Nga Yara M Asi, The Guardian
Mediat amerikane kanë lavdëruar gjerësisht suksesin e fushatës së vaksinimit në Izrael – si një vend që mund t’u japë Shteteve të Bashkuara disa mësime në menaxhimin e pandemisë; si një vend që, megjithëse ishte në mes të zgjedhjeve të diskutueshme, u mbështet në sistemin e tij të fuqishëm shëndetësor publik për të vaksinuar sa më shumë njerëz.
Sidoqoftë, shumë prej këtyre historive të suksesit theksojnë çështjen e vaksinimit të Palestinës si një “polemikë” e pazgjidhur, ose thjesht një rast tjetër i palestinezëve dhe Izraelitëve që nuk janë në gjendje të bien dakord për asgjë.
Diferenca nuk mund të jetë më e ashpër – dy popullata që jetojnë nën një regjim, por që janë në drejtime të kundërta në luftën me Covid-19.
Nga ana izraelite, kemi një vend që i është rikthyer normalitetit: një ekonomi e rihapur; një program certifikimi vaksinimi që lejon hyrjen në palestra, restorante dhe vende kulturore; rënia e infeksionit dhe nivelet e shtrimit në spital ; një tepricë vaksinash gati shtatë herë më shumë se popullsia e vendit të vogël.
Nga ana e Palestinës, vaksinat minimale, spitalet e mbingarkuara dhe një ekonomi në krizë . Përfshirë 100,000 punonjës shëndetësorë palestinezë që Izraeli më në fund ra dakord t’i vaksinonte në Mars, Palestinezët kanë marrë vaksina të mjaftueshme për pak më shumë se 4% të 5 milion banorë që jetojnë në Bregun Perëndimor të okupuar dhe Rripin e Gazës.
Ndërsa Covid-19 nuk krijoi pabarazi shëndetësore midis izraelitëve dhe palestinezëve, sigurisht që i nxori në pah – dhe tregoi një pikëpamje se si dekadat e okupimit dhe diskriminimit kanë zgjeruar boshllëqet midis popullatave, raporton abcnews.al
Ashtu si në të gjithë botën, virusi na kujtoi praktikat e rrënjosura thellë dhe politikat që bëjnë.
Raportet në lidhje me krizat humanitare që vijnë nga territoret e okupuara Palestineze janë të gjata. Në vitin 2012, Kombet e Bashkuara lëshuan një raport që pretendonte se Rripi i Gazës do të ishte “i pabanueshëm” deri në vitin 2020 si rezultat i luftërave të shumta tokësore.
Bregu Perëndimor ka vuajtur periudha të gjata të dhunës, por sistemi i tij shëndetësor ka qenë më i varfëruar nga kufizimet e lëvizjes izraelite ndaj mallrave dhe njerëzve brenda ose jashtë territorit.
Këto ndryshime janë të dukshme ndërmjet rezultateve shëndetësore midis popullatave izraelite dhe palestineze, pavarësisht se të gjithë jetojnë në territorin e kontrolluar nga shteti i Izraelit. Një izraelit, mesatarisht , jeton dhjetë vite më shumë se një palestinez.
Edhe qytetarët palestinezë të Izraelit kanë një jetëgjatësi mesatare më të shkurtër se sa homologët e tyre hebrenj izraelitë. Vdekshmëria foshnjore, një faktor global i performancës së sistemit shëndetësor, është më shumë se pesë herë më i lartë për palestinezët sesa izraelitët.
Këto çekuilibra të zymtë janë pothuajse tërësisht të krijuara nga njerëzit. Okupimi ndikon në çdo përcaktues shoqëror të shëndetit, përfshirë traumën e rritur psikologjike, rreziqet e shëndetit mjedisor, pasigurinë e ushqimit dhe ujit dhe qasjen e pamjaftueshme në objektet cilësore të kujdesit shëndetësor.
Covid-19 i ka bërë të paevitueshme këto pabarazi që shpesh neglizhohen.
Fushata e vaksinimit të Izraelit, duke tejkaluar çdo vend tjetër, u bë temë botërorë në dimrin e vitit 2020 por gjithashtu pati kritika të shpejta për mos-vaksinimin e Palestinës.
Si një fuqi okupuese, Izraeli, sipas ligjit ndërkombëtar humanitar është përgjegjës për shëndetin e popullatës nën okupimin e tij ushtarak. Ekspertët izraelitë të shëndetit publik kanë bërë thirrje vazhdimisht që Izraeli të vaksinojë të gjithë popullsinë palestineze, raporton abcnews.al
Por në vend që të zbatonte një plan gjithëpërfshirës të vaksinimit për popullsinë palestineze të okupuar nga Izraeli, Kryeministri Benjamin Netanyahu vendosi të dërgojë mijëra doza nëpër botë si shpërblime për vendet që ranë dakord të zhvendosnin ambasadat në Jeruzalem dhe për çështje të tjera politike.
Ky plan i diplomacisë cinike të vaksinave u pezullua menjëherë për shkak të sfidave ligjore dhe kritikave të rëndësishme globale.
Izraeli u përball me kritika të mëtejshme kur politikanët izraelitë vonuan dhe debatuan për bllokimin e plotë të një ngarkese të vogël vaksinash nga palestinezët në Bregun Perëndimor në Gaza, duke përmendur dëshirën për të nxjerrë koncesione politike në këmbim.
Grupet e të drejtave të njeriut duke përfshirë Human Rights Watch , Amnesty International dhe më shumë se 30 organizata që veprojnë në Izrael dhe Palestinë, së bashku me Kombet e Bashkuara dhe një numër në rritje të senatorëve amerikanë dhe anëtarëve të Dhomës së Përfaqësuesve , i kanë bërë thirrje Izraelit të vaksinojë të gjithë palestinezët.
Zyrtarët palestinezë tashmë kanë supozuar se zgjedhjet e planifikuara për verën 2021, të parat në më shumë se një dekadë, mund të vonohen ose edhe të anulohen nëse rritet numri i rasteve.
Kjo nuk është një çështje kalimtare apo abstrakte për palestinezët. Rastet aktive janë përsëri afër niveleve më të larta që kanë qenë që nga fillimi i pandemisë dhe gati 3,000 palestinezë kanë vdekur.
Ndërsa spitalet palestineze janë në kaos, duhet bërë më shumë presion për të përmbushur detyrimet e tij për të adresuar krizën e Covid midis gjithë popullsisë së okupuar dhe krizën e të drejtave të njeriut që janë në krye të të gjitha këtyre pabarazive shëndetësore.
Në të ardhmen e afërt, pandemia aktuale do të marrë fund. Vëmendja globale për vaksinat do të zhduket. Sidoqoftë, pabarazitë midis izraelitëve dhe palestinezëve do të vazhdojnë.
Ashtu si me mungesat e vaksinave, këto pabarazi nxiten nga vendimet politike. Vëmendja globale duhet të mbetet në çështjet thelbësore duke bërë që palestinezët të jenë më pak të shëndetshëm sesa homologët e tyre izraelitë.
Të kërkosh nga palestinezët, gati gjysma e të cilëve janë fëmijë, të paguajnë për probleme politike është toleruar për shumë kohë dhe duhet të marrë fund kur pandemia të përfundojë.
Por deri më tani, përveç një bisede telefonike në shkurt, ku Sekretari i Shtetit Blinken kërkoi më shumë mbështetje nga ana e Izraelit në vaksinimin e palestinezëve, administrata e Biden nuk ka bërë ndonjë kërkesë thelbësore që Izraeli të përmbushë detyrimet e tyre ligjore. Nëse SHBA dëshiron të festojë suksesin e Izraelit, duhet të insistojë më shumë për të korrur sukses: domethënë, barazinë e vaksinave mes Palestinezëve dhe Izraelitëve. Përktheu Sonila Backa/abcnews.al
