Sa shumë gjëra mund të ndryshojnë për një vit.
Duke e konsideruar veten fituese në aspektin e menaxhimit të pandemisë brenda kufijve, Kina ka shënuar fitore gjeopolitike duke nënshkruar marrëveshje masive për tregti me Bashkimin Evropian në dhjetor të vitit 2020, e cila ka dërguar mesazh të fuqishëm te administrata, atëbotë në ardhje, e presidentit amerikan, Joe Biden.
Mirëpo viti 2021 ka rezervuar plane tjera për Pekinin.
Marrëveshja për investime ka mbetur anash pas valës së sanksioneve që Kina dhe BE-ja kanë aplikuar ndaj njëra-tjetrës, për shkak të abuzimeve që u bën Pekini ujgurëve dhe minoriteteve tjera në provincën perëndimore, Ksinjiang.
Prej atëherë, Tajvani ka përmirësuar lidhjet me Evropën.
Si rezultat, ministri i Jashtëm tajvanez, Joseph Wu ka realizuar një turne në disa shtete të Evropës Qendrore në muajin tetor.
Lituania, vend i vogël baltik me 2.7 milionë banorë, ka qenë po ashtu në qendër të lidhjes kinezo-evropiane.
Ky shtet është tërhequr nga një format diplomatik i udhëhequr nga Pekini në muajin shkurt dhe më pas ka zgjeruar lidhjet me Taipein.
Pekini është përgjigjur me propagandë, sanksione ekonomike dhe mosmarrëveshje diplomatike, që e kanë bërë Vilniusin të largojë ambasadën nga Pekini më 15 dhjetor.
Ndërkohë që Evropa ende nuk ka një plan të qartë si të veprojë kundrejt Kinës, zhvillimet e vitit 2021 kanë forcuar qëndrimet e zyrtarëve dhe qeverive evropiane që të kërkojnë qasje më të ashpër ndaj Pekinit.
Gjithë ky episod përfaqëson një mori të mundësive diplomatike dhe gabimeve strategjike, që kanë definuar politikën kineze nga Evropa Qendrore e deri të Azia Jugore përgjatë vitit 2021.
Më 2022, Kina pritet të vazhdojë synimet për të rritur ndikimin në Euroazi.
Tensionet mes Rusisë dhe Perëndimit kanë ndihmuar në krijim të marrëdhënieve edhe më të ngrohta në mes të Kremlinit dhe Pekinit, si dhe largimi kaotik i Shteteve të Bashkuara nga Afganistani, që ka rezultuar me kthim të talibanëve në pushtet, ka hapur derën për mundësi, por edhe për rreziqe në të njëjtën kohë.
Viti 2022 pritet të sjellë edhe zhvillime të rëndësishme në historinë moderne të Kinës, pasi presidenti, Xi Jinping pritet t’iu japë fund mandateve dhe të udhëheqë i vetëm, pa kufizime.
Ndonëse në horizont shihen një mori zhvillimesh, më poshtë rendisim pesë gjëra që duhet vëzhguar teksa Kina thellon ndikimin në Euroazi.
Shtrirja e Kinës në fushën e sigurisë
Shqetësimet për sigurinë kufitare, grupet ekstremiste dhe sigurinë e personelit kinez në Azinë Qendrore dhe atë Jugore, janë rritur më 2021, pas marrjes së pushtetit nga ana e talibanëve në Afganistan dhe pas disa sulmeve ndaj punëtorëve kinezë në Pakistan.
Pekini ka qenë i shqetësuar për kohë të gjatë rreth terrorizmit në atë rajon, sidomos për grupet ekstremiste ujgure, andaj edhe ka krijuar marrëdhënie për siguri me të gjithë fqinjët – nga qeveritë e Azisë Qendrore e deri te talibanët – të cilat lidhin aparatin e brendshëm të sigurisë së Kinës me homologët e huaj.
“Deri më tani (Pekini) ka treguar se çështjet e sigurisë kombëtare i lidh ngushtë me gjërat që frikësohet se mund të ndikojnë drejtpërdrejt në Kinë”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Raffaello Pantucci, hulumtues i lartë në Institutin Mbretëror për Shërbime të Bashkuara, me bazë në Londër.
Shumë prej këtyre bashkëpunimeve kanë vazhduar të rriten më 2021.
Në muajin tetor është bërë e ditur se Kina do të financojë dhe do të ndërtojë një bazë policore në Taxhikistan për personelin taxhik dhe një hulumtim i Radios Evropa e Lirë ka treguar se prezenca kineze në këtë bazë, ashtu sikurse në kufirin afgano-taxhik, vazhdon të rritet, pasi edhe personeli kinez patrullon në atë zonë.
“Kina ka treguar se dëshiron të fokusohet në ndërtim të marrëdhënieve (me qeveritë lokale) për të adresuar shqetësimet për sigurinë”, ka thënë Pantucci.
“Pyetja e madhe është nëse shënjestrimi i madh i interesave kineze, e bën Pekinin të mendojë se duhet të ketë tjetër lloj prezence në këto zona”.
Ndërkohë, lidhjet aktuale pritet të zgjerohen në fushën e zbatimit të ligjit dhe agjencive të sigurisë më 2022.
Pekini vazhdon të investojë në trajnim të disa vendeve fqinje dhe Kina është raportuar të ketë nënshkruar 59 traktate për ekstradim me shtetet e huaja në vjetët e fundit.
Një epokë e re për Pekinin dhe Moskën?
Presidenti kinez, Xi Jinping dhe ai rus, Vladimir Putin kanë përshëndetur lidhjet e tyre të ngushta më 15 dhjetor, gjatë një bisede virtuale 90-minutëshe, përmes së cilës kanë tentuar të shfaqin një front të përbashkët në kohën e rritjes së presionit të Perëndimit ndaj të dyja vendeve.
Moska dhe Pekini nuk janë zyrtarisht aleatë, mirëpo gjatë bisedës, Putin ka thënë se “modeli i ri i bashkëpunimit mes shteteve tona është krijuar mbi parimin e mosndërhyrjes në çështjet e brendshme dhe në respektimin e interesave të njëri-tjetrit”, derisa Xi e ka falënderuar homologun e tij për “mbështetje të fuqishme në përpjekjet e Kinës për të mbrojtur interesat ndërkombëtarë”.
Lidhjet e tyre thellohen edhe më shumë, ashtu sikurse edhe dallimet me Shtetet e Bashkuara.
Rusia dhe Kina madje kanë kryer stërvitje të përbashkëta ushtarake dhe i kanë ofruar njëra-tjetrës mbështetje për një mori çështjesh.
Putin ka kritikuar paktin AUKUS (i nënshkruar nga Australia, Shtetet e Bashkuara dhe Britania) derisa Xi ka mbështetur kërkesën e Moskës që të ketë garanci se Perëndimi do të kufizojë ndikimin rreth vendeve të ish-Bashkimit Sovjetik.
“Ato duket se janë gjithmonë e më afër njëra-tjetrës dhe ndonëse nuk dëshirojnë të zyrtarizojnë një aleancë, ato kanë gatishmëri për të ndihmuar palën tjetër në çështjet që nuk i prekin vetë ato drejtpërdrejt”, ka thënë Pantucci.
Mbetet të shihet sa e fortë do të jetë kjo marrëveshje, sidomos në kohën kur Rusia e sheh me ankth zgjerimin e Kinës në fushën e sigurisë dhe atë politike në Azinë Qendrore.
Por meqë tensionet vetëm pritet të rriten me Perëndimin më 2022, pritet që Putini dhe Xi të mbështeten te njëri-tjetri edhe më shumë në të ardhmen.
“Jemi duke parë transformimin e marrëdhënies në kohë reale”, ka thënë Pantucci.
“Neve na duhet të përditësojmë mënyrën e të menduarit, ndërkohë që kjo dinamikë vazhdon të ndryshojë dhe potencialisht të bëhet më e qëndrueshme”.
Përsosja e Iniciativës Brezi dhe Rruga
Në më pak se 10 vjet, Iniciativa Brezi dhe Rruga e ka pozicionuar Kinën në qendër të sistemit ndërkombëtar përmes urave dhe linjave të reja hekurudhore, kabllove me fibra optikë dhe rrjeteve 5G, më pas gazsjellësve dhe porteve që kanë ndihmuar në rritjen e ndikimit financiar, teknologjik dhe politik të Pekinit përmes qindra miliarda dollarëve investime në projekte nga Amerika Latine në Azinë Juglindore.
Mirëpo ky projekt është përcjellë edhe me telashe, duke përfshirë shqetësime për borxhe të lidhura me projekte kineze, më pas dyshime për korrupsion, ndërtime të dobëta, trajtim të keq të punëtorëve dhe moskujdes për ambientin.
Nivelet e investimeve janë ulur dukshëm prej vitit 2016 dhe Iniciativa Brezi dhe Rruga ka nisur të fokusohet në fusha të reja, përfshirë artin dhe kulturën, sistemet e pagesave elektronike dhe satelitë.
Kjo gjë ka hapur rrugën për iniciativa tjera konkurruese nga Japonia, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian.
“Nga aspekti i dizajnit, projekti duket abstrakt dhe i paqartë. Secili sipërmarrës kinez ka mundur të krijojë një projekt që të mund të bëhej më pas pjesë e Iniciativës Brezi dhe Rruga”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Niva Yau, hulumtuese e lartë në akademinë e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSCE) në Bishkek.
“Nuk duhet ta mendojmë si një gjë të vetme, pasi është diçka që po ndryshon vazhdimisht dhe ka të bëjë me Kinën, e cila po rrit ndikimin në të gjitha aspektet në nivel global”.
Më 2022 ky projekt i rëndësishëm për presidentin kinez pritet të vazhdojë rritjen dhe Yau ka thënë se ai veçse ka nisur të zgjerohet përmes ndihmave mjekësore, eksportit të kulturës kineze dhe krijimit të vendeve lokale të punës, në vend të fitores në nivel të elitave politike.
“Iniciativa Brezi dhe Rruga është duke shënjestruar publikun secilën herë e më shumë. Natyrisht, kjo gjë nuk është gjithmonë efektive, mirëpo nuk ka edhe shumë rëndësi tani për tani”, ka thënë ajo.
“Nëse ata vazhdojnë të investojnë në fuqi të buta, kjo gjë do të ketë rezultatet e veta”.
“Ujqit luftarakë” do të vazhdojnë të jenë aktivë
Ndërkohë që Iniciativa Brezi dhe Rruga vazhdon të shtrihet në fusha të reja me qëllim të rritjes së ndikimit të Kinës, Pekini do të përballet me pikëpamje negative për shtetin kinez, i cili ka dëmtuar imazhin në vjetët e fundit.
Një sondazh i kryer nga Instituti Pew në muajin qershor, kryesisht në vendet e Perëndimit, ka gjetur se pikëpamjet jo të favorshme për Kinën kanë prekur nivele tejet të larta, pasi vetëm në Greqi dhe Singapor, pjesa më e madhe e respodentëve kanë shfaqur pikëpamje të mira për politikat e Kinës.
“Është e pamohueshme se imazhi i Kinës nuk është në gjendje të mirë dhe duket se nuk do të jetë i qëndrueshëm edhe për një kohë”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Charles Dunst, hulumtues në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
Diplomacia me koronavirus e Kinës, e cila ka shënuar disa fitore të vogla në fillim të pandemisë në shtetet si Serbia dhe Italia, është zbehur tash e një kohë.
Të ashtuquajturit “ujqit luftarakë” të diplomacisë, të cilët kanë miratuar një stil agresiv të shënjestrimit të qeverive, kompanive dhe individëve që kanë kritikuar Kinën, do të vazhdojnë të jenë aktivë përmes kërcënimeve për të ndalur ndihmat apo qasjen në vaksina.
Nëse dikush ka përhapur dezinformata për origjinën e koronavirusit, Pekini është përgjigjur me kufizime dhe tarifa.
Shembull në Australi, Kina ka marrë masa ndaj disa prej eksporteve kyçe, pasi Kanberra ka kërkuar që të hetohet origjina e koronavirusit.
“Shtetet në gjithë botën janë të shqetësuara për gatishmërinë e Pekinit që të krijojë marrëdhënie ekonomike për qëllime politike”, ka thënë ai.
“Vështirë se do ta shohim ndryshim të qasjes së Kinës më 2022, marrë parasysh qëllimet e presidentit Xi për politikë të jashtme dhe nacionalizëm kinez”.
Kufizimet në tregti për shkak të pandemisë
Kina është një prej vendeve të vetme në botë që vazhdon të zbatojë strategjinë “zero raste me koronavirus”, dhe me raste mbyll gjithçka nëse raportohet një rast i vetëm infektimi.
Tani me përhapjen e variantit Omicron të koronavirusit, kjo strategji do të gjejë sërish zbatim.
Ky është lajm i keq për disa vende të Azisë Qendrore, të cilat varen nga tregtia kufitare me Kinën.
“Kina dhe Azia Qendrore do të përballen me shumë vështirësi në marrëdhëniet tregtare, jo vetëm në vitin 2022 por edhe në të ardhmen, varësisht në kahjen që merr pandemia”, ka thënë për Radion Evropa e Lirë, Temur Umarov, ekspert për Kinën në Qendrën Carnegie në Moskë.
Pjesa më e madhe e tregtisë kineze me rajonin është e fokusuar në burime natyrore, sidomos në naftë dhe gaz, mirëpo presioni në tregtinë e mallrave dhe kufizimet për pandeminë, e kanë përzier këtë situatë me elemente politike.
Qeveria e Kirgizisë ka thënë se rikthimi i tregtisë në nivele para pandemisë është çështje me prioritet dhe zyrtarë nga Bishkeku kanë zhvilluar bisedime me homologët kinezë dhe madje disa prej tyre kanë propozuar edhe sisteme të reja, në përputhje me rregulloret kineze për pandeminë.
Ndërkohë që variantet e reja të koronavirusit vazhdojnë të shtohen, Umarov ka thënë se qasjet e reja janë mundësitë e vetme të qeverive lokale për t’i negociuar në tavolinë.
“Natyrisht se kjo gjë do ta zemërojë Azinë Qendrore”, ka thënë ai, “por në të njëjtën kohë, atyre iu duhet Kina në aspektin ekonomik dhe për këtë arsye ata duhet të marrin masa dhe të negociojnë çfarë mund të bëjnë lidhur me trafikun kufitar”./REL
