Sipas një studimi të ri, fëmijët që nuk mund të kontrollojnë impulset e tyre, një tipar i përbashkët i ADHD, mund të jenë në rrezik më të madh për shëndetin, jetën shoqërore dhe krimin si të rritur.
Studiuesit zbuluan se problemet e vëmendjes dhe sjelljes në fëmijëri shoqëroheshin me më pak para, performancë më të ulët arsimore dhe shëndet më të dobët në moshë madhore, krahasuar me fëmijët që mund të rregullonin sjelljen e tyre.
“Aftësia për të kontrolluar vëmendjen dhe sjelljen e dikujt është një aftësi themelore e jetës që mbështet mirëqenien dhe përshtatjen në një sërë fushash,” tha studiuesi kryesor Andrew Koepp, nga departamenti i zhvillimit njerëzor dhe shkencave familjare në Universitetin e Teksasit.
“Këto gjetje përforcojnë idenë se tiparet dhe përvojat në fëmijëri prekin njerëzit në moshë madhore dhe se aftësitë e mësuara në fëmijëri janë thelbësore për suksesin në jetë,” shtoi Koepp.
Koepp dhe kolegët e tij mblodhën të dhëna për më shumë se 15,000 njerëz që morën pjesë në Studimin Kombëtar të Zhvillimit të Fëmijëve në Mbretërinë e Bashkuar. Pjesëmarrësit jetonin në Angli, Skoci ose Uells, lindën brenda një jave në vitin 1958 dhe u ndoqën deri në moshën 42-vjeçare.
Studiuesit gjithashtu mblodhën të dhëna për rreth 1200 pjesëmarrës në Studimin Amerikan të Kujdesit të Fëmijërisë së Hershme dhe Zhvillimit të Rinisë, të cilët kanë lindur në vitin 1991 në 10 spitale në Shtetet e Bashkuara dhe janë ndjekur deri në moshën 26-vjeçare.
Pjesëmarrësit në të dy studimet, prindërit dhe mësuesit e tyre u pyetën disa herë për impulsivitetin, mosvëmendjen dhe hiperaktivitetin e fëmijëve në shtëpi dhe në shkollë. Disa nga fëmijët më impulsivë kishin çrregullim të deficitit të vëmendjes/hiperaktivitetit (ADHD) ose probleme të tjera. Si të rritur, pjesëmarrësit iu përgjigjën pyetjeve rreth jetës së tyre, duke përfshirë arsimimin, karrierën, financat dhe shëndetin fizik dhe mendor.
Të dy studimet zbuluan se fëmijët me probleme të shumëfishta të vëmendjes, duke përfshirë kontrollin e dobët të impulsit, rezultuan më keq kur të rriturit në të gjitha kategoritë u vlerësuan. Studiuesit zbuluan se problemet e vëmendjes parashikonin arritje më të ulëta arsimore dhe problemet e impulsivitetit parashikonin përfshirje më të madhe në sistemin e drejtësisë penale.
Ekipi i Koepp vuri në dukje se mosha në të cilën u shfaqën problemet e sjelljes nuk ndikoi në rreziqet në moshën madhore.
Studimi ofron prova të forta për rritjen e cenueshmërisë së fëmijëve me probleme të vëmendjes dhe sjelljes ndaj problemeve në moshën madhore. Ai gjithashtu thekson rëndësinë e zhvillimit të ndërhyrjeve të bazuara në prova për të ndihmuar fëmijët dhe adoleshentët me probleme të vëmendjes dhe impulsivitetit të arrijnë potencialin e tyre të plotë në moshën madhore, theksojnë studiuesit.
Prindërit duhet të jenë të vetëdijshëm se pavarësisht rritjes së rrezikut, shumica e fëmijëve me probleme të vëmendjes dhe sjelljes nuk kishin probleme serioze në moshë madhore.
“Për shembull, 95% e atyre që kishin probleme me vëmendjen dhe sjelljen e fëmijërisë nuk u futën në telashe me ligjin. Hulumtimi ynë në mostrat kanadeze tregon se shumë fëmijë me ADHD lulëzojnë në moshë madhore”, theksojnë ata.
Dr. Ken Duckworth, shefi mjekësor i Aleancës Kombëtare për Sëmundjet Mendore, tha se ndërsa kontrolli i dobët i impulseve mund të jetë një faktor në formësimin e sjelljes së të rriturve, studimi nuk mori parasysh një parashikues më të rëndësishëm të sjelljes së të rriturve, traumën e pësuar gjatë fëmijërisë.
Duckworth citoi studimin e 1998 Childhood Adverse Experiences, i cili zbuloi se ekspozimi i një fëmije ndaj traumës rrit rrezikun e tyre për probleme shëndetësore, varësi dhe pasoja të tjera në jetën shoqërore.
“Trauma mund të jetë shkak për një pjesë të problemeve të sjelljes së këtyre fëmijëve”, tha ai.
Ndërsa jo të gjithë fëmijët me probleme të sjelljes do të kenë probleme si të rritur, Duckworth beson se diagnostikimi dhe trajtimi i hershëm i fëmijës suaj mund të ndihmojë.
Psikoterapia ose terapia e sjelljes dialektike mund të mësojnë strategji të përballimit. Për fëmijët me ADHD, ekspertët shpesh rekomandojnë një kombinim të terapisë së sjelljes dhe ilaçeve stimuluese. Mundësi të tjera përfshijnë artet marciale, të cilat theksojnë vetëkontrollin./abcnews.al
