Media greke Ekathimerini së fundmi ka publikuar një artikull të Angelos Syrigos profesor i së Drejtës Ndërkombëtare dhe Politikës së Jashtme, anëtar i Demokracisë së Re në Parlamentin e Athinës, i cili shkruan se vendimi i shpallur i Greqisë dhe Shqipërisë për të çuar çështjen në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë për përcaktimin e zonave detare midis tyre, ishte e vetmja mënyrë për të dalë nga bataku në të cilin dy vendet kishin arritur.
Sipas pikëpamjes së tij, marrëveshja e prillit të vitit 2009 për delimitimin e zonës detare mes dy vendeve ndoqi në mënyrë shembullore dispozitat përkatëse të Konventës për Ligjin e Detit (1982).
Më tej në artikull, ai shkruan se “Zgjidhja e çështjeve gjyqësore i dërgon një mesazh të shkëlqyeshëm palës turke pasi nuk duhet të harrojmë se ndikimi turk në Shqipëri është përgjithësisht i lartë”.
“Përvoja tregon se pas premtimit të parë, pala shqiptare po kërkon arsye dhe justifikime, për të shmangur respektimin e asaj që është rënë dakord. Për më tepër, afati kohor për të përfunduar veprimin e përbashkët në gjykatë është i kufizuar. Në prill 2021, shqiptarët do të shkojnë në zgjedhjet parlamentare ndërsa premtimi i dhënë duhet të ketë përfunduar deri atëherë”, shkruhet ndër të tjera në artikullin e Ekathimerini.
Artikulli i plotë:
Në Prill 2009, një marrëveshje u nënshkrua midis Greqisë dhe Shqipërisë për shënjimin e zonave ekzistuese detare (zona bregdetare, shelfi kontinental), si dhe zonat detare që mund të krijoheshin në të ardhmen (p.sh. EEZ ose zona kufitare).
Kufiri detar “shumë qëllimesh” ndoqi me besnikëri vijën e mesme dhe të gjithë ishujt në zonë u morën parasysh plotësisht gjatë demarkacionit.
Marrëveshja ndoqi dispozitat përkatëse të Konventës për Ligjin e Detit (1982) në një mënyrë shembullore dhe ishte një model i demarkacionit detar me një rezultat plotësisht të barabartë për të dy vendet.
Pas një apeli nga opozita e atëhershme shqiptare (dhe tani qeveria e Edi Ramës), Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë vendosi në 2010 që marrëveshja ishte antikushtetuese.
Dy nga katër arsyet e thirrura nga gjykata bazoheshin plotësisht në logjikën e argumentit turk për Egjeun.
Më konkretisht, u shpreh se miratimi i linjës mesatare për vendosjen e kufirit midis dy vendeve ishte në kundërshtim me parimin e drejtësisë.
Gjykata gjithashtu konsideroi se ndikimi i plotë u atribuohej gabimisht ishujve Grekë të rajonit (Korfuzi dhe Ishujt Diapontian) që ishin barazuar me bregdetin shqiptar.
Në Shqipëri, ishujt duhet të konsiderohen “rrethana të veçanta” dhe të kenë një ndikim të reduktuar. Dyshimet e ndërhyrjes turke në këtë proces u konfirmuan shpejt.
Që atëherë, gjërat kanë ardhur në një ngërç.
Pavarësisht presionit nga pala greke, Shqipëria refuzoi të ratifikojë marrëveshjen, duke përmendur një vendim të gjykatës.
Për më tepër, çështja ishte përfshirë politikisht në mosmarrëveshjet e brendshme shqiptare.
Presidenti shqiptar Ilir Meta, përfaqësues i një partie tjetër nga Kryeministri Edi Rama, kishte një pikëpamje të ndryshme nga qeveria se si të zgjidhej çështja.
Në vitin 2018, ai kishte arritur deri në pikën që të refuzonte t’i jepte një urdhër për negociata të reja Ministrit të Jashtëm Bushati.
Në të njëjtën kohë, Shqipëria i bëri thirrje Greqisë të respektojë vendimin e gjykatës shqiptare (…!) Dhe të rinegociojë një marrëveshje të re.
Sidoqoftë, as të dhënat gjeografike të zonës dhe as të dhënat ligjore nuk kishin ndryshuar.
Prandaj, nënshkrimi i një marrëveshje demarkacioni me një përmbajtje të ndryshme nga ajo e nënshkruar vetëm në 2009, nuk mund të justifikohej.
Megjithatë, qeveria e mëparshme Greke kishte hyrë në logjikën e negocimit për një marrëveshje të re.
Drafti i marrëveshjes së re që u përgatit nuk dihet, kështu që nuk mund të bëhet asnjë kritikë e vlefshme.
Sidoqoftë, mesazhet që Greqia po dërgonte në atë kohë, janë të çuditshme.
Në Turqi na u desh të merrnim një qëndrim efektiv sepse është një vend i madh.
Na u desh të nënshkruajmë Marrëveshjen e Prespës me Shkupin për të mirën e aleancës perëndimore dhe pranimin e tyre të shpejtë në NATO.
Me Shqipërinë tashmë kishim të nënshkruar një marrëveshje, pse Greqia duhej të tërhiqej, në një kohë kur pala tjetër nuk po nderonte nënshkrimin e saj?
Përfundimisht, për shkak të reagimeve nga Marrëveshja e Prespës, marrëveshja me Shqipërinë nuk u përfundua kurrë.
Vendimi i shpallur i Greqisë dhe Shqipërisë për të apeluar në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë për përcaktimin e zonave detare midis tyre ishte e vetmja mënyrë për të dalë nga bataku në të cilin kishim arritur.
Ankimi në gjykatë do të paraprihet nga rritja e ujërave territoriale në Jon.
Kjo de facto, zvogëlon zonën në fjalë për tu demarkuar, dhe e bën procesin relativisht më të thjeshtë.
Zgjedhja e çështjeve gjyqësore, i dërgon një mesazh të shkëlqyeshëm palës turke.
Vendimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, mund të provojë të ketë një rëndësi strategjike, edhe për marrëdhëniet Greko-Turke.
Për herë të parë, kjo gjykatë do të thirret të vendosë për shënjimin e një zone relativisht të vogël detare, ku ka shumë ishuj.
Mbetet të shihet nëse Shqipëria do ta mbajë fjalën këtë herë.
Nuk duhet të harrojmë se ndikimi turk në Shqipëri është përgjithësisht i lartë.
Nuk është rastësi që xhamia më e madhe në Ballkan (përveç Turqisë) po ndërtohet në Tiranë me paratë turke.
Në veçanti, qeveria e Edi Ramës tregon se ka marrëdhënie edhe më të ngushta me Erdoganin se zakonisht, (sipas të dhënave shqiptare).
Përvoja tregon se pas premtimit të parë, pala shqiptare po kërkon arsye dhe justifikime, për të shmangur respektimin e asaj që është rënë dakord.
Për më tepër, afati kohor për të përfunduar veprimin e përbashkët në gjykatë është i kufizuar.
Në prill 2021, shqiptarët do të shkojnë në zgjedhjet parlamentare ndërsa premtimi i dhënë duhet të ketë përfunduar deri atëherë.
n.d./abcnews.al
