E kaluara kurrë nuk harrohet. Përkundrazi, shumë vende të planetit tregojnë peshën e vërtetë, mënyrën se si vazhdon të ndikojë në jetën e njerëzve, të shkaktojë konflikte dhe të ushqejë kërkesa të padrejta.
Dhe nuk ka asnjë vend në planet që e shpreh këtë më mirë se toka që është quajtur në histori si Palestinë dhe Izrael.
Palestina e shekullit të 19-të, një rajon arab i Perandorisë Osmane
Ndryshe nga një prej miteve historike që vazhdon ende sot, Palestina nuk ishte kurrë një “tokë bosh”, një “tokë pa një popull” që priste një “popull pa tokë”.
Në shekullin e 19-të Palestina është pjesë e Perandorisë Osmane. Popullsia e saj në kohën e Luftës së Krimesë ishte rreth 500,000. Kryesisht banorët janë arabë, kryesisht myslimanë, megjithëse ka edhe të krishterë. Ekziston edhe një komunitet hebre.
Është një zonë kryesisht rurale, me marrëdhënie shoqërore që të kujtojnë atë që shpesh përshkruhet si feudalizëm osman. Gradualisht, ndërsa i afrohemi fundit të shekullit të 19-të, qytetet filluan të zhvillohen më shumë, ndërsa popullsia rritej, raporton abcnews.al.
Në të njëjtën kohë, u zhvilluan edhe elementë të një nacionalizmi që vinte në kundërshtim me sundimin osman (dhe egjiptian). Rreth qyteteve dhe institucioneve arsimore që operojnë atje gradualisht po formohej një elitë palestineze, e cila luajti një rol të rëndësishëm më vonë.
Dhe këtu të gjitha këto zhvillime janë përshpejtuar nga reformat e Tanzimatit në fillim dhe më vonë nga Revolucioni Xhonturk.
Lëvizja sioniste
Në mesin e shekullit të 19 -të klima në shumicën e komuniteteve hebreje të Europës ishte më shumë një kërkese për integrim brenda shoqërive përkatëse, me ruajtjen e një identiteti të caktuar.
Por premtimi që u bë për barazinë e plotë të të drejtave pas Revolucionit Francez, nuk u realizua. Përkundrazi, gradualisht, në gjysmën e dytë të shekullit të 19- të, ne pamë një valë të re antisemitizmi që po shpalosej në Europë.
Kjo mori forma të ndryshme. Në lindje dhe veçanërisht në Perandorinë Ruse, në pjesën lindore kishte komunitete solide rurale hebreje.Atje Rusia cariste zbatoi në mënyrë efektive një politikë koloniale dhe i trajtoi trajtonte këto popullsi hebreje si vasalë kolonialë, raporton abcnews.al.
Kulmi i masakrave të mëdha nga shteti carist çuan në migrimin e madh në Europën Perëndimore dhe në SHBA. Por një antisemitizëm i ri po regjistrohej edhe në Europën Perëndimore, edhe pse aty supozohej të ishin bërë hapa më të mëdhenj drejt integrimit.
Kjo kishte të bënte me mënyrën se si për variantet e ndryshme të nacionalizmit europian hebrenjtë trajtoheshin si të huaj. Kjo shprehej edhe në një retorikë ku hebrenjtë identifikoheshin me njëfarë kozmopolitizmi apo edhe radikalizmi.
Në këtë mënyrë, përballë valës së dytë të antisemitizmit (e para ishte në mesjetë dhe çoi në geto në qytetet europiane) filloi të formohej një nacionalizëm hebre, duke marrë forma të ndryshme.
Një variant i saj ishte lëvizja sioniste. Domethënë, rryma që argumentonte se zgjidhja ishte emigracioni masiv në tokën historike të Izraelit dhe krijimi i një shteti hebre atje, raporton abcnews.al.
Për disa kohë ajo ishte më tepër një rrymë minoritare, por fitoi ndikim pasi fenomenet e shtypjes së popullatës hebreje u intensifikuan në perandorinë ruse dhe antisemitizmi u shfaq në Europën Perëndimore.
Lëvizja sioniste ishte gjithashtu lëvizja më koherente e nacionalizmit hebre, pasi ajo përfshinte jo vetëm dimensionin “territorial” (Toka e Izraelit), por edhe vazhdimësinë historike, duke përfshirë vendimin për të shpallur hebraishten e lashtë si gjuhë zyrtare, e cila ishte vetëm një gjuhë e ritualeve fetare, me shumicën e hebrenjve europianë që flisnin jidishisht dhe një pjesë e madhe ladino (dialekti spanjo-hebre i Gadishullit Iberik në fillim, më vonë i vendeve të tjera si Selaniku).
Imigrimi masiv në Palestinë dhe krijimi i enklavës së parë sioniste
Lëvizja e hershme sioniste ishte imigrimi në Palestinë dhe përpjekja për të krijuar vendbanime hebreje atje. Në një farë mënyre, edhe pa mbështetjen e një shteti, sionistët në Palestinë provuan një lloj kolonializmi kolonialist.
Me fjalë të tjera, ata e trajtuan territorin e Palestinës, i cili jo vetëm ishte bosh, si një zonë që mund të kolonizohej, duke projektuar në thelb një mënyrë perceptimi që lidhej drejtpërdrejt me frymën e kolonializmit.
Dhe kjo do të jetë ajo që më vonë do të çojë në fërkime dhe konflikte të ndryshme me popullsinë vendase arabe.
Deklarata Balfour
E gjithë kjo u përcaktua nga Lufta e Parë Botërore dhe shpërbërja graduale e Perandorisë Osmane, e cila nga ana e saj çoi në planet për ta ndarë atë midis fuqive të mëdha koloniale.
Marrëveshja famëkeqe franko-britanike Sykes-Picot do të vizatonte kufij kryesisht arbitrarë midis entiteteve gjeografike që më vonë do të bëheshin shtete dhe do të pasqyronte ndarjen e rajonit.
Palestina ishte nën kontrollin britanik. Ndërkohë, lëvizja sioniste bëri presion të madh mbi Britaninë për të lehtësuar strategjinë e saj.
Fryti i kësaj përpjekjeje ishte Deklarata Balfour. Më 2 nëntor, Sekretari i Jashtëm britanik James Balfour i dërgon një letër Lordit Rothschild duke i premtuar se do të krijojë një atdhe kombëtar për hebrenjtë në Palestinë, duke respektuar të drejtat e banorëve vendas.
Kjo do të jetë një pikë kthese pasi lëvizja sioniste fillon të duket si e vetmja rrugëdalje. Megjithatë, ka ende rryma të tjera që nuk u pajtuan. Por më vonë ngritja e nazizmit për herë të parë tregon se çfarë do të thotë që antisemitizmi të bëhet ideologjia zyrtare e një shteti, raporton abcnews.al.
Palestina ndërmjet dy luftërave: përplasja graduale e komuniteteve
Me rritjen e emigracionit hebre në Palestinë, filloi të krijohej një fushë konflikti me popullsinë arabe që gjithashtu ishte rritur në popullsi. Është fakt se në fillim ishte dikush brenda komunitetit sionist të Palestinës mbështeti bashkëjetesën e arabëve dhe hebrenjve.
Një prej tyre ishte edhe filozofi i madh Martin Buber. Megjithatë, ka pasur disa shembuj të bashkëpunimit, kryesisht në sindikata.
Për shembull pati bashkëpunim në grevën e automobilistëve në 1931.
Zyrtarët e mandatit britanik, bartës të një logjike koloniale kishin një perceptim përçmues për popullsinë vendase, duke i konsideruar ato të prapambetur dhe kjo i bëri ata më miqësorë me sionistët me origjinë europiane.
E gjithë kjo çoi edhe në ciklin e konfliktit të madh që do të quhet Revolta Arabe në Palestinë 1936-1939. Por lëvizja sioniste u përplas edhe me përfaqësuesit e Mandatit Britanik, duke përdorur praktika si “boritë e makinave”.
Krijimi i shtetit të Izraelit dhe Nakba(sprastrimi etnik i Palestinës)
Pas Luftës së Dytë Botërore dhe Holokaustit, kërkesa për një shtet hebre në Palestinë mori një vrull tjetër dhe OKB-ja e sapoformuar filloi ta diskutonte. Kërkesa u mbështet nga të gjitha fuqitë fituese të luftës, përfshirë BRSS.
Në këtë diskutim përfaqësuesit e lëvizjes sioniste i dhanë peshën e tyre zgjidhjes së ndarjes dhe jo krijimit të një shteti të bazuar në bashkëjetesën e dy komuniteteve. Propozimi tjetër, ai i një shteti demokratik me dy komunitete, nuk mori shumë mbështetje.
Kjo çoi në vendimin e OKB-së për të krijuar dy shtete me një bashkim ekonomik. Megjithatë, vendimi çoi në përshkallëzimin e konflikteve. Në konflikt marrin pjesë edhe shtetet arabe, të cilat i shpallin luftë shtetit të sapokrijuar, menjëherë pas shpalljes formale të shtetit të ri, raporton abcnews.al.
Por, paralelisht me konfliktet e luftës, dëbimi sistematik i palestinezëve nga tokat e pushtuara nga izraelitët ishte gjithashtu i vazhdueshëm. Të mos harrojmë se si rezultat i konflikteve të luftës, Izraeli përfundon duke pasur, bazuar në vijën e armëpushimit të vitit 1949, shumë më shumë territor sesa ishte përfshirë në planin fillestar të OKB-së.
Jashtë Izraelit mbeten Jeruzalemi Lindor, Bregu Perëndimor, nën kontrollin jordanez dhe Gaza nën kontrollin e Egjiptit.
Ky çrrënjosje e dhunshme e qindra mijëra njerëzve nga vendlindja e tyre do të mbetet në kujtesën kolektive të palestinezëve si Nakba, katastrofa.
Pothuajse një milion palestinezë ishin refugjatë. Toka e tyre u konfiskua dhe ata humbën pronat e tyre. Fshatrat e tyre u shkatërruan.
Disa prej tyre shkuan në Bregun Perëndimor. Të tjerët në Shtetet Arabe.
Një histori refugjatësh po fillonte. Në të njëjtën kohë, një ndjenjë edhe më e qartë e identitetit kombëtar filloi të formohej pas kësaj. Arabët e Palestinës tani ishin palestinezë.
Diku aty, filluan aktet e para të rezistencës nga rebelët e armatosur.
Kriza e Suezit dhe formimi gradual i organizatave palestineze
Izraeli morri pjesë në Luftën e Suezit duke pushtuar Gadishullin e Sinait dhe Gazën. Dhe kjo ishte një pikë kthese sepse vërtetoi forcën e ushtrisë në jetën politike të Izraelit.
Pas luftës së Suezit filluan të krijohen organizatat që luajtën një rol vendimtar në zhvillimin e madh të Lëvizjes Palestineze.
Në të njëjtën kohë, debati në botën arabe u shënua nga kursi kontradiktor i nacionalizmit arab, i përfaqësuar nga Nasser në Egjipt, duke kulmuar në Republikën e Bashkuar Arabe, e cila në sytë e palestinezëve u shfaq si një kërkesë për çlirimin kombëtar dhe njëkohësisht social. Fatah u themelua në vitin 1959 nga palestinezët në diasporë, mes tyre edhe kreu i Unionit të Përgjithshëm të Studentëve Palestinez në Universitetin e Kajros, Jaser Arafat.
Në Universitetin Amerikan të Bejrutit, një grup tjetër studentësh, i udhëhequr nga studenti i mjekësisë Georges Habas, themeloi një organizatë tjetër që në vitet 1960 mori gjithashtu karakteristikat e një organizate të armatosur, Fronti Popullor për Çlirimin e Palestinës, raporton abcnews.al.
Formimi i Izraelit
Në të njëjtën kohë po formohej edhe shteti i Izraelit. Kjo përfshinte përpjekjen për të formuar një identitet të përbashkët kombëtar. Dhe kjo për shkak se hebrenjtë e Europës Lindore me shumicë mund të kenë pasur një rol vendimtar, ka pasur edhe hebrenj Mizrahi të cilët kryesisht erdhën nga bota arabe dhe Afrika e Veriut dhe gjithashtu emigruan pas vitit 1948, pasi shteti i sapoformuar investoi në pothuajse një milion hebrenj të bota arabe, por që u përball me një lloj përbuzjeje nga ata që vinin nga Europa, një çështje që do të mundonte shoqërinë izraelite për vite me radhë.
Lufta e vitit 1967
Në qershor të vitit 1967, Izraeli filloi një një operacion ushtarak gjashtë-ditor pothuajse rrufe për të pushtuar Bregun Perëndimor, Lartësitë Golan, Gazën dhe Gadishullin Sinai.
Kjo krijoi një valë të madhe refugjatësh, ndërkohë që një numër i madh palestinezësh u gjetën në zonat nën kontrollin e Izraelit.
Përshkallëzimi i luftës së organizatave palestineze
Situata e re ku edhe ata që kishin qëndruar në zonat jashtë Izraelit u gjendën në zonat nën kontrollin izraelit, largimi i njerëzive në vende si Libani, krijoi një valë të madhe zemërimi dhe çoi në një përshkallëzim të luftës guerile nga organizatat palestineze, duke përfshirë rrëmbimet.
Lëvizja Palestineze në atë fazë është shumë e politizuar dhe e ndikuar nga fryma më e gjerë radikale e kohës. Lufta u cilësua si antiimperialiste dhe në koordinim me atë që po ndodhte në pjesë të tjera të botës.
Lëvizjet e majta dhe “kampi socialist” ishin në anën e tyre. Figura e fedainëve palestinezë u be simbol i kryengritjes në mbarë botën, raporton abcnews.al.
Ndërkohë, Izraeli filloi konfiskimin e tokave në territoret e pushtuara, ndërsa filloi procesi i zgjidhjes, pra vendosja e kolonëve hebrenj në territoret e pushtuara.
Në nëntor 1967 Këshilli i Sigurimit merr vendimin historic, njëzëri. Kjo rezolutë, e cila nuk është revokuar kurrë dhe është ende qëndrim zyrtar i “komunitetit ndërkombëtar”, kërkon që Izraeli të kthehet në kufijtë e tij të para 1967 (vija e armëpushimit të vitit 1949).
Lufta e vitit 1973
Vendet arabe shënuan sukses në 1973 pjesërisht dhe morën hak për humbjen e 1967. Lufta e Yom Kipur konsolidoi situatën aktuale kufitare dhe në një farë mase përgatiti terrenin për dialogun izraelito-egjiptian që çoi në Marrëveshjen e Camp David në 1979.
Karakteristikë e këtij konflikti është se u përqendrua në çështjen palestineze, por në marrëdhëniet midis shteteve arabe dhe Izraelit.
Në të njëjtën kohë nisi një diskutim më i gjerë në nivel diplomatik por edhe brenda lëvizjes palestineze për çështjen e zgjidhjes me dy shtete.
Vija historike e organizatave palestineze ishte ajo e një Palestine demokratike në shtrirjen e Palestinës historike dhe me të drejta të barabarta për të gjitha komunitetet. Megjithatë, filloi të diskutohej zgjidhja e krijimit të një shteti të veçantë palestinez në Bregun Perëndimor të pushtuar dhe në Gaza.
Në një farë mase ajo u reflektua edhe në marrëveshjet e Camp David midis Egjiptit dhe Izraelit. Megjithatë, ato sinjalizuan edhe një fazë ku reflektohej një distancë mes realpolitikës së shteteve arabe dhe kërkesave të Lëvizjes Palestineze, raporton abcnews.al.
Në të njëjtën kohë, tashmë në fillim të viteve 1970, organizatat palestineze filluan të viheshin nën presion për përdorimin e praktikave guerile nga vendet që deri atëherë u ofronin atyre mbështetje të hapur.
Jaser Arafat duke folur në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në vitin 1974 përfundoi fjalimin e tij duke thënë: “Në njërën dorë mbaj një degë ulliri, në tjetrën armën e një luftëtari të lirisë. Mos e lini të bjerë dega e ullirit”.
Libani dhe pushtimi izraelit
Libani ishte një vend ku në vitin 1982 numri i refugjatëve palestinezë kishte arritur në 2 milionë. Por gjërat u përkeqësuan me shpërthimin e luftës civile në Liban.
Vendimi i Izraelit për të pushtuar Libanin e Jugut në 1982 ishte gjithashtu një moment tragjik për palestinezët, veçanërisht kur falangistët e krishterë të mbështetur nga Izraeli do të vazhdonin të masakronin palestinezët në kampet e refugjatëve Sabra dhe Shatila.
Organizata për Çlirimin e Palestinës u detyrua më pas të largohet nga Libani dhe të shkojë në Tunizi. Organizatat që kishin një linjë më militante, “fronti i refuzimit” zgjodhën Damaskun si bazën e tyre.
Ndërkohë brenda Izraelit pati zëra për një zgjidhje palestineze për sa i përket dy shteteve. Vija ndarëse majtas-djathtas u cilësua edhe si dallim mes atyre që duan një zgjidhje që do të përfshijë koncesionin e të pushtuarve dhe atyre që do të kenë prioritet “sigurinë” dhe kërkesat e kolonëve.
1987: Intifada e parë
Ndërsa për një kohë të gjatë qendra e lëvizjes palestineze ishin refugjatët jashtë Palestinës historike, Intifada e vitit 1987 bëri që bota e Territoreve të Pushtuara të ishte në fokus.
Dhe nuk ishin më ushtarët me kallashnikov, por adoleshentët që gjuanin me gurë autoblindat izraelitë dhe burrat e gratë që organizuan komitetet popullore.Nuk është rastësi që kryengritja filloi në Gaza, një zonë e populluar kryesisht nga refugjatët.
Intifada solli një cilësi të re në luftën palestineze. Ishte një lëvizje anti-koloniale që të kujtonte shumë luftën e zezakëve në Afrikën e Jugut. Në fund të fundit, edhe atëherë situata për palestinezët ishte analoge me regjimin e aparteidit.
Në të njëjtën kohë, Intifada po shkatërronte imazhin e një Izraeli kundër të cilit vendet e tjera arabe po komplotonin. Në vend të kësaj, dukej si një shtet autoritar që shtypte një popullsi të tërë, raporton abcnews.al.
Dhe do të ishte klima e Intifadës që do t’i çojë njerëzit nga një rrymë që deri atëherë ishte mjaft e kujdesshme ndaj lëvizjes së rezistencës, ajo e Vëllazërisë Myslimane, rryma më e vjetër e “Islamit Politik” në botën arabe, për të marrë vendimin për të formuar organizatën që supozohej të ishte Hamasi.
Marrëveshja e Oslos
Intifada nxori në pah çështjen palestineze, por në të njëjtën kohë PLO u dobësua. Përkeqësimi i situatës ishte mbështetja e saj fillestare ndaj Sadam Huseinit në luftën e parë në Irak. Shpërbërja e BRSS e përkeqësoi situatën.
Në të njëjtën kohë, në Izrael dukej se po krijohej një klimë në favor të një zgjidhjeje. Por edhe SHBA-të favorizuan edhe një lloj normalizimi në Lindjen e Mesme, dhe mbështetën përpjekjet për një zgjidhje të dakordësuar.
Marrëveshja e Oslos e vitit 1993 pasqyroi balancën reale të pushtetit. Elementi kryesor ishte se i referohej një negociate për zgjidhjen përfundimtare, por ndërkohë nuk do të kishte përmbysje të regjimit.
Marrëveshja do të çojë në kthimin e PLO(organizata për çlirimin e Palestinës) në territoret e pushtuara dhe formimin e Autoritetit Palestinez. Por, në një masë të madhe, marrëveshja nuk u përmbush.
Pjesë e Marrëveshjes dhe ndarja mes Gazës dhe Bregut Perëndimor që nuk kishte vazhdimësi territoriale. Vrasja e Yitzhak Rabin nga një izraelit i ekstremit të djathtë, Yigal Amir, ishte ndoshta dëshmi se pjesa më e madhe e shoqërisë izraelite ishte kundër një zgjidhjeje të stilit Oslo, raporton abcnews.al
Fuqizimi i organizatave islame
Gjatë Intifadës së parë, organizatat islame filluan të fuqizoheshin. Kjo kishte të bënte me tendencat më të përgjithshme në botën arabe, si kriza e organizatave të Nacionalizmit Arab dhe të Majtës Arabe, por edhe ndikimi i Revolucionit Islamik në Iran. Por kishte të bënte edhe me faktin se ndërsa në të kaluarën feja zakonisht nënkuptonte shmangien e rekrutimit kolektiv, tani ajo ishte e kombinuar me identitetin dhe rezistencën kombëtare.
Në një analogji të veçantë, në të njëjtën periudhë filluan të forcohen partitë e së djathtës fetare dhe të së djathtës ekstreme në Izrael.
Këto kishin të bënin edhe me ndryshimet në shoqërinë izraelite, duke përfshirë ardhjen e një numri të madh njerëzish me origjinë hebreje nga BRSS dhe vende të tjera të ish-kampit socialist.
Intifada e dytë
Kriza e Marrëveshjes së Oslos dhe fuqizimi e së djathtës në Izrael shkaktoi Intifadën e Dytë në 2000.
Këtë herë situata mori forma më të dhunshme, me kamikazë në njërën anë dhe nga ana tjetër sulmet e ushtrisë izraelite në territoret e pushtuara, rrethimet e kampeve të refugjatëve, rrethimet e tempullit të Lindjes së Krishtit në Betlehem, raporton abcnews.al.
Edhe vetë Yasser Arafat u rrethua në vitin 2002 në kompleksin e Autoritetit Palestinez në Ramallah. Pjesa më e madhe e konfliktit u zhvillua gjithashtu në Gaza, ku pavarësisht vendimit të Izraelit për t’u tërhequr, duke përfshirë largimin e çdo kolonie nga Gaza, pati operacione të mëdha nga forcat e armatosura, duke përfshirë vrasjen e liderit të Hamasit Sheikh Ahmed Yassin në mars 2004.
Konfliktet përfunduan në vitin 2005.
Përçarja në lëvizjen palestineze
Në zgjedhjet e vitit 2006 të mbajtura në territoret nën kontrollin e Autoritetit Palestinez, Hamasi mori shumicën e vendeve me 44,75%.
U formua një qeveri nën Ismail Haniyeh, një refugjat që u rrit në një kamp refugjatësh në Gaza, por u vendosën sanksione si nga Izraeli, ashtu edhe nga SHBA dhe BE, ndërsa Izraeli arrestoi ministrat dhe anëtarët e Parlamentit Palestinez.
Fatah refuzoi të bashkohet me qeverinë e Hamasit. Pati përpjekje për të negociuar dhe formuar një qeveri të unitetit kombëtar, por pa sukses. Hamasi dhe Fatah u përplasen në Gaza në qershor 2007. Hamasi mori kontrollin e plotë të Gazës, presidenti Abbas emëroi një qeveri tjetër dhe këtu nisën përçarjet.
Tani territoret e pushtuara dhe Gaza kishin dy qeveri të ndryshme.
Gaza që atëherë është bllokuar nga Izraeli dhe Egjipti.
Luftërat e Gazës
Në fund të dhjetorit 2008, Izraeli filloi operacionet ushtarake kundër Gazës, duke përfshirë një sulm tokësor, në përgjigje të raketave të shpeshta të grupit të lëshuara në Izrael. U raportuan shumë viktima.
Lufta tjetër në Gaza ndodhi në në vitin 2014. Izraeli filloi një operacion të madh ushtarak duke çuar në mbi 2000 viktima në Gaza, shumica prej tyre civilë, dhe shkatërrimi ishte i madh.
Në vitin 2018 pati demonstrata të mëdha çdo të premte pranë kufirit me Izraelin. Forcat izraelite u përgjigjen me dhunë. Konflikte të reja u regjistruan në nëntor 2018 dhe në vitet në vijim, raporton abcnews.al.
Me kalimin e viteve nuk munguan as sulmet ajrore të izoluara izraelite në Gaza, shpesh me viktima civile.
Epoka e Netanyahut
Benjamin Netanyahu shërbeu mandatin e tij të parë si kryeministër nga 1996-1999. Por “Epoka e Netanyahut” filloi në vitin 2009. Netanyahu, pavarësisht reputacionit të tij si një politikan “pragmatik”, nuk bëri pothuajse asgjë në lidhje me procesin e paqes. Kryesisht ai e menaxhoi situatën duke mos hezituar të luante kartën e luftës sa herë që ishte e nevojshme.
Në të njëjtën kohë shoqëria izraelite po zhvendosej në të djathtë. Hebrenjtë Mizrahi, të cilët tradicionalisht janë trajtuar shumë keq nga hebrenjtë ashkenazi me origjinë nga Europa Lindore, tani po fitojnë më shumë peshë.
Edhe pse me bazë klasore me një peshë më të madhe të shtresave popullore, ata favorizuan partitë e së djathtës dhe në një masë të madhe të djathtën ekstreme në rritje.
Partitë e ekstremit të djathtë janë në të njëjtën kohë parti të kolonëve dhe të vijës sulmuese kundër palestinezëve. Kjo ndarje u pa edhe në ndarjen e madhe politike të vitit 2023 mbi reformën në drejtësi, raporton abcnews.al.
Në këtë sfond, sistemi politik izraelit nuk beson më në zgjidhjen me dy shtete. Horizonti është më shumë drejt aneksimit eventual të të pushtuarve ose së paku një pjese të konsiderueshme të tyre dhe deri atëherë përjetësimi i gjendjes aktuale.
Statusi i Autoritetit Palestinez dhe marrëdhëniet me Afrikën e Jugut
Gjithsesi, që nga marrëveshjet e Oslos, Bregu Perëndimor kishte një status të veçantë. Autoriteti Palestinez kishte kontroll të plotë prej 18%, kontroll të kufizuar prej 22%, ndërsa Izraeli do të kishte kontrollin prej 60%.
Numri i përgjithshëm i kolonëve në Bregun Perëndimor dhe Jerusalemin Lindor është mbi 600,000. Vendbanimet mbulojnë pothuajse 10% të sipërfaqes së Bregut Perëndimor, por korrespondojnë me kontrollin e 40% të zonës së Bregut Perëndimor.
Por nuk janë vetëm vendbanimet. Shpërndarja e vendbanimeve, gardhi i madh dhe projekte të ndryshme të ndërmjetme të ngjashme kanë copëtuar zonën e Bregut Perëndimor.
Kjo krijon probleme të mëdha për banorët por edhe përplasje të shpeshta me kolonët dhe forcat izraelite të sigurisë. Në çdo rast, territoret e pushtuara mbeten të varura nga ndihma humanitare, nga paratë që vijnë nga diaspora dhe nga lejet e punës që ofron Izraeli.
Në të njëjtën kohë, ata nuk kanë të drejta thelbësore përveç atyre që i atribuohen Autoritetit Palestinez.
Normalizimi me vendet e Gjirit
Me Donald Trump, Netanyahu gjeti një bashkëbisedues të mirë. Administrata Trump i kushtoi një vëmendje të madhe normalizimit të marrëdhënieve me vendet e Gjirit, veçanërisht me Arabinë Saudite, duke pasur parasysh një front anti-Iran.
Për ta bërë këtë, ai u fokusua në përfitimet ekonomike të bashkëpunimit me Izraelin. Në një farë mase kjo u tregua në mënyrën se si vende të ndryshme rivendosën marrëdhëniet diplomatike.
Por aty ishte një gjemb për Palestinën. Në thelb, SHBA – dhe Izraeli me sa duket ranë dakord për këtë, propozuan mbylljen e çështjes palestineze, për ta trajtuar atë si një “jo çështje”.
Megjithatë, kjo nuk është aq e thjeshtë, sepse palestinezët kanë një ngarkesë të madhe në sytë e botës arabe dhe veçanërisht të vetë shoqërive. Në Kupën e Botës në Katar, flamuri më i përhapur ishte ai i Palestinës, raporton abcnews.al.
Administrata Biden në masë të madhe nuk ka ndryshuar kurs, megjithëse është përmbajtur të bëjë një propozim si plani i Trump që do t’i jepte tokë edhe më të vogël një shteti të ardhshëm palestinez.
SHBA në mes të një lufte në Ukrainë padyshim që nuk donte një front të ri të hapur, por zhvillimet pas operacionit ushtarak të Hamasit nuk lanë shumë hapësirë.
Shumë e kanë përshkruar këtë situatë si një variant të aparteidit.
Një plagë e hapur
Ngjarjet në Gaza dhe operacioni ushtarak i Hamasit bënë që Izraeli të ndiqte një përgjigje dërrmuese, me një bombardim dhe operacion tokësor pasues në Izrael. Ashpërsia e praktikave të Hamasit ka krijuar një klimë të ngjashme brenda Izraelit, ndërkohë që formimi dhe qeveria e unitetit kombëtar forcon pikëpamjet më agresive.
Pyetja është nëse qëllimi i operacionit izraelit do të jetë çmontimi i infrastrukturës së Hamasit dhe përpjekja për të shtypur aftësinë e tij për të kryer sulme, apo nëse ai në thelb do të tentojë një “spastrim” masiv të popullsisë së Gazës.
Por është e qartë se operacionet ushtarake nuk do ta zgjidhin problemin. Autoriteti Palestinez shqetësohet për situatën e popullit palestinez dhe kërkesën e tij të pajustifikuar për një atdhe, raporton abcnews.al.
Ka të bëjë edhe me çështjen se si mund të bashkëjetojnë dy popuj. Bëhet fjalë nëse mund të ketë një zgjidhje me dy shtete apo nëse duhet të konsiderohet një zgjidhje shteti demokratik që përfshin dy popuj që janë numerikisht ekuivalent në të gjithë hapësirën mes Mesdheut dhe Jordanit.
Bëhet fjalë se si sovraniteti izraelit nuk mund të kuptojë mohimin e të drejtës për sovranitetin palestinez.
Në fund të fundit ka të bëjë me atë se sa kohë që këto gjëra nuk diskutohen, përderisa ruhet pabarazia strukturore dhe dhuna sistematike kundër palestinezëve, rrethi vicioz i dhunës do të vazhdojë.
Sepse paqja kërkon gjithmonë drejtësi.
/abcnews.al
