Nga Amy Mackinnon, Foreign Policy
Me rreth 100,000 trupa ruse të pozicionuar pranë kufirit të Ukrainës, zyrtarë të lartë të SHBA-së dhe Europës do të takohen me homologët e tyre rusë javën e ardhshme, në një përpjekje për të shmangur një tjetër luftë mes Rusisë dhe Ukrainës.
Në projekt-propozimet e dorëzuara zyrtarëve amerikanë dhe të postuara në mediat sociale në fund të vitit të kaluar, Kremlini kërkoi një seri garancish gjithëpërfshirëse nga Europa dhe NATO: jo më trupa ushtarakë të aleancës drejt lindjes dhe garanci për të mos vendosur trupa ose armë në vendet që iu bashkuan bllokut pas 1997. Kërkesat ruse kërkonin gjithashtu kufizime të ndërsjella në vendosjen e raketave me rreze të shkurtër dhe të mesme dhe shkëmbim informacioni mbi stërvitjet ushtarake, ndër të tjera, raporton abcnews.al
Kjo nuk është diçka e re. Rusia është kundërshtuar prej kohësh kundër thellimit të marrëdhënieve të Ukrainës me Perëndimin dhe zgjerimit të NATO-s në atë që Moska e sheh si sferën e saj të ndikimit në Europën Lindore. Ajo që ka ndryshuar është ndjenja e urgjencës që ndihet në Kremlin dhe se çfarë është e gatshme Moska të bëjë për përmbushur kërkesat e saj.
Por lind pyetja, pse tani?
Ekspertët vënë në dukje një sërë faktorësh, disa që datojnë prej dekadash, të tjerë shumë më të fundit, si konvergues për të bindur Kremlinin se tani është koha për të ndërmarrë veprime më të forta për të zgjidhur shqetësimet në lidhje me balancën e fuqisë në Europë dhe bashkëpunimin në rritje të Ukrainës me perëndimin.
“Pesë valët” e zgjerimit të NATO-s
Rrënjët e gjata të krizës aktuale datojnë që pas rënies së Bashkimit Sovjetik dhe pranimit të disa vendeve të ish-Bllokut Lindor në NATO. Në një fjalim në fund të dhjetorit, presidenti rus Vladimir Putin akuzoi Perëndimin për premtime të rreme për qëllimet e tij për t’u zgjeruar në lindje. “Ne u mashtruam nga pesë valët e zgjerimit të NATO-s drejt lindjes. Ne nuk po kërcënojmë askënd – ata erdhën tek ne, “tha ai gjatë konferencës së tij vjetore për shtyp.
Realiteti i asaj që u tha në lidhje me zgjerimin e NATO-s në fund të luftës kontestohet ende nga historianët dhe zyrtarët që ishin përfshirë në bisedime në atë kohë, por nuk u dha kurrë asnjë garanci formale me shkrim, dhe në dekadat që nga kolapsi i Bashkimit Sovjetik, më shumë se një duzinë vendesh nga ish-Blloku Lindor, shumë prej të cilëve ende i frikësohen hijes së gjatë të Moskës, janë bërë pjesë e aleancës.
Rusia nuk ishte shumë e fuqishme për të ndryshuar rrjedhën e ngjarjeve dhe Perëndimi e pranoi mosreagimin, tha Oliker.
Ndryshimet në Ukrainë
Në vitin 2008, në samitin e NATO-s në Bukuresht, Rumani, u bënë disa premtime që një ditë Ukraina dhe Gjeorgjia të jenë pjesë e bllokut. Ndërsa kjo shihet ende si një perspektivë e largët për të dy vendet, megjithatë ka shkaktuar alarm brenda qeverisë ruse.
Shqetësimet ruse për besueshmërinë e Ukrainës si mburojë janë rritur në vitin 2014, kur një kryengritje popullore rrëzoi presidentin pro-rus të vendit. Rusia aneksoi Krimenë dhe pushtoi Ukrainën lindore. Zgjedhja e vitit 2019 e Presidentit Volodymyr Zelensky, një neofit politik që bëri fushatë për zgjidhjen e konfliktit, ngjalli shpresën në Kremlin se ai mund të jetë i gatshëm të bëjë lëshime që do të shtypnin sovranitetin e Ukrainës.
Por pavarësisht disa përpjekjeve fillestare për të rifilluar bisedimet e paqes, qëndrimet e Zelenskit ndaj Rusisë vetëm sa janë ashpërsuar që kur ai mori detyrën dhe Ukraina ka thelluar bashkëpunimin e saj të mbrojtjes me anëtarët e NATO-s, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, Britaninë dhe Turqinë, raporton abcnews.al
Ndërsa forcat e armatosura ukrainase i janë nënshtruar një sërë reformash gjithëpërfshirëse që nga viti 2014, po ashtu ka bërë edhe ushtria ruse. Duke grumbulluar trupa afër kufirit të Ukrainës në pranverë dhe vjeshtë të vitit të kaluar, Moska është e gatshme të nisë një sulm në fillim të këtij viti, kur toka është ende e ngrirë, gjë që lehtëson rrugën për tanket ruse.
Biden shihet si pragmatist
Dhe më pas vjen konteksti ndërkombëtar. “Unë mendoj se është ndoshta një kombinim i aftësive ruse dhe një ndjenjë sigurie që po krijohet në Kremlin gjatë dy viteve të fundit, së bashku me perceptimin e tyre për SHBA-në dhe një Perëndimi që është i hutuar dhe në krizë,” tha Taylor.
Për pjesën më të madhe të vitit të parë të presidencës së Joe Biden, zyrtarë të lartë amerikanë u përpoqën të krijonin një marrëdhënie “të qëndrueshme dhe të parashikueshme” me Moskën mes përpjekjeve të ripërtërira për të fokusuar burimet e SHBA-së në konkurrencën me Kinën.
Biden nuk ka shumë afrimitet me Putin, por megjithatë ai respektohet nga Moska si një dorë e kalitur e politikës së jashtme.
“Moska e ka cilësuar tërheqjen e SHBA-së nga Afganistani si një shembull që Biden mund të arrijë konsensusin e krijimit të politikave, se ai është një pragmatist dhe do ta merrte në konsideratë të bënte kompromis,” tha Michael Kofman, një ekspert për forcat e armatosura ruse me grupin e ekspertëve CNA.
Ndërsa Shtetet e Bashkuara kanë dërguar miliarda dollarë ndihmë ushtarake për Ukrainën dhe vazhdojnë të shprehin mbështetjen e tyre të palëkundur për sovranitetin ukrainas, fati i vendit në fund të fundit do të thotë më shumë për Moskën sesa për Uashingtonin, raporton abcnews.al
“Zyrtarët rusë mund të supozojnë se në fakt interesat e SHBA-së në lojë janë relativisht të ulëta dhe se Shtetet e Bashkuara do të punojnë më shumë për të menaxhuar çdo përshkallëzim të mundshëm. Se nëse ndodh më e keqja, Shtetet e Bashkuara do të ndëshkojnë Rusinë ekonomikisht, por Rusia është elastike dhe adaptive dhe ka qenë në gjendje t’i rezistojë të gjitha sanksioneve të mëparshme, “tha Kofman.
Mënyrat për të ulur tensionet
Zyrtarët amerikanë dhe europianë besojnë se Rusia nuk ka vendosur ende se çfarë drejtimi planifikon të ndërmarrë. Një seri takimesh të nivelit të lartë javën e ardhshme mund të ofrojnë disa të dhëna nëse mund të arrihet një zgjidhje diplomatike. Më 10 janar, zyrtarët amerikanë dhe rusë do të takohen në Gjenevë me fokus kërkesat e Moskës për garancitë e sigurisë. Kjo do të pasohet nga takimet e Këshillit NATO-Rusi dhe Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë.
Nga dy pjesët e garancive të sigurisë të kërkuara nga Moska, e para – e cila përqendrohet në kërkesat e NATO-s dhe të Moskës që aleanca të ndalojë çdo zgjerim më tej drejt lindjes ka më shumë gjasa të mos pranohet pasi Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg dhe një numër vendesh anëtare të NATO-s kanë riafirmuar të drejtën e Ukrainës për të zgjedhur vetë marrëveshjet e saj të sigurisë.
Por çështje të tilla si kontrolli i armëve, ribalancimi i pozicioneve të forcave ushtarake dhe kufizimet në stërvitjet ushtarake të kryera nga të dyja palët mund të ofrojnë disa rrugë për të de-përshkallëzuar tensionet.
“Një tregues i qartë nëse ne po marshojmë apo jo drejt konfliktit apo nëse diplomacia është e besueshme është shkalla në të cilën ata po shtyjnë grupin e çështjeve të NATO-s kundrejt diskutimeve të sigurisë europiane dhe kontrollit të armëve,” tha Kendall-Taylor.
“Nëse gjithçka ka të bëjë me NATO-n, atëherë mendoj se jemi në një ngërç dhe nuk jam i sigurt nëse ka një zgjidhje për këtë përmes rrugëve diplomatike.”
/abcnews.al
