Paul Krugman – The New York Times
Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Termi “diktator” vjen nga Roma e lashtë, dhe nënkupton një njeri të cilit qeveria i jep përkohësisht autoritet absolut gjatë krizave. Përparësitë e pushtetit të pakufizuar gjatë krizave janë të dukshme.
Një diktator mund të veprojë shpejt, nuk ka nevojë të shpenzojë muaj duke negociuar legjislacionin. Pra, ka raste kur sundimi autokratik mund të duket më efektiv sesa rrëmuja e demokracive të nxitura nga e drejta.
Diktatura, megjithatë, fillon të duket shumë më pak tërheqëse nëse vazhdon për një kohë të gjatë.
Argumenti më i rëndësishëm kundër autokracisë është, natyrisht, morali: Shumë pak njerëz mund të jenë në pushtet për vite me rradhë pa u kthyer në tiran brutalë.
Përtej kësaj, autokracia është më pak efektive sesa një shoqëri e lirë. Avantazhet e një njeriu të fuqishëm është se mund t’u tregojë të gjithëve se çfarë të bëjnë. Vendimi i Putin për të pushtuar një vend fqinj, çdo ditë që kalon duket më katastrofik, raporton abcnews.al
Me sa duket askush nuk guxoi t’i thoshte atij se fuqia ushtarake e Rusisë ishte e mbivlerësuar, se ukrainasit ishin më patriotë dhe se Rusia ishte shumë e ndjeshme ndaj sanksioneve ekonomike. Por, ndërsa të gjithë jemi të përqëndruar në luftën e Ukrainës,Kina po përjeton një dështim katastrofik të politikës së saj zero-covid.
1200 amerikanë po vdesin çdo dite nga Covid dhe numri i rasteve ka shënuar sërish rritje në Europë. Por Kina nuk e ka kaluar Covid-in. Hong Kongu, i cili për një kohë të gjatë dukej i paprekur nga virusi por po regjistron qindra viktima në ditë, një katastrofë që të kujton fillimin e vitit 2020 në Nju Jork.
Qytetet e mëdha kineze si Shenzhen, një qendër e rëndësishme prodhuese botërore, janë izoluar. Dhe nuk është aspak e qartë se kur ose si do të përfundojë kriza e re shëndetësore e Kinës. E gjithë kjo përfaqëson një përmbysje të madhe të fatit. Për pjesën më të madhe të vitit 2020, politika “zero Covid” e Kinës u cilësua nga shumë njerëz si një triumf i politikës.
Shumë persona, jo të gjithë kinezë e cilësuan suksesin e Kinës si provë të një lidershipi botëror që po ia kalonte edhe Amerikës e aleatëve të saj.
Por tre gjëra nuk shkuan siç duhet.
Së pari, ndërsa pjesa më e madhe e botës po mbështetej të vaksinat mRNA, Kina këmbënguli të përdorte vaksinat e prodhuara në vend, të cilat mbështeten në teknologjinë më të vjetër dhe kanë dëshmuar se janë shumë më pak efektive, veçanërisht kundër variantit Omicron.
Jo vetëm që Kina këmbënguli në përdorimin e vaksinave të saj por u përpoq të dekurajonte miratimin e vaksinave perëndimore duke përhapur dezinformata dhe teori konspirative.
Së dyti, shkalla e vaksinimit në mesin e të moshuarve të Kinës – grupi më i cenueshëm është në nivele shumë të ulëta. Kjo mund të jetë pjesërisht sepse dezinformimi rreth teknologjisë mRNA jo vetëm që i ka dekurajuar njerëzit nga marrja e vaksinave më efektive, por ka shkaktuar mosbesimin ndaj vaksinave në përgjithësi.
Problemi qëndron që të gjitha këto dështime, si dështimet e Putinit në Ukrainë, rrjedhin nga dobësia e natyrshme e qeverisë autokratike.
Së treti, për sa i përket vaksinave, Kina ndoqi politikën e nacionalizmit, që është shumë e zakonshme në regjimet autoritare.
A do të dëshironit të ishit një zyrtar shëndetësor që t’i thonit Xi Jinping se vaksinat e tij ishin shumë më pak efektive në krahasim me vaksinat perëndimore?
Në miratimin e politikës zero- Covid, a do të dëshironit të ishit një zyrtar ekonomik që do ti thonit X se kostoja e bllokimeve drakoniane, një politikë për të cilën Kina ishte kaq krenare, nuk po funksiononte?
Dhe siç thashë, një qeveri që gënjen gjatë gjithë kohës e ka të vështirë ta bëjë publikun ta bindë edhe kur thotë të vërtetën. Nuk dua të përfshihem në triumfalizmin perëndimor këtu. Pasi skepticizmi për tu vaksinuar është një problem i madh edhe në Amerikë.
Megjithatë, Kina, ashtu si Rusia, po na japin një leksion për dobinë e të pasurit një shoqëri të lirë.
/abcnews.al
