Astronomët rrallë përdorin teleskopët e tyre për të bërë thjesht fotografi. Fotografitë në astrofizikë zakonisht krijohen nga një proces konkluzionesh dhe imagjinate shkencore, ndonjëherë të vizualizuara në përshtypjet e artistit për atë që sugjerojnë të dhënat.
Mirëpo, zgjedhja e vetëm disa imazheve nuk ishte e lehtë. Me rëndësi është që ajo cc’ka fshihet pas tyre do t’ju emocionojë.
- Polet e Jupiterit
Imazhi i parë është prodhuar nga misioni Juno i NASA-s , i cili aktualisht po rrotullohet rreth Jupiterit. Imazhi është marrë në tetor 2017 kur anija kozmike ishte 18,906 kilometra larg majave të reve të Jupiterit. Ai kap një sistem resh në hemisferën veriore të planetit dhe përfaqëson pamjen tonë të parë të poleve të Jupiterit (poli i veriut).
Imazhet në të cilat bazohet kjo foto zbulojnë modele komplekse të rrjedhës, të ngjashme me ciklonet në atmosferën e Tokës, dhe efekte të habitshme të shkaktuara nga shumëllojshmëria e reve në lartësi të ndryshme, ndonjëherë duke hedhur hije mbi shtresat e reve më poshtë.
- Mjegullnaja e Shqiponjës
Astronomët mund të marrin informacion unik duke ndërtuar teleskopë të cilët janë të ndjeshëm ndaj dritës së “ngjyrave” përtej atyre që mund të shohin sytë tanë. Ylberi i njohur i ngjyrave është vetëm një pjesë e vogël e asaj që fizikanët e quajnë spektri elektromagnetik.
Përtej të kuqes është infra e kuqe, e cila mbart më pak energji se drita optike. Një aparat fotografik me rreze infra të kuqe mund të shohë objekte shumë të ftohta për t’u dalluar nga syri i njeriut. Në hapësirë, ai mund të shohë edhe përmes pluhurit, i cili përndryshe na errëson plotësisht pamjen.
Mjegullnaja është një re gazi në hapësirë. Mjegullnaja Eagle është 6500 vite dritë larg nga Toka, e cila është mjaft afër për standardet astronomike. Kjo mjegullnajë është një vend i formimit të fuqishëm të yjeve.
- Qendra Galaktike
Ky imazh duket më thellë në hapësirë në qendër të galaktikës sonë të Rrugës së Qumështit. Ai përdor gjithashtu dritën infra të kuqe, këtë herë duke kombinuar të dhënat nga dy teleskopët e NASA-s, Hubble dhe Spitzer .
Zona e bardhë e ndritshme në pjesën e poshtme të djathtë të imazhit është qendra e galaktikës sonë. Ai përmban një vrimë të zezë masive të quajtur Shigjetari A* , një grumbull yjesh dhe mbetjet e një ylli masiv i cili shpërtheu si një supernova rreth 10,000 vjet më parë.
- Abell 370
Nëse shikojmë grupimet e galaktikave, mund të shohim prova dramatike se Ajnshtajni kishte të drejtë kur pohoi se masa e kthen hapësirën. Një nga shembujt më të bukur që zbulon këtë shtrembërim të hapësirës mund të shihet në imazhin e Hubble të Abell 370 , të lëshuar në 2017.
Abell 370 është një grumbull me qindra galaktika rreth pesë miliardë vite dritë larg nesh. Në foto mund të shihni harqe të zgjatura drite. Këto janë imazhet e zmadhuara dhe të shtrembëruara të galaktikave shumë më të largëta. Masa e grumbullimit shtrembëron hapësirë-kohën dhe përkul dritën nga objektet më të largëta, duke i zmadhuar ato dhe në disa raste duke krijuar imazhe të shumta të së njëjtës galaktikë të largët . Ky fenomen quhet lente gravitacionale, sepse hapësira e shtrembëruar në kohë vepron si një lente optike.
Më e spikatura nga këto imazhe të zmadhuara është harku më i trashë i ndritshëm sipër dhe në të majtë të qendrës së figurës. I quajtur “Dragoi”, ky hark përbëhet nga dy imazhe të së njëjtës galaktikë të largët në kokë dhe bisht. Imazhet e mbivendosura të disa galaktikave të tjera të largëta përbëjnë harkun e trupit të dragoit.
- Fusha ultra e thellë e Hubble
Në një ide të frymëzuar, astronomët vendosën të drejtojnë Hubble në një pjesë të zbrazët të qiellit për disa ditë për të zbuluar se cilat objekte jashtëzakonisht të largëta mund të shihen në skajin e universit të vëzhgueshëm.
Fusha Ultra e Thellë e Hubble përmban rreth 10,000 objekte, pothuajse të gjitha janë galaktika shumë të largëta. Drita nga disa prej këtyre galaktikave ka udhëtuar për më shumë se 13 miliardë vjet, pasi universi ishte vetëm rreth gjysmë miliard vjet i vjetër.
Disa nga këto objekte janë ndër më të vjetrat dhe më të largëtat e njohura. Këtu po shohim dritë nga yjet e lashtë, bashkëkohësit e të cilëve vendas janë shuar prej kohësh.
Galaktikat më të vjetra u formuan gjatë epokës së rijonizimit, kur gazi i dobët në univers u la për herë të parë nga drita e yjeve, e cila ishte në gjendje të ndante elektronet nga hidrogjeni. Ky ishte ndryshimi i fundit i madh në vetitë e universit në tërësi./abcnews.al
