Numri i gazetarëve të arrestuar dhe të vrarë në mbarë botën po rritet, sipas një raporti të ri nga Reporterët pa Kufi (RSF) të publikuar të mërkurën më 14 dhjetor.
Raporti detajon numrin e gazetarëve të regjistruar si të arrestuar, të mbajtur peng, të zhdukur ose të vrarë midis janarit dhe fillimit të dhjetorit 2022.
Ka pasur rritje pothuajse në të gjitha kategoritë, me ndalime që kanë arritur nivelin më të lartë të regjistruar dhe vrasjet janë rritur sërish pas dy vitesh shifra të ulëta historikisht.
Një shkak kryesor i rritjes së vdekjeve këtë vit ishte lufta e Rusisë kundër Ukrainës, e cila gjithashtu ka kontribuar në rritjen e numrit të gazetarëve që vriten jashtë vendeve të tyre, thotë RSF.
“Regjimet diktatoriale dhe autoritare po i mbushin burgjet e tyre më shpejt se kurrë duke burgosur gazetarë”, tha Christophe Deloire, Sekretari i Përgjithshëm i RSF-së.
“Ky rekord i ri për numrin e gazetarëve të arrestuar konfirmon nevojën e jashtëzakonshme dhe urgjente për t’i rezistuar këtyre qeverive të paskrupullta dhe për të shtrirë solidaritetin tonë aktiv për të gjithë ata që mishërojnë idealin e lirisë së gazetarisë, pavarësisë dhe pluralizmit.”
Ndalimet e gazetarëve u rritën me 13.8% në vitin 2022, në 535 raste, duke thyer rekordin e vitit të kaluar dhe duke arritur numrin më të lartë të regjistruar ndonjëherë sipas RSF.
Kina, Mianmari dhe Irani u zbuluan se ishin burgosësit më të mëdhenj në botë të gazetarëve, me Bjellorusinë që renditet e pesta në botë dhe e para në Evropë, duke burgosur 31 persona. RSF gjithashtu vë në dukje se ka pasur një goditje të madhe ndaj gazetarëve në Rusi që nga fillimi i luftës.
Menjëherë pasi filloi lufta, Kremlini prezantoi një ligj të ri që kriminalizon përhapjen e “informacionit të rremë”, dhe dënohet me deri 15 vite burg. Të paktën 18 gazetarë janë regjistruar si të burgosur nga Rusia që nga fillimi i luftës, thotë RSF, duke përfshirë tetë gazetarë ukrainas të arrestuar në Krimenë e aneksuar.
Pak më shumë se një e treta e gazetarëve të ndaluar globalisht janë dënuar për krime, vëren RSF, ndërsa pjesa tjetër mbahen, disa për dekada, pa gjyq.
Shifrat e fundit globale “konfirmojnë se regjimet autoritare po bëhen më të rehatshme me vrasjen e gazetarëve që i shqetësojnë, në shumicën e rasteve, madje pa i nxjerrë në gjyq”, thanë autorët e raportit.
Rezultatet e këtij viti kanë konfirmuar gjithashtu një prirje tjetër të vërejtur nga organizata vitin e kaluar, tha kryeredaktori i saj, Pauline Ades-Mevel.
“RSF nuk ka parë kurrë më parë kaq shumë gra gazetare në paraburgim. Me një total prej 78 gazetaresh të ndaluara, është një rritje rekord prej gati 30% krahasuar me vitin 2021. Gratë përbëjnë tani gati 15% të gazetarëve të ndaluar.”
Pesëdhjetë e shtatë gazetarë u vranë gjithashtu këtë vit, pothuajse 80% e tyre ishin shënjestruar qëllimisht. Kjo shënon një rritje prej 18.8% në raportin e RSF-së për vitin 2021.
Kjo rritje është pjesërisht për shkak të luftës në Ukrainë, të cilës RSF i atribuon 35% të këtyre vdekjeve. Lufta e ka vendosur Ukrainën ndër vendet më vdekjeprurëse për gazetarët këtë vit, së bashku me Meksikën dhe Haitin, të cilat panë respektivisht 11 dhe 8 vrasje.
RSF numëron 8 gazetarë si të vrarë në Ukrainë që nga fillimi i luftës, megjithëse organizata të tjera thonë se totali është më i lartë. Kjo përfshin Federatën Ndërkombëtare të Gazetarëve, e cila publikoi shifrat e saj për vrasje të tilla javën e kaluar, duke e vendosur numrin në 12.
Numri i gazetarëve që vdesin në vendet që konsiderohen të jenë në paqe gjithashtu u rrit këtë vit. RSF ia atribuon këtë pjesërisht heqjes së masave të bllokimit të COVID-19, që do të thotë se më shumë profesionistë të medias po punonin sërish në terren, si dhe dështimit për të trajtuar dhunën e përhapur kundër gazetarëve.
Meksika mbetet vendi më vdekjeprurës, duke llogaritur 20% të vdekjeve. Lufta, krimi i organizuar dhe korrupsioni konsiderohen temat më të rrezikshme për gazetarët.
Numri i gazetarëve të mbajtur peng nuk u gjet të ishte rritur që nga viti 2021, duke mbetur në 65 në mbarë botën, por numri i klasifikuar si të zhdukur u rrit me dy, duke e çuar numrin total të rasteve të regjistruara nga RSF që nga viti 2003 në 49.
Dy zhdukjet e raportuara në 2022 përfshijnë gazetarin meksikan Roberto Carlos Flores Mendoza, i cili është zhdukur që nga shtatori, dhe Dmytro Khiliuk, një reporter ukrainas i cili u zhduk nga një fshat i pushtuar nga Rusia pranë Kievit në mars.
Në shtator të vitit 2021, drejt fundit të atij viti vdekjeprurës për gazetarinë e BE-së, Komisioni publikoi Rekomandimin e tij jodetyrues për Sigurinë e Gazetarëve, duke përcaktuar një listë veprimesh që shtetet duhet të ndërmarrin për të rritur sigurinë e punonjësve të tyre të medias./Abcnews.al/
