Lufta në Gaza, “shtylla e fortë” e Hamasit

Ata praktikuan marrjen e pengjeve, bastisjen e komplekseve dhe mposhtjen e mbrojtjes së Izraelit gjatë këtyre stërvitjeve, e fundit prej të cilave u mbajt vetëm 25 ditë para sulmit.

Stërvitja e parë

Më 29 dhjetor 2020, udhëheqësi i përgjithshëm i Hamasit, Ismail Haniyeh, e deklaroi të parën nga katër stërvitjet e koduara si “Shtylla e fortë”, dhe e quajti “mesazh të fortë dhe shenjë uniteti” midis fraksioneve të ndryshme të armatosura të Gazës.

Struktura u krijua në vitin 2018 për të koordinuar fraksionet e armatosura të Gazës nën një komandë qendrore.

Para vitit 2018, Hamasi koordinohej zyrtarisht me Xhihadin Islamik Palestinez (PIJ), fraksioni i dytë më i madh i armatosur i Gazës dhe – si Hamasi – një organizatë e shpallur terroriste në Mbretërinë e Bashkuar dhe vende të tjera.

Hamasi ka luftuar gjithashtu përkrah grupeve të tjera në konfliktet e mëparshme, por stërvitja e vitit 2020 u faturua në propagandë si dëshmi se një grup më i gjerë fraksionesh po bashkoheshin.

Udhëheqësi i Hamasit tha se stërvitja e parë pasqyronte “gatishmërinë e përhershme” të fraksioneve të armatosura.

Stërvitja e vitit 2020 ishte e para nga katër stërvitjet e përbashkëta të mbajtura gjatë tre viteve, e secila prej të tyre u dokumentua në video të postuara në kanalet publike të mediave sociale.

BBC-ja ka identifikuar vizualisht 10 grupe, duke përfshirë PIJ-in, me shiritat dhe emblemat e tyre të veçanta, që stërviteshin së bashku me Hamasin gjatë stërvitjeve të “Shtyllës së Fortë”, në pamjet e postuara në aplikacionin Telegram.

Pas sulmit të 7 tetorit, pesë nga grupet vazhduan të postonin video. Ndërsa tri grupe të tjera lëshuan deklarata me shkrim në Telegram duke pretenduar se kishin marrë pjesë në sulm.

Tri grupe – PIJ, Brigadat e Muxhahedinëve dhe Brigadat Al-Nasser Salah al-Deen – pretendojnë se kanë kapur pengjet izraelite atë ditë.

Derisa këto grupe tërhiqen nga një spektër i gjerë ideologjik, duke filluar nga islamistët e linjës së ashpër deri te laikët, të gjithë ndajnë një gatishmëri për të përdorur dhunën kundër Izraelit.

Deklaratat e Hamasit theksonin vazhdimisht temën e unitetit midis grupeve të armatosura të ndryshme të Gazës. Grupi sugjeroi se ata ishin partnerë të barabartë në stërvitjet e përbashkëta, ndërkohë që vazhdoi të luante një rol udhëheqës në planet për të sulmuar Izraelin.

Pamjet nga stërvitja e parë tregojnë komandantët e maskuar në një bunker që fillojnë stërvitjen me një breshëri të shtënash.

Më pas luftëtarët e armatosur rëndë kapërcejnë një tank me një flamur izraelit, duke arrestuar një anëtar të ekuipazhit dhe duke e tërhequr zvarrë si të burgosur, si dhe bastisin ndërtesa.

Ne e dimë nga videot dhe deklaratat rrëqethëse të dëshmitarëve se të dyja taktikat u përdorën për të kapur ushtarët dhe për të shënjestruar civilët më 7 tetor, kur rreth 1.200 njerëz u vranë dhe rreth 240 u morën peng.

Stërvitja e dytë

Stërvitja e dytë e “Shtyllës së fortë” u mbajt pothuajse saktësisht një vit më vonë.

Ayman Nofal, një komandant në Brigadat Izzedine al-Qassam – emri zyrtar për krahun e armatosur të Hamasit – tha se qëllimi i stërvitjes më 26 dhjetor 2021 ishte “afirmimi i unitetit të fraksioneve të rezistencës”.

Ai tha se stërvitjet “do t’i tregonin armikut se muret dhe masat inxhinierie në kufijtë e Gazës nuk do t’i mbrojnë ata”.

Në një tjetër deklaratë të Hamasit u tha se “manovrat e përbashkëta ushtarake” ishin projektuar për të “simuluar çlirimin e vendbanimeve pranë Gazës” – kjo është mënyra se si grupi i referohet komuniteteve izraelite.

Stërvitja u përsërit më 28 dhjetor 2022 dhe imazhet propagandistike të luftëtarëve që praktikonin bastisjen e ndërtesave dhe tejkalimin e tankeve, në atë që dukej të ishte një kopje e një baze ushtarake, u publikuan për të shënuar ngjarjen.

Stërvitjet u raportuan në Izrael, kështu që është e paimagjinueshme që ato të mos monitoroheshin nga afër nga agjencitë e gjera të inteligjencës të vendit.

Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) kanë kryer më parë sulme ajrore për të penguar aktivitetet stërvitore të Hamasit. Në prill të vitit 2023, ata bombarduan vendin e përdorur për stërvitjen e parë të “Shtyllës së Fortë”.

Javë para sulmeve, ushtaret e mbikëqyrjes pranë kufirit të Gazës thuhet se paralajmëruan për aktivitet jashtëzakonisht të lartë të dronëve dhe se Hamasi po stërvitej për të marrë nën kontroll qendrat e vëzhgimit.

Por, sipas raportimeve në mediat izraelite, ato thanë se u injoruan.

Stërvitja e tretë

Hamasi bëri përpjekje të mëdha për t’u siguruar që stërvitjet të ishin reale.

Në vitin 2022, luftëtarët praktikuan sulmin ndaj një baze ushtarake izraelite të ndërtuar vetëm 2.6 kilometra larg nga vendkalimi Erez, rrugë midis Gazës dhe Izraelit, e kontrolluar nga IDF-ja.

BBC Verify ka identifikuar vendndodhjen në veriun e largët të Gazës, vetëm 800 metra larg nga barriera, duke përputhur tiparet gjeografike që shihen në pamjet e stërvitjes me imazhet ajrore të zonës. Kampi i trajnimit ishte brenda 1.6 kilometrash nga një kullë vëzhgimi izraelite.

Baza e trajnimit u vendos disa metra nën nivelin e tokës, kështu që mund të mos ketë qenë menjëherë e dukshme për asnjë patrullë izraelite aty pranë – por tymi që dilte nga shpërthimet me siguri do të kishte qenë, dhe IDF-ja dihet se përdor vëzhgimin ajror.

Hamasi e përdori këtë vend për të praktikuar sulmin ndaj ndërtesave, marrjen e pengjeve nën kërcënimin e armëve dhe shkatërrimin e barrierave të sigurisë.

BBC Verify ka përdorur informacione të qasshme publike – duke përfshirë imazhet satelitore – për të gjetur 14 vende trajnimi në nëntë vende të ndryshme në të gjithë Gazën.

Ata madje u trajnuan dy herë në një vend më pak se 1.6 kilometra larg nga qendra e shpërndarjes së agjencisë së ndihmave të Kombeve të Bashkuara, dhe e cila ishte e dukshme në sfondin e një videoje zyrtare të publikuar nga agjencia në dhjetor të vitit 2022.

Stërvitja e katërt

Më 10 shtator 2023, e ashtuquajtura dhoma e komitetit të përbashkët publikoi imazhe në kanalin e saj Telegram, të njerëzve me uniforma ushtarake që kryenin mbikëqyrje të instalimeve ushtarake.

Dy ditë më vonë, u organizua stërvitja e katërt ushtarake e “Shtyllës së Fortë”, dhe deri më 7 tetor, të gjitha taktikat e sulmit të paprecedentë ishin testuar.

Luftëtarët u filmuan duke hipur në të njëjtën kamionçinë të bardhë, të llojit Toyota, me të cilën u panë në Izraelin jugor më 7 tetor.

Një video stërvitore e postuar nga Hamasi tre ditë pas 7 tetorit tregon shkatërrimin e gardheve dhe barrierave, për të lejuar kalimin e motoçikletave, një taktikë që ata përdorën për të arritur komunitetet në Izraelin jugor.

Pamjet e luftëtarëve duke përdorur parashuta gjithashtu nuk u publikuan, derisa sulmi i 7 tetorit ishte duke u zhvilluar.

Në një video stërvitore të shpërndarë në ditën e sulmit, persona të armatosur shihen duke ateruar në një kibuc të rremë, në një pistë avionësh, në veri të Rafahut në Gazën jugore.

BBC Verify vërtetoi se videoja ishte regjistruar pak kohë përpara 25 gushtit 2022 dhe ishte ruajtur në një skedar kompjuterik të titulluar Eagle Squadron, emri që Hamasi përdor për divizionin e tij ajror – duke sugjeruar që plani i aterrimit me parashuta ishte testuar për më shumë se një vit.

Elementi i befasisë

Para 7 tetorit, Hamasi mendohej të kishte rreth 30 mijë luftëtarë në Rripin e Gazës, sipas raporteve që citojnë komandantët e IDF-së. Gjithashtu mendohej se Hamasi mund të siguronte me mijëra luftëtarë nga grupe më të vogla.

Hamasi është deri tani më i fuqishmi nga grupet e armatosura palestineze, edhe pa mbështetjen e fraksioneve të tjera.

IDF-ja ka vlerësuar më parë se 1.500 luftëtarë iu bashkuan bastisjeve të 7 tetorit. Times of Israel raportoi në fillim të këtij muaji se IDF-ja tani beson se numri ishte afër 3 mijë.

Cilido qoftë numri i vërtetë, kjo do të thotë se vetëm një pjesë relativisht e vogël e numrit të përgjithshëm të operativëve të armatosur në Gazë, morën pjesë. Nuk është e mundur të verifikohen numrat e saktë se sa luftëtarë nga grupe më të vogla morën pjesë në sulmin ose stërvitjet e “Shtyllës së Fortë”.

Derisa Hamasi po kërkonte mbështetje të ndërsjellë për sulmin, Hisham Jaber, ish-gjeneral brigade në ushtrinë libaneze, i cili tani është analist i sigurisë në Qendrën e Lindjes së Mesme për Studime dhe Kërkime, tha se besonte se vetëm Hamasi ishte i vetëdijshëm për planin përfundimtar dhe ishte “e mundshme që [ata] t’u kërkonin fraksioneve të tjera të bashkoheshin atë ditë”.

Hugh Lovatt, analist i Lindjes së Mesme në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, tha se Izraeli do të mund të kishte qenë në dijeni të stërvitjeve të përbashkëta stërvitore, por “arriti në përfundimin e gabuar”, duke vlerësuar se ato përbënin aktivitetin “standard” të grupeve paraushtarake në territoret palestineze, në vend që të jetë “tregues i një sulmi në shkallë të gjerë”.

Të pyetur në lidhje me çështjet e ngritura në këtë artikull, Forcat e Mbrojtjes së Izraelit thanë se “aktualisht ishin të fokusuara në eliminimin e kërcënimit nga organizata terroriste Hamas” dhe pyetjet për çdo dështim të mundshëm “do të shqyrtohen në një fazë të mëvonshme”.

Mund të kalojnë disa vjet derisa Izraeli të llogarisë zyrtarisht nëse i humbi mundësitë për të parandaluar sulmin e 7 tetorit. Pasojat për ushtrinë, shërbimet e inteligjencës dhe qeverinë e saj mund të jenë sizmike.