Nga Linda Karadaku
Mali i Zi do të ndalojë dhënien e shtetësisë për të huajt e pasur që investojnë në këtë vend të Ballkanit pasi Bashkimi Evropian nuk e miraton programin. Programi i parave të gatshme për pasaportë, i krijuar për ata që do të investonin të paktën 250,000 euro (300,000 dollarë), plus një depozitë prej 100,000 eurosh dhe tarifat e aplikimit, nuk ka sjellë të ardhurat që kishte shpresuar qeveria malazeze. Vetëm 37 kandidatë janë miratuar sipas programit që do të përfundojë në fund të vitit pas reagimit të Bashkimit Evropian që kishte rezerva për të. Dhe në fakt kishte arsye të mjaftueshme që nuk lidheshin me investimet por me llojin e biznesmenëve që po investonin, siç ishte rasti I ish-kryeministrit të Tajlandës Thaksin Shinauatra, i cili mori nënshtetësinë malazeze në këmbim të investimit prej miliona eurosh në vitin 2010.
Shinauatra investoi 24 milionë euro në ishullin e Shën Nikollës në prill të 2017-tës, por problemi ishte ndjekja penale për të, në vendin e tij. I rrëzuar nga pushteti në një grusht shteti ushtarak, Shinauatra u dënua për korrupsion dhe terrorizëm në Tajlandë. Mali i Zi refuzoi ta ekstradonte në Tajlandë, duke deklaruar se qytetarët malazezë mund të ekstradohen vetëm në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë në Hagë. “Ne konsideruam se Shinaëatra ishte kryeministri i zgjedhur në mënyrë demokratike i Tajlandës dhe se ai u rrëzua në një grusht shteti ushtarak, që do të thotë në një mënyrë jodemokratike. Ne konsideruam se ai ishte një investitor serioz” tha Gjykanovic.
Por përfituesit e programit malazez të dhënies së shtetësisë ishin edhe personalitete të tjera të botës, si Nathaniel Rothschild, nga dinastia e famshme bankare dhe një nga financuesit e zhvillimit të Porto Montenegros në Tivat, I cili e mori pasaportën malazeze në vitin 2011. Mali I Zi kishte vënë në zbatim që nga viti 2010, tre skema të “shtetësisë ekonomike”, duke iu shitur pasaporta fillimisht “biznesmenëve të njohur me reputacion të besueshëm”, nëse do të investonin të paktën gjysmë milioni euro në vend, ndërkohë që programi më i fundit u prezantua në janar 2019. Qeveria e vendit ofroi shtetësinë malazeze për biznesmenët që investuan të paktën 250,000 euro në rajone të pazhvilluara në veri të vendit, ose 450,000 euro në rajonet e zhvilluara në qendër dhe jug.
Por këto programe u kritikuan ashpër nga Komisioni Evropian, i cili theksoi se ato mund të përdoreshin për shmangie taksash, pastrim parash ose për të shmangur ndjekjen penale në vendet e tyre të origjinës. Megjithatë, Mali I Zi ka përfituar nga këto programe, të cilat kanë mbushur arkën e shtetit me 34 milionë euro shtesë përmes investimeve, tarifave dhe taksave të paguara nga qytetarët e rinj malazezë. 693 kërkesat për shtetësi ekonomike që nga viti 2019, kanë ardhur nga Federata Ruse, Kina, Shtetet e Bashkuara, Libani, India, Egjipti dhe Pakistani. Gjatë dy viteve të fundit, autoritetet malazeze miratuan kërkesat e 37 investitorëve të huaj dhe anëtarëve të familjeve të tyre. 108 shtetas të huaj, kryesisht nga Rusia dhe Kina, morën pasaporta malazeze duke blerë apartamente në qytetet bregdetare dhe malore ose duke dhuruar para për zonat e pazhvilluara.
Qeveria e kishte kufizuar numrin e pasaportave të dhëna në 2,000 dhe merrte një tarifë prej deri në 100,000 euro për aplikim, e cila shkonte në një fond special për përmirësimin e zonave të pazhvilluara të vendit. 9.2 milionë euro u siguruan nga këto tarifa, nga të cilat 7.5 milionë euro iu dhanë rajoneve të pazhvilluara. Por qeveria e re malazeze e Zdravko Krivokapiç ndryshoi kursin duke vendosur t’I japë fund programit të shtetësisë për investitorët e huaj duke e përfunduar atë deri në fund të vitit 2021. Por Mali i Zi nuk ishte as I pari dhe as I fundit që zbatonte programe të tilla. Më parë e kishin bërë vende anëtare të BE-së dhe vende të tjera të rajonit, si Maqedonia e Veriut, Malta, Holanda dhe Spanja. Tashmë i klasifikuar nga Banka Botërore si një vend me të ardhura të mesme të larta, Mali i Zi është në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Mali i Zi është një kandidat i ardhshëm për anëtarësimin në BE dhe pritet të bashkohet me zonën Shengen deri në vitin 2025.
Pasaporta malazeze renditet e 42 -ta në botë me qasje pa viza në 123 vende, përfshirë shtetet e Shengenit, Rusinë, Turqinë ose Singaporin. Ai tashmë lejon lëvizjen e lirë në vendet e BE -së dhe zonën Shengen. Mali i Zi ofron politika të ulëta tatimore për bizneset dhe individët, dhe çmimet e pronës janë ende ndër më të lirat në Evropë. Kjo mund të ndryshojë kur vendi të bëhet anëtar i BE-së dhe vlerat e pronës të rriten. Mali i Zi po bëhet shesh i ri lojërash i qytetarëve të pasur të botës dhe udhëtarëve të aventurës dhe plus, është vetëm 3 orë kohë fluturim nga kryeqytetet kryesore evropiane. Për programin e shtetësisë malazeze sipas investimeve, aplikantëve iu kërkohej të investonin në projekte të miratuara të pasurive të paluajtshme brenda vendit. Në varësi të vendit ku ishin projektet e përzgjedhura, kishte një zgjedhje të niveleve të investimit, ku të investohej një minimum prej 250,000 EURO në projektet e zhvillimit të miratuara nga qeveria në brendësi, ose të investoheshin 450,000 EURO në rajonin bregdetar jugor më të zhvilluar dhe Podgoricën. Përveç opsionit të zgjedhur, investitori duhej të kontribuonte me 100,000 EUR në formën e një donacioni qeveritar, të investuar në një fond për zonat më pak të zhvilluara të Malit të Zi.
Porto Montenegro ishte një nga investimet më të fundit luksoze i cili kombinon një destinacion spektakolar të jetesës me një marinë të klasit botëror, me shërbime të plota dhe një fshat luksoz rezidencial që ofron prona premium të patundshme për shitje dhe qira në këtë pjesë të Mesdheut. Marina Superyacht është para së gjithash një investim bindës i pasurive të paluajtshme. Faza e fundit e zhvillimit, në Boka të Kotorrit, u krijua si një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj nevojave të blerësve të huaj. Ai siguron një alternativë të përballueshme për blerësit që duan të jenë pjesë e komunitetit të Porto Montenegros, pa pasur nevojë të bëjnë kompromis mbi cilësinë e akomodimit ose shërbimeve në dispozicion.
BULLGARIA
Programi i Investitorëve të Nënshtetësisë Bullgare është një mundësi tërheqëse për investitorët e huaj dhe individët e pasur që të gëzojnë qasje pa viza ose qasje në 157 vende dhe territore, nënshtetësi bullgare për anëtarët e familjes dhe shumë përfitime të tjera. Ndryshimet e fundit të Aktit të Shtetësisë Bullgare të votuar më 26 shkurt 2021 anulojnë investimin e bonove bullgare. Investitorët tani mund të investojnë në projekte qeveritare prioritare (projekte në turizëm, industri dhe zhvillim lokal janë në dispozicion), ose aksione të kompanive bullgare të tregtuara në Bursën Bullgare. Shuma e kërkuar e investimit mbetet e njëjtë me atë të obligacioneve. Investitorët duhet të investojnë 512,000 euro për të ndjekur rrugën normale të marrjes së nënshtetësisë ose 1,024,000 EUR për rrugën e shpejtë. Opsionet e reja të investimit ETF dhe AIF – Fondet e Tregtuara në Shkëmbim dhe Fondet e Investimeve Alternative janë opsionet e reja për të investuar për nënshtetësisë bullgare përmes investimeve.
Ligjvënësit gjithashtu kanë urdhëruar afate të përshpejtuara për përpunimin e kërkesave. Në këmbim të një investimi të sigurt dhe likuid prej 1,024,000 EUR, aplikantët e të gjitha kombësive mund të marrin shtetësinë dhe pasaportën bullgare. Investitori duhet të investojë 512,000 EUR në vitin e parë dhe të dyfishojë investimin në 1,024,000 EUR në vitin e dytë.
Investitori nuk është i detyruar të jetojë dhe punojë në Bullgari për të aplikuar për nënshtetësi bullgare; nuk i kërkohet të flasë rrjedhshëm gjuhën bullgare siç kërkohet nga rregullat e përgjithshme të natyralizimit; nuk i kërkohet të heqë dorë nga shtetësia aktuale. Qytetarët e BE-së gjithashtu mund të aplikojnë për nënshtetësinë bullgare me investime nëse mbajnë një pasaportë të një vendi jo anëtar të BE-së. Ka edhe përfitime të tjera nga marrja e pasaportës bullgare siç është mos-pasja e kufizimeve në blerjen e tokës bujqësore në Bullgari; lëvizja e lirë, arsimi dhe kujdesi shëndetësor në BE; blerja e pronave në të gjitha vendet e BE-së dhe zonën Shengen pa asnjë kufizim.
SHQIPËRIA
Menjëherë pasi disa vende të BE -së refuzuan të fillojnë bisedimet e anëtarësimit me Shqipërinë dhe pas një iniciative të vendeve të Ballkanit Perëndimor për të krijuar zonën e tyre Shengen, tani kryeministri shqiptar Edi Rama dëshiron të krijojë një skemë që do t’i mundësonte vendit t’i shiste shtetësinë shqiptare të huajve të pasur të gatshëm për të investuar. Kryeministri Rama, i ftuar për të folur në Konferencën Globale të Qytetarisë në Londër të mbajtur nga Henley dhe Partners, deklaroi se Shqipëria së shpejti do të bëhet një vend tjetër në Evropë që do të fillojë dhënien e shtetësisë shqiptare për të huajt, në këmbim të investimeve në vend.
Ndërsa programe të ngjashme zbatohen nga disa vende anëtare të Bashkimit Evropian si Malta, Spanja, Qiproja dhe Portugalia, BE -ja nuk është shumë e kënaqur me to pavarësisht se janë plotësisht të ligjshme. “Unë e di se ka polemika rreth këtij programi … Unë e di se kur të kthehem në shtëpi, do të marr një alarm nga Bashkimi Evropian për këtë, por besoj fuqimisht se kjo është ajo që duhet të bëjmë. Ka rreziqe, por në emër të rreziqeve që ne nuk mund t’i mohojmë vendit tonë, potencialin e madh të programit” tha Rama.
Ai tha gjithashtu se ata që duan të marrin pasaporta shqiptare duke investuar në vend do të marrin një “pushim tatimor” për 10 vjet dhe një normë TVSH 6%, megjithëse Rama nuk specifikoi pragun minimal të shumës së investimit të kërkuar. Tani që Shqipëria planifikon të fillojë shitjen e pasaportave për investitorët e pasur përmes një skeme shumë të kritikuar nga BE, duhet patur parasysh se një pasaportë shqiptare i jep mbajtësit mundësinë për të udhëtuar në zonën Shengen pa viza dhe çdo investitor do të përfitonte nga udhëtimi në BE pa pengesa. Në janar të këtij viti, Komisioni Evropian kishte botuar një raport mbi programe të ngjashme të operuara nga disa prej shteteve të tij anëtare, i cili raportonte rreziqe të identifikuara si pastrim parash, korrupsion, evazion fiskal dhe një mundësi që kriminelët të kenë qasje pa viza në BE.
MAQEDONIA E VERIUT
Programi i Shtetësisë së Maqedonisë së Veriut nga Investimet kërkonte që aplikantët të dhuronin 200,0000 € në një fond qeveritar në këmbim të shtetësisë dhe një pasaporte të Maqedonisë së Veriut. Përveç donacionit qeveritar, kërkohej tarifë shtesë, aplikimi dhe përpunimi. Afati kohor nga paraqitja në miratim zgjaste nga 3-4 muaj. Aplikantët kryesorë do të ishin në gjendje të përfshinin bashkëshortin dhe fëmijët e tyre deri në moshën 18 vjeç. Programi do të kishte gjithashtu një kuotë vjetore aplikimi, duke lejuar që vetëm 1.000 aplikantë të miratoheshin çdo vit. Programi i Qytetarisë së Re sipas Investimeve në Maqedoninë e Veriut kishte për qëllim nxitjen e investimeve të huaja në vend drejt një prosperiteti dhe rritjeje më të madhe ekonomike. Maqedonia e Veriut e nisi për herë të parë iniciativën e qytetarisë për investime në vitin 2012.
Në vitin 2018, qeveria e Maqedonisë së Veriut u ofroi shtetësi me pasaportë investitorëve të huaj, të cilët investuan të paktën 400,000 euro dhe punësuan të paktën 10 persona. Investimi është i kufizuar dhe nuk mund të investohet në hotele dhe sektorë të tregtisë. Qeveria prezantoi rrugën e qytetarisë për investitorët duke lehtësuar kërkesat e vendbanimit për investitorët e huaj që blejnë prona të paluajtshme në Maqedoni për të rritur ekonominë. Programi është i kufizuar në 1000 investitorë. Deri në vitin 2021, Maqedonia e Veriut tashmë ka dhënë 103 shtetësi për investitorët. Nëse aplikimi i Maqedonisë së Veriut për në BE do të jetë përfundimisht i suksesshëm, atëherë ky program do të jetë një mundësi e madhe për ata që kërkojnë të bëhen qytetarë të një vendi të BE -së, por nuk kërkojnë një përfitim të tillë menjëherë. Ky program ofron një opsion më kosto-efektiv sesa programet e Shtetësisë nga Investimet nga vendet ekzistuese të BE-së si Bullgaria dhe Malta të cilat kërkojnë investime deri në 1 milion €.
SERBIA
Serbia, ndryshe nga Mali i Zi nuk ka një program zyrtar të Shtetësisë nga Investimet. Megjithatë, është politikë e qeverisë që të shpërblejë të huajt që ndihmojnë vendin në një mënyrë shumë domethënëse me Shtetësinë dhe Pasaportën Serbe. Aplikimi duhet të bëhet personalisht në qeverinë serbe, mundësisht me ndihmën e një avokati lokal me përvojë në çështje të tilla. Qeverisë serbe i lejohet sipas gjykimit të saj të japë shtetësinë e Serbisë për individët që japin një kontribut të konsiderueshëm në vend – ekonomik ose ndryshe. Ky diskrecion është përdorur më parë për t’i dhënë shtetësinë sportistëve dhe aktorëve të ndryshëm: për shembull, Ralph Fiennes dhe Steven Seagal. Referenca e saktë ligjore për këtë mund të gjendet në nenin 19 të kushtetutës serbe, e cila shpjegon qartë se kjo mund të bëhet nëse individi apo individët janë me interes të veçantë për Republikën e Serbisë.
GREQIA
Programi i vizave të arta në Greqi ofron një rrugë të përballueshme për investime në prona të paluajtshme për qëndrim të përhershëm në Evropë. Pas fillimit të disa programeve të vizave investive evropiane, ajo u prezantua nga qeveria greke në 2013 për të inkurajuar investimet në Greqi. Për këtë, kërkohet një investim prej 250,000 € në prona të paluajtshme në Greqi duke e bërë programin grek nivelin më të ulët të investimeve nga çdo skemë vizash për qëndrim në prona të paluajtshme në Evropë. Prona, e cila mund të gjendet kudo në kontinentin grek ose ishujt, mund të jetë ose rezidenciale ose tregtare. Çdo numër pronash mund të kombinohet për të përbërë investimin minimal prej 250,000 €. Blerësit e përbashkët mund të kombinojnë investimet në një pronë. Përveç investimeve në prona të paluajtshme, aplikantët duhet të kenë një dosje të pastër penale dhe sigurim mjekësor për të mbuluar çdo qëndrim në Greqi. Hapat e përgjithshëm janë aplikim për vizë hyrëse përmes Konsullatës Greke në vendin përkatës, viziton Greqinë për të zgjedhur pronën dhe për të hapur një llogari bankare, merr një certifikatë shëndetësore nga një profesionist mjekësor grek dhe bën një investim prej të paktën 250,000 € në prona të paluajtshme greke para aplikimit.
TURQIA
Shtetësia turke me investim vjen me blerjen e një prone 250.000 USD, një kapital fiks investimi me vlerë minimale prej $ 500,000, punësimi i të paktën 50 personave. Duhet të depozitohen para në bankat që operojnë në Turqi me vlerë minimale prej 500 mijë dollarësh (mund të jetë e barabartë me monedha të ndryshme ose Lira Turke). Depozita nuk mund të tërhiqet nga banka për 3 vjet. Shuma për shtetësinë turke nga investimi në pronë u zvogëlua në 250 mijë dollarë me Vendim të Presidentit që nga 18 shtatori i vitit 2018.
Vlera e pasurive të paluajtshme të blera midis 12 janarit 2017 dhe 18 shtator 2018, duhet të jetë së paku 1 milion dollarë. Prandaj, shumat e pronës nën 1 milion dollarë të blera para kësaj date nuk janë të mjaftueshme për aplikimet e shtetësisë. Një individ mund ta marrë nënshtetësinë turke me investim në pronë për veten, gruan ose burrin dhe dhe fëmijët nën 18 vjeç me një zotim për të mos e shitur atë brenda 3 vjetësh. Pasaporta turke lëshohet për 3 muaj. Megjithatë ka disa kushte, prona duhet të blihet me para në dorë, pronari i pronës që do të blihet duhet të jetë një shtetas turk dhe dokumenti i pronësisë duhet të jetë gati.
Nënshtetësia e Turqisë sipas programit të investimeve u bë e famshme pasi programet e qëndrimit nga Spanja, Portugalia dhe Greqia fituan sukses të jashtëzakonshëm. Dhe arsyeja më domethënëse që të huajt po investojnë në Turqi është se ajo u jep atyre qasje në tregjet evropiane dhe aziatike. Nënshtetësia turke nga investimet u shpall në vitin 2016. Në fund të janarit 2017, qeveria turke nisi programin për të rritur investimet e huaja direkte dhe për të përmirësuar sektorin e saj të pasurive të paluajtshme. Sipas këtij programi, investitori është i lirë të vendosë nga mjetet e ndryshme që dëshiron të kontribuojë në shoqërinë turke. Kur nisi shtetësia turke nga programi i investimeve, qeveria deklaroi se kostoja e hyrjes do të ishte së paku 1 milion dollarë.
Rrjedhimisht, kjo nuk tërhoqi shumë investitorë. Duke kuptuar se shuma e caktuar është pak e paarsyeshme, qeveria turke e uli investimin e nevojshëm në 250,000 dollarë në mesin e vitit 2019. Tani, vendi fiton mesatarisht 250 milionë dollarë çdo muaj vetëm nga investitorët e tij të huaj. Sidoqoftë, ndërsa numri i aplikantëve të gatshëm për të marrë nënshtetësinë turke po rritet, ka pasur zëra për rritjen e kostos minimale nga 250,000 dollarë në 500,000 dollarë. Kjo ka për qëllim të plotësojë nevojat e vendasve si dhe të investitorëve.
RUMANIA
Rumania ofron shtetësi dhe qëndrim për investitorët e huaj që angazhohen të investojnë në bizneset rumune dhe krijimin e vendeve të punës. Koha e natyralizimit zvogëlohet përgjysmë për shtetësinë, nëse të huajt investojnë të paktën 1 milion euro ose më shumë sipas legjislacionit aktual të shtetësisë. Për të marrë qëndrim të përkohshëm në Rumani, të huajt duhet të investojnë 100,000 EURO dhe krijimin e të paktën 10 vendeve të reja të punës në rastin e një kompanie me përgjegjësi të kufizuar; 150,000 euro dhe të paktën 15 vende të reja pune në rastin e një shoqërie aksionare. Pasi i jepet qëndrimi i përhershëm, i huaji duhet të ketë qëndrim të përhershëm në Rumani, përndryshe i hiqet e drejta për qëndrim të përhershëm në vend; të huajit nuk duhet t’i jepet qëndrim i përhershëm në një vend tjetër dhe nuk duhet të mungojë nga territori rumun për më shumë se 12 muaj rresht. Rumania nuk ka ndonjë rregull të veçantë në lidhje me dhënien e shtetësisë në bazë të një leje qëndrimi të marrë nga një investitor.
Investitorët që dëshirojnë të bëhen shtetas rumunë duhet të kalojnë procesin e përgjithshëm të natyralizimit. Shtetësia rumune mund t’u jepet atyre të huajve që kanë pasur vendbanimin e tyre në Rumani gjatë tetë viteve të fundit (ose pesë vjet, nëse i huaji ishte i martuar dhe ka bashkëjetuar me një shtetas rumun). Ky afat mund të reduktohet në gjysmën e kohëzgjatjes së tij nëse aplikuesi investon të paktën 1.000.000 EUR në Rumani. Nëse aplikanti kalon më shumë se gjashtë muaj në vit jashtë vendit, ai vit nuk merret parasysh për qëllimet e aplikimit për shtetësi.
Përveç kushteve të vendbanimit, të huajt që aplikojnë për nënshtetësinë rumune duhet të plotësojnë gjithashtu disa kritere shtesë, të tilla si të demonstrojnë besnikërinë e tyre ndaj shtetit rumun përmes veprimeve, sjelljes dhe qëndrimit të tyre; të demonstrojnë se nuk kanë ndërmarrë ose mbështetur veprime të drejtuara kundër sundimit të ligjit ose sigurisë kombëtare dhe se ai ose ajo kurrë nuk ka pasur një sjellje të tillë as në të kaluarën, se ka mjete të përshtatshme financiare; të mos jetë i dënuar, qoftë në Rumani apo jashtë saj, për krime që e bëjnë atë të padenjë të jetë shtetas rumun; të flasë gjuhën rumune dhe të ketë njohuri themelore për kulturën dhe qytetërimin rumun, të jetë i aftë për t’u integruar në jetën shoqërore dhe të njohë dispozitat e Kushtetutës Rumune dhe himnin kombëtar të vendit.
/ Abcnews.al
