Luke McGee, CNN
Nga të gjitha surprizat që Presidenti Vladimir Putin ka hasur që kur pushtoi Ukrainën muajin e kaluar, ndoshta më e madhja ka qenë se Rusia ende nuk ka fituar epërsi ajrore.
Në teori aftësia ushtarake e Rusisë nënkupton që së bashku me fitoret e shpejta në tokë, forcat ajrore ruse duhet të kishin qenë në gjendje të merrnin me shpejtësi kontrollin e qiejve. Duke hyrë në konflikt, 1391 avionë të Rusisë ndaj 132 të Ukrainës, të plotësuar me 948 helikopterë ndaj 55 të Kievit, ende nuk i kanë dhënë Putinit llojin e dominimit ajror që kërkohet për të eliminuar rezistencën e Ukrainës. Buxheti i përgjithshëm i mbrojtjes i Rusisë prej 45.8 miliardë dollarësh është pothuajse 10 herë më i madh se ai i fqinjit të saj.
Ekspertët, duke filluar nga ish-personeli i forcave ajrore e deri te zyrtarët qeveritarë, besojnë se dështimi i Rusisë vjen nga një kombinim i përgatitjes së dobët nga Moska, përdorimi i zgjuar i burimeve të bazuara në inteligjencë nga Ukraina dhe donacioneve të armëve nga aleatët perëndimorë për Ukrainën.
“Me sa kuptoj unë, ata mundën të shpëtonin një pjesë të madhe të forcës së tyre ajrore duke lëvizur aeroplanët nga fushat ajrore përpara se rusët t’i shkatërronin, bazuar në inteligjencën përpara sulmeve,” thotë gjenerali Riho Terras, ish-komandant i Estonisë.
Sophy Antrobus, bashkëpunëtore kërkimore në Institutin Ajror dhe Hapësinor Freeman dhe ish-oficer në Forcën Ajrore Mbretërore të Mbretërisë së Bashkuar, pajtohet se në fazat e hershme të luftës, Ukraina dukej se ndërmerrte hapa inteligjentë që tani po paguajnë dividentë.
“Ata janë treguar të zgjuar dhe nuk i vendosën të gjitha burimet në rrëzimin e aeroplanëve rusë. Kjo ndoshta e çoi Rusinë në një ndjenjë të rreme sigurie dhe Ukraina ka pasur mundësinë të vijojë të mbrojë ajrin ndërkohë që mbërrijnë përforcime nga aleatët.”
Këto përforcime përfshijnë sistemet anti-ajrore S-300, raketat Stingers dhe Javelin që janë përdorur nga Ukraina deri më tani. Prania e sistemeve të tilla raketore shënon përmirësim dramatik për Ukrainën.
Mike McCaul, anëtari i rangut në Komitetin e Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve i tha CNN se S-300, të prodhuar nga Rusia, kanë aftësi “me lartësi më të madhe” sesa raketat Stinger, të cilat SHBA i ka dërguar gjithashtu në Ukrainë.
“S-300-të kanë lartësi të madhe, disi si raketat Patriot, të sistemit anti-ajror. Fakti që ata janë në vend dhe më shumë do të vijnë do të jetë shumë efektiv.” Ndërsa këto sisteme raketore mund të jenë efektive, ka ende një pikëpyetje se sa kohë mund të mbajë Ukraina larg Rusinë, si nga ajri ashtu edhe nga toka.
Rrezik i lartë për Rusinë
Mbetet rasti që ushtria ruse është shumë më e madhe, se NATO nuk është e gatshme të përfshihet drejtpërdrejt ose të krijojë një zonë ndalim-fluturimi dhe se, sa më gjatë të zgjasë lufta, aq më shumë Ukraina do të mbështetet te aleatët e saj për të siguruar armë vdekjeprurëse.
Sa do të zgjasë kjo varet pjesërisht nga sa shumë është i gatshëm të bëjë Putini për të fituar konfliktin , dhe nëse ai dëshiron të përsërisë taktikat e përdorura nga forcat ruse në mbështetje të presidentit sirian Bashar al-Assad kundër rebelëve në luftën civile të vendit të tij,” thotë Antrobus.
“A është i gatshëm të imitojë Alepon dhe të kryejë mizori kaq të dukshme për pjesën tjetër të botës? Ditët më të këqija të luftës në Siri erdhën vite pas konfliktit dhe fatkeqësisht njerëzit thjesht po i kushtonin më pak vëmendje. Ky konflikt ka vetëm tre javë që ka nisur”, ajo tha.
Nëse Putini do të ishte i gatshëm të shkonte në ekstremet që shihen në Siri, thekson Antrobus, kjo do të vinte me një rrezik shumë më të lartë për Rusinë, “për shkak të armatimit kundërajror që Ukraina ka dhe po furnizohet”.
Rusia duhet të marrë në konsideratë afatin e mesëm: sa janë të gatshme të humbasin në aspektin e pajisjeve dhe personelit me koston e interesave të tjera.
“Vendosja e luftëtarëve të tij në atë nivel rreziku dhe djegia e burimeve ruse ndërkohë që e bën këtë do të jetë shumë e vështirë të justifikohet,” thotë ajo. Ajo që do të ishte një humbje e tolerueshme dhe e qëndrueshme për të kontrolluar qiejt e Ukrainës është gjithashtu e panjohur.”
Justin Bronk, studiues i fuqisë ajrore dhe teknologjisë në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara me bazë në Londër, nuk beson se Rusia mund “të arrijë epërsi domethënëse ajrore mbi pjesën më të madhe të vendit pa pësuar humbje të paqëndrueshme”.
“Ka pasur pak prova që tregojnë se forcat ajrore ruse janë të afta për operacionet ajrore komplekse në shkallë të gjerë që do të kërkonte kjo detyrë.”
Beteja e Rusisë për qiejt e Ukrainës në disa aspekte varet gjithashtu nga ajo pjesë e tokës që ajo kontrollon. Terras thotë se “përderisa Rusia është ende duke nisur shumicën e sulmeve të saj nga jashtë Ukrainës, ato janë të kufizuara në atë se sa nga hapësira e madhe ajrore e Ukrainës mund të dominojnë realisht”.
Kjo do të thotë se Rusia, në shumë raste, duhet të lëshojë bombardues nga jashtë kufijve të Ukrainës, në mënyrë që të kryejë sulme raketore kundër objektivave brenda Ukrainës.
Terras shton se forcat ukrainase deri më tani kanë qenë të zgjuara në përzgjedhjen e pjesëve strategjike të vendit për të mbrojtur.
