Komenti i Donald Trump për kontributin e shteteve anëtare në financimin e institucionit të mbrojtjes tërhoqi vëmendjen e NATO-s. Të shtunën, në një tubim të fushatës në Karolinën e Veriut, ai tregoi një bisedë që kishte bërë me “presidentin e një vendi të madh”.
Udhëheqësi i shquar thuhet se e pyeti Trumpin nëse SHBA do të siguronte mbrojtje për vendin e tij në rast të një sulmi nga Rusia.
Pra, zoti President i Shteteve të Bashkuara, nëse nuk paguajmë dhe Rusia na sulmon, a do të na mbroni?” tha presidenti, sipas përshkrimit të Trump. “
Unë iu përgjigja: “Nuk ke paguar? A jeni në borxhe?” Ai u përgjigj: “Po, le të themi se është kështu”. Pastaj i thashë: “Jo. Ne nuk do t’ju mbrojmë. Në vend të kësaj, unë do ta inkurajoj Rusinë të bëjë çfarë të dojë. Duhet të paguani”, tha Trump në një event të fushatës të shtunën.
Ish-presidenti dhe kandidati kryesor për nominimin republikan po i referohej angazhimit të vendeve anëtare të NATO-s për të shpenzuar të paktën 2% të PBB-së së tyre për mbrojtjen.
Deri në fund të vitit 2023, shumica e shteteve anëtare të Aleancës nuk e kishin përmbushur këtë angazhim. NATO financohet nga 31 shtetet e saj anëtare, me shumat më të mëdha që kontribuojnë SHBA, Gjermania dhe Britania.
Megjithatë, aleancës i mungon një ushtri autonome, personeli dhe furnizimet për operacionet e saj merren nga anëtarët.
“Kontributi ndryshon në formë dhe shkallë. Aleatët, për shembull, mund të zgjedhin të kontribuojnë me disa ushtarë ose një divizion në një operacion ose mision të NATO-s.
Kontributi mund të marrë gjithashtu formën e pajisjeve ushtarake nga automjetet e blinduara, anijet luftarake ose helikopterët, te furnizimet, pajisjet mjekësore dhe më shumë”, thuhet në faqen e internetit të NATO-s.
Shtetet anëtare kanë rënë dakord të shpenzojnë të paktën 2% të PBB-së për mbrojtjen. Ky angazhim buron nga neni 5 i marrëveshjes themeluese të NATO-s, i cili thotë se çdo sulm kundër një anëtari të Aleancës përbën një sulm kundër të gjitha shteteve anëtare.
Aktivizimi i nenit 5, e cila nuk bëhet automatikisht, është bërë vetëm një herë në historinë e NATO-s, pas sulmeve të 11 shtatorit 2001 kundër SHBA-së dhe është bërë me marrëveshje unanime të 31 shteteve anëtare.
Vetëm 11 nga 31 vende pritej të përmbushnin objektivin për të shpenzuar më shumë se 2% të PBB-së për mbrojtjen në vitin 2023, sipas vlerësimeve të publikuara nga NATO në korrik 2023.
Tre vendet me përqindjen më të lartë të shpenzimeve për mbrojtjen ishin Polonia me 3,9%, SHBA me 3,49% dhe Greqia me shpenzime për mbrojtjen prej 3,01% të PBB-së.
Vendet e mbetura që pritet të plotësojnë 2% ishin Estonia, Finlanda, Letonia, Lituania, Rumania, Sllovakia, Hungaria dhe Britania. Me përjashtim të Britanisë dhe Greqisë, vendet europiane që tejkaluan pragun e 2% ishin ato që ndajnë një kufi ose janë më afër Rusisë.
Megjithatë, 20 vende të NATO-s pritet të shpenzojnë më pak se 2% të PBB-së së tyre për mbrojtjen, sipas vlerësimeve të vitit 2023. Vendet me përqindjen më të ulët të shpenzimeve të mbrojtjes në raport me PBB-në ishin Luksemburgu (0.72%), Belgjika (1.13%) dhe Spanja (1.26%).
Pesë vende të tjera, përfshirë Kanadanë, nuk e kaluan 1.5%. Pavarësisht nga kontributi i rëndësishëm i Gjermanisë në NATO, Berlini ra nën nivelin e 2%. Kancelari gjerman Olaf Scholz njoftoi të hënën se qeveria e tij do të rrisë shpenzimet e mbrojtjes në mënyrë që të përmbushë objektivin prej 2%.
Sondazhi i djeshëm i PëC në Gjermani tregoi se 68% e gjermanëve mbështesin politikën e qeverisë për të rritur shpenzimet e mbrojtjes. Pas dekadash tkurrje të buxhetit të mbrojtjes që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Berlini po riarmatoset, me qeverinë që ka njoftuar një paketë armësh prej 100 miliardë eurosh.
Megjithatë, 75% e të anketuarve besojnë se fushata e modernizimit të ushtrisë e shpallur nga kancelari Scholz pas pushtimit rus të Ukrainës nuk ka dhënë ende fryt. 58% e gjermanëve janë dakord për forcimin e mbrojtjes së krahut lindor të NATO-s, si dhe dërgimin e një brigade gjermane në Lituani.
“Qytetarët gjermanë po e marrin seriozisht përkeqësimin gjeopolitik,” tha Wolfgang Zink, një ekzekutiv në PwC. Duke iu përgjigjur deklaratave të Trump, Jens Stoltenberg i NATO-s tha: “Çdo sugjerim se aleatët nuk do të mbrojnë njëri-tjetrin minon sigurinë kolektive dhe vë në rrezik ushtarët amerikanë dhe europianë”.
/abcnews.al
