Dhjetë vjet më parë sot, në vjeshtën e vitit 2013, gjatë vizitës së tij në Kazakistan, presidenti kinez Xi Jinping prezantoi planin e tij për Rrugën e re të Mëndafshit, rrjeti infrastrukturor për të lidhur 150 vende në Azi, Afrikë dhe Afrikë dhe Europë.
Plani ambicioz i Kinës për të zgjeruar ndikimin e saj ekonomik dhe politik që atëherë është realizuar në masë të madhe, ka sjellë ndryshime të dobishme në jetën e disa popujve, i ka mundësuar Kinës të shpërndajë disa nga tepricat e saj të mëdha të kapitalit dhe kapacitetit prodhues, dhe ka siguruar dalje nga prodhimi kinez.
Plani është fajësuar kryesisht për bllokimin e shumë vendeve në një “kurth të borxhi” për shkak të huave që kanë marrë nga Kina.
Sot, si ky plan i gjerë investimi në rrjetet rrugore, lidhjet hekurudhore, portet dhe autostradat kryesore duke hyrë në dekadën e dytë, po përballet me një ndryshim të shpejtë të rrethanave.
Bota dikur ishte krejt ndryshe nga sot, dhe plani është i mbushur nga pasiguri, me pyetjen kryesore se si udhëheqja e Kinës do ta menaxhojë planin në vitet e ardhshme dhe nëse do të vendosë ta zvogëlojë atë mes sfidave që ai ka, raporton abcnews.al.
Ekonomia kineze po përballet me probleme të brendshme, ndërsa zhvendosja globale drejt ekonomisë së gjelbër po vendos kufizime në llojin e projekteve që Pekini mund të financojë.
Shumë nga vendet që kanë marrë borxhe të konsiderueshme në kuadër të projekteve që po bashkë financojnë ose që kanë bashkëfinancuar, ende po luftojnë për t’u rikuperuar nga recesioni si pasojë e pandemisë dhe po goditen nga rritja e normave të interesit, por edhe nga rritja e energjisë dhe çmimet e mallrave të shkaktuara nga lufta në Ukrainë.
Duke folur për rrjetin CNN, Amar Msalik, një studiues në AidData, nënvizon se “ndryshimi më i madh që duhet të njohim është se epoka e normave të ulëta të interesit dhe parave të lira që derdheshin nga Kina në vendet e projektit ka përfunduar.
“Dhe siç shpjegon ai, Kina nga të qenit kreditori më i madh i vendeve në zhvillim tani ka evoluar “në grumbulluesin numër një të borxhit në botë”, prandaj po përpiqet të sigurojë që ato të kenë likuiditet të mjaftueshëm dhe që projektet në tokën e tyre do të jenë operacionale në mënyrë që në afat të mesëm të shlyejnë borxhet ndaj Kinës dhe të paguajnë interesin.
Megjithatë, përtej shlyerjes së borxheve, Pekini po merret me problemet e ekonomisë kineze.
Sipas një studimi të ri të Qendrës për Zhvillim Ndërkombëtar të Universitetit të Bostonit, tregues është tendenca rënëse e shënuar nga kreditë për vendet afrikane, pasi gjatë vitit të kaluar ato sapo iu afruan 1 miliardë dollarëve, ndërsa gjatë vitit 2016, në kulmin e projekteve u rrit në 28.5 miliardë dollarë.
Në fakt, viti 2022 ishte viti i dytë radhazi që kreditë e Kinës për vendet afrikane nën programin ambicioz ranë nën 2 miliardë dollarë.
E megjithatë, vendet e kontinentit janë ato që kanë përfituar më shumë nga kapitali kinez dhe projekte infrastrukturore, të cilat i ka financuar pjesërisht.
Banorët e shumë qyteteve afrikane, në Nairobi, Lagos dhe Addis Ababa, tashmë lëvizin në autostrada, hekurudha, por edhe në aeroporte të ndërtuara vitet e fundit me kredi nga Kina dhe shpesh nga kompanitë kineze të ndërtimit, raporton abcnews.al.
Përveç kësaj, në gusht, në stacionin në rajonin Hwange të Zimbabve u inauguruan dy njësi të reja të prodhimit të energjisë në prani të ambasadorit kinez, si dhe zyrtarëve të qeverisë, të cilët vlerësuan projektin.
Qëllimi i projektit është kufizimi i ndërprerjeve në furnizimin me energji elektrike të vendit, por edhe roli i Pekinit në financimin e dy njësive të reja.
Të dy fabrikat u financuan me 1 miliard dollarë kredi kineze përpara se Pekini të ndërpresë fondet për çdo projekt të ri të karburanteve fosile mes presionit në rritje për t’i hequr ato.
Me pak fjalë, Kina është e detyruar të prioritizojë çështjet mjedisore pasi një raport i lidhur nga AidData nga viti 2021 ka 35% të projekteve të Rrugës së re të Mëndafshit që janë objekt i kompanive që në periudhën 2013-2017 kanë paraqitur probleme që lidhen me shkatërrimin e mjedisit, në lidhje me një skandal korrupsioni dhe shkelje të të drejtave elementare të punëtorëve.
/abcnews.al
