Çështjet sfiduese të shtetit të së drejtës do të trajtohen ballë për ballë në negociatat e pranimit të Shqipërisë në BE, tha Komisioni Evropian të martën (19 korrik) ndërsa vendi i Ballkanit Perëndimor bëri hapin e tij të parë në rrugën e gjatë drejt anëtarësimit në BE.
Kryeministri Edi Rama dhe delegacioni i tij ishin në Bruksel për Konferencën e parë Ndërqeveritare (IGC) pas një pritjeje trevjeçare dhe shumë pasigurie për zgjerimin në përgjithësi.
Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut do të ndjekin një proces të ndryshëm nga kandidatët e tjerë rajonalë, Mali i Zi dhe Serbia, të cilët tashmë po negociojnë për anëtarësim.
“Për herë të parë, ne aplikuam metodologjinë e rishikuar në tërësinë e saj, tani e tutje, ne do të injektojmë në negociatat me Shqipërinë më shumë besueshmëri, parashikueshmëri, dinamizëm dhe një drejtim më të fortë politik”, u tha gazetarëve të martën komisioneri evropian për Zgjerimin, Oliver Varhelyi.
Si një hap tjetër në procesin e pranimit, Komisioni Evropian është vendosur të nisë një proces rigoroz shqyrtimi të legjislacionit të vendit kandidat për të parë se sa mirë është ai në përputhje me ligjin e BE-së, tha Varhelyi.
Gjatë procesit, Komisioni do të identifikojë, ndër të tjera, reformat kyçe të sundimit të ligjit dhe kundër korrupsionit.
Shqipëria, përparimi i së cilës është lidhur nga BE-ja me Maqedoninë e Veriut, pritet të nisë menjëherë negociatat e anëtarësimit, ndërsa Shkupit do t’i duhet së pari të ndryshojë kushtetutën duke përfshirë bullgarët si një pakicë e njohur.
“Ne do të vazhdojmë të bëjmë gjithçka që mundemi për të përshpejtuar ritmin e negociatave të pranimit për Shqipërinë,” tha Varhelyi, duke mos dashur të flasë për afatet kohore, por shtoi: “Ne jemi të gatshëm të punojmë sa më shpejt që të mundemi për ta realizuar atë.”
Duke folur në Bruksel përkrah shefit të zgjerimit të BE-së, Rama tha se vendi i tij “nuk hoqi dorë kurrë nga ëndrra për të ndjekur rrugën europiane”.
Ai theksoi se hapja e bisedimeve të pranimit është vetëm “fundi i fillimit” dhe “ne duhet të vazhdojmë të ndërtojmë një Shqipëri të fortë, demokratike, europiane dhe Ballkanin Perëndimor”.
Ai erdhi pavarësisht “tre viteve shumë, shumë të vështira” të pengesave të anëtarësimit, ndikimit të pandemisë COVID-19 dhe luftës së Rusisë në Ukrainë, shtoi Rama, duke vënë në dukje se “nëse Zoti do t’i kishte planifikuar këto pengesa për të testuar angazhimin tonë në procesin e integrimit në BE, ata nuk do të kishin qenë në gjendje të dilnin me një kombinim më shkatërrues sfidash.”
Por Rama, vendit të të cilit iu dha statusi i kandidatit në BE në 2014, pranoi gjithashtu se bisedimet mund të zgjasin pak.
“Duke filluar nga sot, bisedimet e anëtarësimit nuk e bëjnë ëndrrën tonë realitet, por e bëjnë realitetin një vend më të mirë për të ndjekur ëndrrën. E dimë që ajo që kemi arritur deri tani është vetëm fundi i fillimit”, tha Rama.
Por fjalët e Ramës për të mos u dorëzuar kurrë, duhen marrë me pak kripë.
Në samitin e BE-së të 23-24 qershorit kushtuar kryesisht zgjerimit, ai kritikoi mungesën e unitetit midis anëtarëve të BE-së dhe “shpirtin e shtrembër” të procesit të zgjerimit.
Vështirësitë e shtetit ligjor
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula Von der Leyen vlerësoi sundimin e ligjit dhe reformat kundër korrupsionit të ndërmarra dhe qëndrueshmërinë e demonstruar nga të dy vendet, duke i përshkruar ato si një sukses të liderëve dhe njerëzve të tyre.
Por sipas ekspertëve, sistemi shqiptar i drejtësisë ende vuan nga korrupsioni i përhapur, mungesat profesionale dhe joefikasiteti strukturor, me besimin e publikut tek gjykatat dhe zbatimi i ligjit që mbetet jashtëzakonisht i ulët.
Reforma në drejtësi e mbështetur nga BE filloi në Shqipëri në vitin 2016 dhe parashikon verifikimin e çdo prokurori dhe gjyqtari në vend.
Procesi, megjithatë, ka ecur me ritme akullnajore dhe ka qenë i mbushur me vështirësi.
Me pak më shumë se gjysma e të gjithë anëtarëve të gjyqësorit të verifikuar, gjysma kanë dhënë dorëheqjen ose kanë dhënë dorëheqjen pasi kanë vlerësuar pasurinë, reputacionin dhe kualifikimet e tyre. Kjo e solli Gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën e Lartë të vendit në bllokim për gati dy vjet dhe shkaktoi një grumbullim të çështjeve deri në dhjetëra mijëra.
Në vitin 2021 u zgjat mandati për vazhdimin e reformës, pavarësisht se besimi i qytetarëve për këtë proces po binte çdo vit, sipas disa sondazheve të pavarura. Përveç kësaj, sistemi i drejtësisë është ende i rrënuar me vonesa, me mijëra të paaftë për të hyrë në drejtësi në çështjet penale dhe civile.
I pyetur nëse do të trajtohen ndjekjet penale të zyrtarëve gjyqësorë gjatë procesit të pranimit, Varhelyi tha se kjo do të trajtohet kur të hapet grupi i parë i negociatave, mbi sundimin e ligjit.
“Ne do të punojmë me sundimin e ligjit dhe padyshim që do të diskutohet për gjendjen e gjyqësorit”, tha ai.
“Unë vetëm mund të konfirmoj se ne nuk do të tërhiqemi nga kërkesat tona: duhet të ketë prova që ekzistojnë dhe raste që duhet të zgjidhen, dhe këto duhet të zgjidhen,” tha Varhelyi./Abcnews.al/
