Nëse dikush përpiqet të kujtojë momentet e tij të fëmijërisë, mendja e tij me siguri do t’i “shkojë” në kohën kur ai ishte duke luajtur i shkujdesur fshehurazi me miqtë e tij. Breza të ndryshëm janë rritur duke luajtur fshehurazi në shkollë, në shtëpi dhe në fshat. Megjithatë, shumë fëmijëve të shkollave fillore tani u kërkohet të luajnë “fshehje e kërkim” ndryshe në shkollë. Dhe kjo sepse në këtë lojë të veçantë ata nuk kërkojnë të gjejnë të shokun apo shoqen e tyre, por një aplikacion të inteligjencës artificiale.
Në mënyrë të veçantë, një mësues i klasës së pestë në një shkollë në Lexington, Kentaki u kërkoi nxënësve të tij të luanin “fshih dhe kërko” me ChatGPT. Njëzet e tre studentë shkruan një ese për kampionin e boksit, Muhamed Ali, dhe më pas i ndanë esetë mes tyre për të identifikuar tekstin unik që ishte shkruar bazuar në përgjigjet e ChatGPT. Sipas mësuesit të tyre, Donny Piercy, qëllimi ishte që fëmijët të “mashtronin” chatbotin dhe jo anasjelltas, pasi në një moment inteligjenca artificiale do të bëhet pjesë e përditshmërisë së tyre.
Robotët në klasat e shkollës fillore
Studiuesja në Qendrën e Përbashkët të Kërkimeve të Komisionit Evropian, Vicky Harisi, duke folur për “K” në lidhje me hulumtimin e kryer nga ajo dhe ekipi i saj në Qendrën e Përbashkët të Kërkimeve të Komisionit Evropian, analizon efektet që robotët socialë kanë në zhvillimin kognitiv dhe social të fëmijëve.
“Së fundmi kemi bërë një studim eksperimental në Spanjë me 86 nxënës të shkollave fillore. Aty krijuam ekipe hibride me dy fëmijë (5-7 vjeç) dhe një robot, të cilëve iu kërkua të zgjidhnin një problem duke bashkëpunuar. Ne përdorëm një aktivitet njohës të zgjidhjes së problemeve (detyra e Kullës së Hanoi), të cilën roboti e kapi me dy kamera dhe u kërkoi fëmijëve ta zgjidhnin problemin së bashku me robotin duke ndjekur hapa të veçantë. Komunikimi me robotin bazohej në dialog, si dhe në elemente joverbale. Ne krijuam dy skenarë: në njërin roboti sugjeronte gjithmonë përgjigjen e saktë, ndërsa në të dytën bëri gabime qëllimisht. Në këtë proces vumë re se kur roboti bënte gabime shkaktonte diskutime më të gjera mes fëmijëve duke ndikuar në bashkëpunimin mes nxënësve. Gjithashtu, në intervistat me fëmijët kemi vërejtur se nxënësit pas ndërveprimit të tyre me robotët kanë zhvilluar shpesh besim te roboti, edhe në rastin kur roboti bën gabime”, thekson studiuesja e Komisionit Evropian, duke shtuar se komuniteti shkencor ende po përpiqet të kuptojë se si dhe pse fëmijët zhvillojnë besimin te robotët socialë.
Fëmijët tashmë po përdorin aplikacione të AI, por shpesh kuptojnë atë
Komuniteti arsimor ka shprehur shqetësimin e tij për ChatGPT, aksesi i nxënësve të shkollave fillore në aplikacione dhe pajisje që përdorin inteligjencën artificiale është i zakonshëm, por kjo bëhet pa ditur rreth tyre, thekson Viki Harisi.
“Përdorimi i sistemeve rekomanduese të bazuara në teknikat e inteligjencës artificiale është tashmë i përhapur. Gjithashtu, në kuadrin e edukimit, shumë fëmijë përdorin sisteme inteligjente të tutorizimit online për mësimdhënie të personalizuar në të cilat mund të përcaktojnë ritmin dhe mënyrën e mësimit të lëndëve të ndryshme me rezultate të shkëlqyera”, thekson ajo, duke shtuar se tashmë komuniteti arsimor global vëren një rritje të shpejtë zhvillimi që rrjedh nga mënyra se si studentët përdorin aplikime të modeleve të mëdha gjuhësore me synimin për të përgatitur detyrat e tyre në lëndë të ndryshme.
Studiuesi i Komisionit Evropian beson se mjete të tilla si ChatGPT i lehtësojnë studentët në aksesin e shpejtë dhe të lehtë në materiale duke përdorur gjuhën natyrore, në mësimin e personalizuar dhe në përmirësimin e ndërveprimit të tyre me materialin mësimor.
“Veçanërisht për fëmijët me aftësi të veçanta të të mësuarit, integrimi i mjeteve të tilla në pajisje që konvertojnë të shkruar në gjuhën e folur mund të jetë një katalizator për edukimin e tyre,” thotë ajo, duke dhënë një tjetër këndvështrim për përdorimin e aplikacioneve të inteligjencës artificiale në shkollë në të ardhmen.
Zhvillimi i të menduarit kritik është i domosdoshëm
Megjithatë, ka elemente pozitive në përdorimin e chatbot-eve në shkolla nuk do të thotë se ato nuk sjellin disa sfida, me të cilat nxënësit nuk janë ende gati për t’u përballur. Ose që fëmijët e vegjël janë krejtësisht të gatshëm të “luajnë me ta”.
“Ka nevojë imperative për të zhvilluar të menduarit kritik tek fëmijët, në mënyrë që ata të mos pranojnë në mënyrë jokritike informacionin dhe tekstet e prodhuara në këtë mënyrë. Ata kanë nevojë edhe për veprime inovative të përshtatshme dhe të shpejta në mënyrë që shteti, shkolla dhe nxënësit t’i përdorin ato në mënyrë efektive dhe të sigurt dhe të marrin përfitimet maksimale”, thotë Haris, duke treguar se tashmë ka studime që tregojnë përmasat e efektet e teknologjive të reja në sjelljen dhe zhvillimin e fëmijëve.
Përshtatja e qëllimeve të arsimit për shkak të inteligjencës artificiale
Bazuar në rezultatet e hulumtimit mbi efektet e inteligjencës artificiale tek fëmijët, UNICEF ka propozuar tashmë një listë udhëzimesh për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve në kontekstin e inteligjencës artificiale, si e drejta për privatësi dhe mbrojtja e të dhënave të tyre gjithashtu. Si dhe nevoja për transparencë në sistemet vendimmarrëse gjatë ndërveprimit me fëmijët.
Por a mund t’i lejojmë fëmijët të ndërveprojnë lirisht me aplikacionet dhe robotët e inteligjencës artificiale, apo duhet të krijohet një kornizë e veçantë nga ekspertët për përdorimin e duhur dhe njohjen e tyre me ta?
Harisi beson se përdorimi i teknologjive të bazuara në inteligjencën artificiale do ta gjejë shpejt vendin e vet në shkolla. Megjithatë, integrimi i tij duhet të bëhet në mënyrë metodike.
“Nuk duhet të harrojmë se qëllimi është përdorimi i këtyre teknologjive për të përmirësuar procesin mësimor por edhe për të mbrojtur nxënësit nga efektet negative”, thotë studiuesja. /abcnews.al
