Nga Ivana Kottasova, CNN
Sllovakia po përgatitet të zgjedhë kryeministrin e saj të pestë dhe me partinë opozitare pro Kremlinit, me në krye Robert Fico që kryeson në sondazhe, situata është vlerësuar alarmante në Perëndim.
Që kur Rusia pushtoi Ukrainën shkurtin e kaluar, Sllovakia ka qenë një nga aleatët më të vendosur të Kievit. Të dy vendet ndajnë një kufi, Sllovakia ishte vendi i parë që dërgoi armë për mbrojtjen ajrore në Ukrainë dhe mirëpriti dhjetëra mijëra refugjatë.
Por gjithçka mund të ndryshojë nëse Fico vjen në pushtet.
Ish-kryeministri nuk e fsheh simpatinë e tij ndaj Kremlinit dhe ka fajësuar “nazistët dhe fashistët ukrainas” për provokimin e presidentit rus Vladimir Putin për të nisur pushtimin, duke përsëritur narrativën e rreme që Putin ka përdorur për të justifikuar pushtimin e tij.
Fico i ka bërë thirrje qeverisë sllovake të ndalojë furnizimin me armë në Kiev dhe tha se nëse ai do të bëhej kryeministër, Sllovakia “nuk do të dërgonte një raund tjetër municionesh”. Ai është gjithashtu kundër anëtarësimit të Ukrainës në NATO, raportona abcnews.al.
Grigorij Mesežnikov, një analist politik dhe president i Institutit të Çështjeve Publike, një institut i mendimit sllovak, tha se si shumë simpatizant të Rusisë, Fico po e ka cilësuar mbështetjen e tij për Moskën si një nismë “paqeje”.
“Ai dhe aleatët e tij argumentojnë se ne nuk duhet të dërgojmë armë në Ukrainë, sepse kjo do të bëjë që lufta të vazhdojë më gjatë.
Ata thonë ‘do të ketë paqe nëse ndalojmë dërgimin e armëve në Ukrainë’ sepse nëse nuk e bëjmë konflikti do të përfundojë më shpejt. Pra, në thelb, ata nuk janë pro paqes, ata janë pro-rus”, tha ai për CNN.
Fico ka shërbyer më parë si kryeministër i Sllovakisë për më shumë se një dekadë, fillimisht midis 2006 dhe 2010 dhe më pas përsëri nga 2012 në 2018.
Kaos dhe grindje të brendshme
Në zgjedhjet e 2020, votuesit partinë e qendrës së djathtë Njerëz të zakonshëm dhe Personalitete të Pavarura (OLaNO).
Fillimisht i cilësuar si një frymë e freskët, OLaNO dhe udhëheqësi i saj Igor Matovič përfunduan duke zhgënjyer shumë nga votuesit e tyre. Matovič, një milioner, fitoi zgjedhjet në një platformë të fortë kundër korrupsionit, duke premtuar se do të “pastronte” Sllovakinë.
Por kredencialet e tij kundër korrupsionit pësuan disa goditje që herët. Ai u detyrua të pranonte plagjiaturën e tezës së magjistraturës dhe kryesoi një qeveri të rrënuar nga grindjet e brendshme, raporton abcnews.al.
Ai u detyrua të jepte dorëheqjen pas pak më shumë se një viti pasi vendimi i tij i njëanshëm për të blerë vaksina Covid-19 nga Rusia shkaktoi një rebelim në qeverinë e tij të koalicionit.
Ndërsa vendi luftoi me pasojat nga pandemia dhe pushtimi i Rusisë në Ukrainë, më shumë konflikte të brendshme dhe konflikte personale çuan në rënien e koalicionit qeverisës në dhjetor.
Heger vazhdoi si kryeministër i përkohshëm, por edhe ai dha dorëheqjen në maj dhe u zëvendësua nga një teknokrat, Ludovit Odor.
Ai u detyrua të jepte dorëheqjen në mars 2018 pas javësh protestash masive për vrasjen e gazetarit investigativ Jan Kuciak dhe të fejuarës së tij, Martina Kušnírová.
Kuciak raportoi për korrupsionin midis elitës së vendit, duke përfshirë njerëz të lidhur drejtpërdrejt me Fico dhe partinë e tij SMER.
Kaosi i viteve të fundit i ka dhënë një shans të ri Ficos.
“Një vit pas zgjedhjeve të fundit, dukej sikur partia do të zhdukej plotësisht. Por (Fico) ka arritur të rehabilitohet dhe tani kryeson”, tha Mesežnikov. “SMER ka ende një mbështetje të fortë mes votuesve të tyre kryesorë dhe kjo mbështetje është e lidhur emocionalisht me (Fico), por ato janë ndihmuar edhe nga konfliktet e shumta brenda qeverisë dhe nga disa faktorë të jashtëm, përfshirë Covid-in, inflacionin e lartë, krizën e energjisë dhe lufta në Ukrainë”.
Sllovakia ka një sistem të komplikuar zgjedhor dhe skenë politike të fragmentuar, me rreth 10 grupime politike potencialisht të afta për të arritur pragun prej 5% të nevojshëm për të hyrë në parlament, raporton abcnews.al.
Kjo do të thotë se edhe nëse partia e Ficos fiton zgjedhjet, ka të ngjarë të ketë nevojë për të paktën një partner koalicioni.
Ai nuk e ka përjashtuar mundësinë e bashkëpunimit me Republikën, një parti ekstremiste e ekstremit të djathtë, e cila pretendon se lufta në Ukrainë është pasojë e “politikës së zgjerimit të NATO-s” dhe “agresionit të Kievit ndaj pakicës ruse në Ukrainën lindore”.
Po fiton dezinformimi dhe propaganda
Luftimet e brendshme të qeverisë dhe disa skandale korrupsioni të profilit të lartë kanë dobësuar besimin e njerëzve në institucionet publike dhe kanë krijuar terren për fushata propaganduese dhe dezinformuese.
Në kthesën e fundit muajin e kaluar, policia sllovake akuzoi shefin e spiunazhit të vendit dhe disa zyrtarë të tjerë të nivelit të lartë të sigurisë për komplot. Fico, i cili është i afërt me disa prej atyre që janë përfshirë në skandal, e përshkroi situatën si një “grusht shteti policor”.
Sipas një sondazhi nga GlobSec, një institut kërkimi i sigurisë me bazë në Bratislavë, vetëm 40% e sllovakëve besonin se Rusia ishte përgjegjëse për luftën në Ukrainë, përqindja më e ulët midis tetë shteteve të Europës Qendrore dhe Lindore dhe Balltike ku u fokusua GlobSec.
Në Republikën Çeke, 71% e njerëzve fajësojnë Rusinë për luftën. I njëjti hulumtim zbuloi se 50% e sllovakëve i perceptojnë Shtetet e Bashkuara aleatin afatgjatë të vendit, si një kërcënim për sigurinë.
Dominika Hajdu, drejtoresha e politikave në Qendrën për Demokraci dhe Qëndrueshmëri të GlobSec, tha se Sllovakia është e ndjeshme ndaj propagandës ruse, raporton abcnews.al.
“Disa nga partitë që aktualisht kryesojnë në sondazhe po përhapin të njëjtat narrative, për shembull se është Perëndimi ai që po përpiqet të ‘na tërheq’ në luftë dhe se kushdo që është pro-ukrainas është automatikisht anti-sllovak,” ajo tha.
Ajo tha se propaganda pro-ruse po rezonon edhe sepse një pjesë e madhe e popullsisë ishte pro-ruse dhe, edhe tani, rreth një e katërta e njerëzve preferojnë Presidentin rus Vladimir Putin.
“Historikisht, ka pasur gjithmonë një narrativë të fortë pan-sllave të Rusisë si vëllai më i fortë që do të mbronte sllovakët nga hungarezët dhe që më pas çliroi Sllovakinë nga nazistët,” shtoi ajo.
Sllovakia ka një marrëdhënie të ndërlikuar me Hungarinë, pasi ka qenë pjesë e perandorisë austro-hungareze për shekuj. Hungarezët janë pakica më e madhe në Sllovaki dhe shumë hungarez ende e shohin Traktatin Trianon të vitit 1920, i cili ripërcaktoi kufijtë kombëtarë pas Luftës së Parë Botërore, si një padrejtësi ndaj vendit të tyre.
Kjo ka çuar në retorikë nacionaliste në të dy anët e kufirit.
Meseznikov tha se Fico dhe aleatët e tij po lodheshin dhe zemërimi është në rritje midis votuesve sllovakë mbi mbështetjen e qartë të qeverisë për Ukrainën.
“Qeveria mori një vendim shumë të shpejtë dhe të vendosur dhe do të thosha se duke e bërë këtë u gjend në anën e duhur të historisë për të mbështetur Ukrainën,” tha ai.
Vendimi i Sllovakisë për të dërguar mbrojtje ajrore vetëm disa javë pas fillimit të pushtimit u pasua nga dërgimi i automjeteve të blinduara, helikopterëve, obuseve dhe pajisjeve të tjera.
Ai gjithashtu pranoi më shumë se 100,000 refugjatë ukrainas, një numër i dukshëm për një vend prej vetëm 5.4 milionë banorësh. Megjithatë, Meseznikov tha se një grup i madh sllovakësh nuk ishin dakord me këtë qasje dhe se SMER dhe Republika shpejt filluan t’i bëjnë ballë.
“Argumenti tjetër i tyre, përveç atij të paqes, është se ne nuk duhet të ndihmojmë Ukrainën sepse kjo është në kurriz të sllovakëve. Ata thonë se është shumë e shtrenjtë dhe se duhet të shqetësohemi vetëm për veten tonë”, tha Mesežnikov.
Ky është një argument i fuqishëm për votuesit që kanë luftuar me një krizë të kostos së jetesës, por Meseznikov tha se nuk bazohet tërësisht në fakte pasi shumica e mbështetjes subvencionohet me fondet e Bashkimit Europian.
/abcnews.al
