Një vit më parë, Moderna ishte një kompani pa fitime të mëdha dhe pa produkte në treg, por kishte një teknologji shumë premtuese, por që nuk ishte testuar në praktikë. Asnjë nga ilaçet dhe vaksinat e saj eksperimentale nuk kishte përfunduar kurrë një provë klinike në shkallë të gjerë.
Ekspertët kishin dyshime se si do të funksiononte një vaksinë mARN krahasuar me vaksinat e tjera. Këtë vit, Moderna ka potencialin të shesë një miliard doza të vaksinës kundër Covid-19. Tani kompania vlen më shumë se 90 miliardë dollarë, më shumë sesa Bayer, kompania gjermane që shpiku aspirinën, ose kompania bioteknologjike si Biogen Inc., e cila u themelua tre dekada më parë.
Por për CEO i Moderna Stefan Bancell, vaksina anti- Covid është vetëm fillimi. Nëse teknologjia mARN funksionon, Moderna do të jetë një kompani e aftë të trajtojë pothuajse gjithçka, nga sëmundjet e zemrës te kanceri dhe sëmundjet e rralla gjenetike, raporton abcnews.al
Moderna ka prodhuar disa ilaçe që janë ende duke u zhvilluar dhe Bancell ka deklaruar se kompania e tij mund të bëhet edhe një prodhues kryesor i vaksinave, duke zhvilluar vaksina për viruse të reja të tilla si Nipah dhe Zika dhe ndoshta për të trajtuar patogjenë të tillë si HIV.
Kompania ka prodhuar vaksina kundër dhjetë viruseve dhe janë në fazën e testimit te njerëzit. Këto përfshijnë tre vaksina Covid përforcuese tashmë në mes të testimit, një vaksinë sezonale të gripit që filloi studimin tek njerëzit në korrik dhe vaksinat e HIV që do të prodhohen më vonë këtë vit.
Një nga vaksinat është prodhuar për të luftuar citomegalovirus, i cili transmetohet përmes lëngjeve të trupit dhe është një shkak i zakonshëm i anomalive gjenetike. Vaksina do të hyjë në Fazën 3 të testeve tek gratë. Në planin afatgjatë, Moderna synon të zhvillojë një vaksinë vjetore që mund të trajtojë sëmundjet e frymëmarrjes, duke përfshirë Covid, gripin dhe disa sëmundje të tjera, raporton abcnews.al
Megjithatë këtu fillon pjesa e vështirë: përmbushja e këtij premtimi nga kompania, duke ruajtur epërsinë ndaj çdo prodhuesi tjetër të vaksinave në botë, pasi ata pritet të investojnë shumë në teknologjinë mARN.
Në të ardhmen, vaksinat dhe ilaçet e ardhshme do të duhet të kalojnë nëpër procesin e miratimit të Administratës Amerikane të Ushqimit dhe Barnave si zakonisht, që do të thotë se nevojiten procedura më të gjata monitorimi për mbledhjen e të dhënave 6 deri në 10 muaj.
Kjo kornizë kohore do t’u japë hapësirë konkurrentëve që përdorin teknologjinë mARN si dhe teknologji më të vjetra për të fituar terren në krahasim me Moderna. Manny Forohar, një analist në SVB Leerink LLC, i quajti arritjet e Moderna për vaksinën Covid “të mrekullueshme”.
Por ai gjithashtu ka deklaruar nuk është aspak e sigurt nëse vaksinat e tilla do të kenë përfitime të mëdha të efikasitetit në rastin e sëmundjeve të tjera virale. Përveç kësaj, ende nuk dihet se sa e rëndësishme është teknologjia në trajtimin e sëmundjeve jo-ngjitëse siç është kanceri, raporton abcnews.al
Përgjigja qëndron në dy përfitimet kryesore, që janë shpejtësia dhe përshtatshmëria. Në thelbin e tyre, vaksinat e mARN-së janë një teknologji modulare. Ata kanë kodin gjenetik që u tregon qelizave se si të prodhojnë proteina që shkaktojnë përgjigje imune, dhe pastaj “puna e vështirë” bëhet nga qelizat.
Dhe ndërsa vaksina e saj Covid duket të jetë efektive kundër mutacionit të ri më ngjitës të koronavirusit Delta, një zhvillim i mundshëm i mëtejshëm i vaksinës për të eliminuar mutacionet e reja do të ishte një proces i drejtpërdrejtë për kompaninë.
“Ne nuk kemi nevojë të përdorim ndonjë teknologji të re ose të ndjekim procedura të reja,” sipas Bancell. “Është saktësisht e njëjta gjë.”
Molekula “ARN” e cila evoluoi për të çuar gjurmët e proteinave nga ADN-ja në bërthamën e qelizës në zonën ku sintetizohen proteinat, ishte e njohur për shkencëtarët që punonin në laboratorë se sa e brishtë dhe e vështirë është për tu punuar me të.
Kur mARN hyn në trupin e njeriut artificialisht, sistemi imunitar e njeh atë si një kërcënim dhe e sulmon. Dhe meqenëse funksioni i mARN-së është i përkohshëm, enzimat që gjenden në të gjithë trupin janë në gjendje ta luftojnë atë. Asnjë nga këto nuk ishte e mjaftueshme për zhvillimin e një ilaçi ose vaksinë.
Duke filluar nga viti 2005, dy studiues në Universitetin e Pensilvanisë, Kathleen Carrick dhe Drew Weisman, ishin në gjendje të modifikonin mARN për të shkaktuar një përgjigje më të vogël imune, raporton abcnews.al
Në vitin 2010, tre shkencëtarë nga Harvard dhe MIT, të financuar nga Flagship Pioneering, themeluan Moderna. Moderna dhe BioNTech më vonë miratuan teknologjinë Penn. Kur Bancell propozoi presidentin aktual të Moderna, Steven Hodge, për të punuar së bashku, reagimi i tij ishte: “A është ai një intelekt apo i çmendur?”
Hodge, i cili atëherë ishte partner në firmën e McKinsey & Co., kishte një diplomë në mjekësi dhe ishte i interesuar të bënte diçka që do të kishte një ndikim më të madh në botë.
Gradualisht, ai ra dakord me Bansell që terapia me mARN do të “transformonte mjekësinë në një masë të madhe”.
Përktheu Sonila Backa-abcnews.al
