Bashkuara, duke kërcënuar të dobësojnë presidentin, i cili do të jetë 86 vjeç në fund të një mandati të dytë, raporton abcnews.al.
Ndërsa dëshirojmë të ngushëllojmë veten se përpjekja e Kryetarit të Dhomës së Përfaqësuesve, Kevin McCarthy për të fajësuar Biden në Dhomën e Përfaqësuesve të mbajtur nga republikanët, do të rezultojë jo siç pritek për shkak të rraskapitjes, asgjë nuk mund të jetë e sigurt në Amerikën e sotme të hiperpolarizuar.
Një hap i madh pas
Ne duhet të kuptojmë peshën e situatës. Rizgjedhja e Trump është një kartë në dorën e Putinit dhe është një armë më e fortë për qeverinë ruse se edhe arsenali i saj i madh bërthamor.
Ne mund të mbështetemi tek agjencitë ruse të dezinformimit për të ndihmuar Trump në fitoren e tij ndaj Biden, pasi përfitimet do të ishin të konsiderueshme, padyshim në fushën e betejës në Ukrainë, por jo ekskluzivisht.
Është e sigurt të supozohet se mandati i dytë i Trump do të ishte më radikal se i pari.
Trump ka pretenduar vazhdimisht se ai do t’i jepte fund luftës menjëherë, duke nënkuptuar se ai do t’i jepte fund ndihmës amerikane për Ukrainën dhe do të detyronte Presidentin Zelensky të negociojë një zgjidhje të pafavorshme paqeje. Pushtimi i Putinit ka dështuar, duke i dhënë frymë NATO-s dhe partneritetit transatlantik midis Shteteve të Bashkuara dhe Europës.
Zgjedhja e Trump do të ishte një hap i konsiderueshëm në këtë drejtim.
Një skenar i besueshëm
Në betejën ideologjike mbarëbotërore, rizgjedhja e Trump do të siguronte siguri për regjimet autoritare në mbarë botën. Goditja do të ishte edhe më e madhe duke pasur parasysh se është e sigurt të supozoht se mandati i dytë i Trump do të ishte më radikal se i pari.
Ai nuk do të njihte kufij dhe do ta cilësonte veten si një president transformues si Abraham Lincoln ose Franklin D. Roosevelt. Por ai do ta udhëhiqte Amerikën në një drejtim më konservator, si ekonomikisht ashtu edhe social, për të mos përmendur nacionalizmin e tij të brendshëm.
Ky skenar i fundit të botës nuk është i pashmangshëm, por po bëhet më i besueshëm, raporton abcnews.al.
A mund të ketë mes demokratëve një “Macron amerikan”, duke kujtuar sesi Emmanuel Macron i Francës u rebelua kundër partisë së tij në vitin 2017 për të shpëtuar qendrën e majtë (dhe vendin e tij) nga populizmi i krahut të djathtë të Marine Le Pen?
Edhe nëse analogjia është paksa e shtrirë, premisa mbetet e njëjtë: “Ne duhet të shpëtojmë demokracinë”.
/abcnews.al
