Kur Kina njoftoi krijimin e qarqeve të reja javën e kaluar, ajo shënoi kufijtë që përfshinin sipërfaqe toke që India pretendon si pjesë e Ladakh, një rajon i administruar federalisht nga Nju Delhi.
India u përgjigj shpejt me një protestë publike. Zëdhënësi i Ministrisë së Punëve të Jashtme të vendit, Randhir Jaiswal, tha se Nju Delhi “nuk e kishte pranuar kurrë pushtimin e paligjshëm kinez të territorit indian në këtë zonë”. Njoftimi i Kinës, tha ai, nuk do t’i jepte asnjë “legjitimitet” pretendimeve territoriale të Pekinit.
Përplasja e fundit midis gjigantëve aziatikë nënvizon brishtësinë e një detente që ata deklaruan përgjatë kufirit të tyre të kontestuar në tetor, pas një përplasjeje katërvjeçare mes trupave të tyre. Fqinjët tërhoqën shumë nga ushtarët e tyre, edhe pse pyetjet për të ardhmen e tokës që më parë kontrollohej nga Indianët, por që Kina dyshohet se ka rrëmbyer që nga viti 2020, mbeten pa përgjigje nga të dyja palët.
Tani, marrëdhënia Indi-Kinë duket e gatshme për një tjetër provë të madhe, thonë analistët: Presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump.
Trump, i cili në fakt nisi një luftë tregtare me Kinën në mandatin e tij të parë, ka kërcënuar të vendosë tarifa 100 për qind për importet nga Kina. Por ndërsa e përshkruan kryeministrin indian Narendra Modi si një “njeri të mirë”, Trump ka kërcënuar gjithashtu me tarifa kundër Indisë, shkruan Al Jazeera.
Ndërsa data e inaugurimit të tij – 20 janari – afrohet, Trump duket se e ka zbutur pak Kinën, një vend qendror për interesat e biznesit të aleatit të presidentit të ardhshëm amerikan, miliarderit Elon Musk, i cili është gati të ketë gjithashtu një rol në administrata. E gjithë kjo po shkakton shqetësim në pjesë të komunitetit strategjik të Indisë.
Trump “ka prirjen për të lajkatur armiqtë e tij dhe për të shqetësuar miqtë e tij”, tha Jayant Prasad, një ish-diplomat indian.
Në nëntor, menjëherë pas fitores së zgjedhjeve presidenciale në SHBA, Trump tha se do të “shpëtonte” aplikacionin e mediave sociale në pronësi kineze TikTok, të cilin dikur kishte kërkuar ta ndalonte . Trump i ka bërë gjithashtu një ftesë presidentit kinez Xi Jinping për inaugurimin e tij. Pekini as e ka pranuar dhe as – të paktën publikisht – nuk e ka refuzuar ftesën, megjithëse disa analistë kanë thënë se Xi nuk ka gjasa të paraqitet.
Nga ana tjetër, Trump nuk dihet t’i ketë dërguar një ftesë të ngjashme Modit, me të cilin lideri amerikan zhvilloi dy mitingje të përbashkëta në vitin 2019 dhe 2020, në Hjuston dhe në qytetin Indian Ahmedabad. Mediat sociale indiane janë plot me meme që tallnin Modin, duke sugjeruar se vizita e Ministrit të Punëve të Jashtme S Jaishankar në Uashington në fund të muajit të kaluar kishte për qëllim t’i lutej ekipit Trump për një ftesë për shefin e tij.
Ambivalenca e Trump ndaj Kinës shqetëson Nju Delhin, thanë analistët, të cilët paralajmëruan se ose ekstreme – një fushatë tepër e ashpër kundër Kinës nga Uashingtoni ose një marrëveshje me Pekinin – do të ishte e keqe për Indinë.
“Ka dy rreziqe për Indinë në mandatin e dytë [Trump],” tha Christopher Clary, anëtar jorezident i Qendrës Stimson dhe një profesor i asociuar i shkencave politike në Universitetin e Albany.
“Trump dhe ekipi i tij mund të jenë më të ashpër se preferencat e Nju Delhit, veçanërisht në tregtinë dhe flukset e investimeve që e detyrojnë Indinë të bëjë zgjedhje që nuk do të donte të bënte,” tha ai për Al Jazeera. “Përndryshe, ai [skuadra e Trump] mund të përpiqet të bëjë një pazar të madh me Kinën për të ndriçuar kredencialet e tij si krijuesi përfundimtar i marrëveshjeve. Do ta linte Indinë në baltë.”
Prasad gjithashtu tha se ndërsa ai priste që marrëdhëniet Indi-SHBA të qëndronin të forta, mund të ketë probleme nëse Trump vendos të forcojë lidhjet me Pekinin.
Në një editorial, Global Times, zëdhënësi i Partisë Komuniste Kineze, javën e kaluar argumentoi për një qasje ndaj lidhjeve që fokusohet në bashkëpunimin midis Pekinit dhe Uashingtonit, veçanërisht në fusha si teknologjia. SHBA, nën Presidentin Joe Biden, ka vendosur një sërë sanksionesh dhe kufizime të tjera ndaj teknologjisë kineze, veçanërisht ndaj gjysmëpërçuesve. Kina është kundërpërgjigjur me kufizimet e veta, duke përfshirë eksportin e mineraleve kritike në SHBA.
India, nga ana e saj, po përpiqet të kalojë pasigurinë mbi qasjen e Trump ndaj Kinës. Modi pritet të presë një takim midis udhëheqësve të grupit Quad – i cili përfshin SHBA-në, Indinë, Japoninë dhe Australinë – në vitin 2025, për të cilin Nju Delhi dëshiron që Trump të udhëtojë në Indi. Ndërkohë, Kina do të presë samitin e Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait këtë vit, për të cilin Modi mund të udhëtojë atje.
Pas përleshjeve midis trupave indiane dhe kineze në Galwan të Ladakh-ut në maj 2020, duke lënë të vdekur të paktën 20 ushtarë indianë, Nju Delhi goditi aplikacionet kineze – duke ndaluar TikTok. India rriti shqyrtimin e saj të investimeve kineze dhe projekteve infrastrukturore në vend, duke përmendur shqetësimet e sigurisë kombëtare. Por ndërsa investimet e huaja hyrëse në përgjithësi u ngadalësuan, Ministria e Financave e Indisë në vitin 2024 bëri një rast për të inkurajuar sërish investimet kineze.
Amitabh Mathur, një ish-sekretar special në Krahun e Kërkimit dhe Analizës, agjencia e jashtme e inteligjencës së Indisë, tha se ai besonte se SHBA kishte qenë agresive në qasjen e saj ndaj Kinës në vitet e fundit dhe kishte arritur të pozicionohej si një fuqi udhëheqëse në Azi-Paqësorin. . Lidhjet më të forta SHBA-Indi kanë qenë thelbësore për reagimin e Uashingtonit kundër Pekinit në rajon.
Ndërsa shumica e ekspertëve presin që Trump të vazhdojë me atë qasje të gjerë, prania e aleatëve si Musk në ekipin e tij mund të zbusë atë që bën presidenti i SHBA-së, theksojnë disa.
“Unë mendoj se strumbullari i SHBA-së drejt Indisë nuk ka gjasa të ndryshojë në kontekstin më të gjerë Indo-Paqësor – ndërsa ai do të përpiqet të ketë një marrëveshje më të mirë me Kinën,” tha Anil Trigunayat, një diplomat indian në pension dhe analist strategjik. “Musk dhe industrialistët e tjerë në ekipin e tij pa dyshim do të përpiqen të ngacmojnë planet e tij të tepruara tarifore.”
Sa është pyetja për të cilën India do të kërkojë një përgjigje./abcnews.al
