Një sulm me dron që vrau tre trupa amerikane dhe plagosi të paktën 34 të tjerë në një bazë në Jordani ka rritur frikën për zgjerimin e konfliktit në Lindjen e Mesme dhe mundësinë që SHBA-të mund të tërhiqen më tej në luftime.
Presidenti Joe Biden u zotua se do t’i përgjigjet sulmit, duke fajësuar milicitë e mbështetura nga Irani për viktimat e para ushtarake amerikane.
Por në çfarë mase ishte i përfshirë Irani? Dhe çfarë pritet të ndodhë më pas?
Çfarë dimë për grupin që mori përgjegjësinë?
Al-Muqaëama al-Islamiyah fi al-Iraq, që përkthehet si Rezistenca Islamike në Irak ka marrë përgjegjësinë për sulmin me dron.
Megjithatë, Rezistenca Islamike në Irak nuk është një grup i vetëm në vetvete. Përkundrazi, është një term i përdorur për të përshkruar një organizatë, e cila, që nga viti 2020, ka përfshirë milici të ndryshme të mbështetura nga Irani në rajon.
Fillimisht, Rezistenca Islamike në Irak u shfaq si një përgjigje ndaj pranisë së huaj ushtarake dhe ndërhyrjeve politike, veçanërisht pas pushtimit të Irakut të udhëhequr nga SHBA në vitin 2003.
Rezistenca Islamike në Irak veproi për milicitë irakiane pro Teheranit, duke i lejuar atyre të kryenin sulme nën një flamur të vetëm. Me kalimin e kohës, ai evoluoi për t’u bërë një front për milicitë e mbështetur nga Irani që vepronin përtej Irakut, duke përfshirë ato në Siri dhe Liban, raporton abcnews.al.
Sot, Rezistenca Islamike në Irak vepron si një forcë kohezive dhe jo si një entitet i vetëm domethënë si një rrjet, objektivat e saj shpesh përputhen me qëllimin e Iranit për të ruajtur ndikimin e tij në të gjithë rajonin, por në nivel kombëtar grupet kanë axhendat e tyre të veçanta.
Kolektivi është i njohur për qëndrimin e tij të vendosur kundër SHBA-së dhe fushatat dinamike ushtarake, të tilla si një operacion i fundit dy-ditor me dron që synon forcat amerikane në një bazë ajrore irakiane.
Duke vepruar nën këtë flamur të vetëm të Rezistencës Islamike, këto milici fshehin në mënyrë efektive identitetin e autorëve aktualë në operacionet e tyre.
Kjo u pa në sulmin vdekjeprurës të 28 janarit 2024 në Kullën 22, një bazë ushtarake amerikane në Jordani. Megjithëse është e qartë se një milici e mbështetur nga Irani orkestroi sulmin me dron, përcaktimi i fraksionit specifik brenda këtij koalicioni të gjerë mbetet i pakapshëm.
Kjo strategji e qëllimshme pengon atribuimin e drejtpërdrejtë dhe paraqet sfida për vendet që përpiqen të identifikojnë dhe të hakmerren kundër fajtorëve të saktë.
Çfarë shpresojnë të arrijnë ata duke sulmuar një objektiv të SHBA-së?
Milicitë e mbështetura nga Irani kanë intensifikuar sulmet ndaj forcave amerikane në muajt e fundit në përgjigje të mbështetjes amerikane për Izraelin në konfliktin Izrael-Hamas, dhe gjithashtu për të treguar ndikimin rajonal.
Që nga fillimi i konfliktit në tetor 2023, milicitë e mbështetura nga Irani kanë goditur vazhdimisht bazat ushtarake amerikane në Irak dhe Siri, duke zgjeruar kohët e fundit sulmet e tyre për të përfshirë Jordaninë verilindore pranë kufirit sirian.
Sulmi vdekjeprurës i 28 janarit shënon një përshkallëzim të rëndësishëm, megjithatë është rasti i parë gjatë luftës Izrael-Hamas që trupat amerikane janë vrarë.
Sulmi në Jordani është pjesë e një strategjie nga milicitë e mbështetur nga Irani për të kundërshtuar mbështetjen e Uashingtonit për Izraelin në konfliktin e Gazës.
Por ai ka një qëllim më të gjerë për të shtyrë forcat amerikane nga Lindja e Mesme tërësisht. Duke koordinuar sulmet nën Rezistencën Islamike në Irak, këto grupe po përpiqen të shfaqin një qëndrim të unifikuar kundër interesave dhe politikës së SHBA-së, duke treguar forcën e tyre kolektive dhe shtrirjen strategjike në të gjithë rajonin.
Çfarë roli kishte Irani në sulm?
Irani ka mohuar zyrtarisht çdo përfshirje në sulmin me dron. Por Rezistenca Islamike në Irak dihet se është pjesë e rrjeteve të grupeve të milicisë që Teherani mbështet.
Irani, përmes Forcave Quds të Gardës Revolucionare Islamike, u ka ofruar milicive të tilla para, armë dhe trajnime. Në këtë fazë, nevojiten prova më konkrete për të fajësuar fuqishëm Iranin, raporton abcnews.al.
Sipas një eksperte, strategjia e Iranit në rajon përfshin mbështetjen dhe financimin e grupeve të milicisë ndërsa u jep atyre një shalllë autonomie.
Pra, ndërsa përfshirja e drejtpërdrejtë e Iranit në sulm nuk është vërtetuar përfundimisht, mbështetja e gjatë e Teheranit për grupe si Rezistenca Islamike në Irak është e dokumentuar mirë, duke luajtur një rol të rëndësishëm në dinamikën e konfliktit rajonal dhe strategjitë gjeopolitike.
Çfarë opsionesh ka SHBA për t’iu përgjigjur?
Nuk është e qartë se si SHBA synon t’i përgjigjet sulmit. Administrata Biden po përballet me dinamikë komplekse kur bëhet fjalë për reagimin ndaj sulmeve të lidhura me milicitë e mbështetur nga Irani.
Ndërsa një sulm i fuqishëm ushtarak është një opsion që administrata Biden duket se po merr në konsideratë, shënjestrimi i Iranit direkt në tokën e tij është i mbushur me rreziqe dhe mund të shihet si një hap shumë larg.
Edhe kur synojnë interesat ose personelin iranian, siç është vrasja e gjeneralit të Forcave Quds, Qassem Soleimani, SHBA-të i kanë kryer këto veprime jashtë territorit iranian.
Mohimi i Iranit për përfshirjen e drejtpërdrejtë në sulm e ndërlikon më tej situatën dhe e bën më pak të ngjarë që SHBA të sulmojë Iranin në sulme hakmarrëse.
Por adoptimi i një qasjeje të synuar, siç është goditja e udhëheqësve të milicisë jashtë Iranit, ngre pyetje në lidhje me efektivitetin e taktikave të SHBA-së në frenimin e Iranit dhe përfaqësuesve të tij.
Kjo strategji është përdorur në të kaluarën, megjithatë ajo nuk i ka frenuar në mënyrë të konsiderueshme veprimet agresive të Iranit ose të përfaqësuesve të tij. Shqetësimi është se ndërsa sulmet e tilla janë të sakta, ato mund të mos jenë të mjaftueshme për të penguar sulmet e vazhdueshme ose të së ardhmes, raporton abcnews.al.
Çelësi i suksesit të strategjisë mund të qëndrojë në identifikimin e faktorëve më me ndikim, ose “qendrave të gravitetit”, që mund të ndikojnë efektivisht në sjelljen e Iranit.
Kjo nënkupton përcaktimin e liderëve kryesorë, infrastrukturës kritike ose aseteve ekonomike, të cilat, nëse vriten, shkatërrohen ose sekuestrohen, mund të ndryshojnë në mënyrë thelbësore aftësitë vendimmarrëse ose operacionale të Iranit.
Nevoja e administratës Biden për të balancuar një përgjigje të fortë me pasojat gjeopolitike nxjerr në pah vështirësitë në një situatë të tensionuar dhe në zhvillim.
Si mund të ndikojë sulmi në konfliktin e gjerë të Lindjes së Mesme?
Mënyra se si do të reagojë SHBA-ja mund të riformësojë peizazhin gjeopolitik të Lindjes së Mesme dhe të ndikojë në dinamikën e luftës ndërmjetëse në rajon.
Një përgjigje e fortë ushtarake nga Uashingtoni mund të pengojë milicitë e mbështetura nga Irani nga sulmet e ardhshme, por gjithashtu mund t’i provokojë ata të ndërmarrin veprime më agresive, raporton abcnews.al.
Në afat të shkurtër, çdo hakmarrje e SHBA-ve veçanërisht nëse synon drejtpërdrejt interesat iraniane mund të përshkallëzojë tensionet në rajon.
Gjithashtu mund të përkeqësojë ciklin e sulmeve kokë më kokë midis forcave të mbështetura nga SHBA dhe Irani, duke rritur rrezikun e një konflikti më të gjërë rajonal.
Dhe duke pasur parasysh se preteksti i sulmit përfshin luftën Izrael-Hamas, çdo përgjigje e SHBA-së mund të ndikojë indirekt në rrjedhën e atij konflikti, duke ndikuar në përpjekjet e ardhshme diplomatike dhe balancën rajonale të fuqisë.
/abcnews.al
