Henry Kissinger, ish-sekretari amerikan i shtetit dhe këshilltar për sigurinë kombëtare, i cili u arratis nga Gjermania naziste në rininë e tij për t’u bërë një nga figurat më me ndikim dhe më kontroverse të politikës së jashtme në historinë amerikane, ka vdekur në moshën 100-vjeçare.
Kissinger shërbeu si diplomati më i lartë i Amerikës dhe këshilltari i sigurisë kombëtare gjatë administratave të Nixon dhe Ford. Pavarësisht se u largua nga detyra në mesin e viteve 1970, ai vazhdoi të konsultohej nga brezat e liderëve për dekada.
Kissinger dominoi politikën e jashtme të SHBA në kulmin e Luftës së Ftohtë. Ai ndoqi politikën e detentimit që shkriu marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik dhe Kinën. Kissinger u nderua me Çmimin Nobel për Paqe.
Me ndikim deri në ditët e tij të fundit, bota për të ishte një enigmë gjigante në të cilën çdo pjesë luante një rol të rëndësishëm dhe të veçantë drejt një qëllimi të vetëm: SHBA-të si superfuqi ndërkombëtare, gjithashtu me çmimin e ndërhyrjeve realpolitike në skenën botërore, të gjykuara nga shumë si brutale dhe të paligjshme, si bombardimi dhe pushtimi i Kamboxhias dhe mbështetja për grushtin e shtetit të Augusto Pinochet-it në Kili në 1973, i cili rrëzoi Salvador Allende-n.
Gjatë javëve të fundit, që nga shpërthimi i luftës në Gaza, Kissinger nuk ka ndërhyrë asnjëherë edhe pse ishte një nga protagonistët e konfliktit të Yom Kipurit që e pa Izraelin fitues në vitin 1973.
Nga angazhimet e tij të fundit ishte udhëtimi i tij në korrik të këtij viti në Kinë, ku u mirëprit nga presidenti Xi Jinping, po ashtu edhe një takim në rezidencën e ambasadorit në Uashington me kryeministren Giorgia Meloni.
I lindur në Gjermani në vitin 1923, djali i mësuesit të shkollës shkoi për herë të parë në SHBA në vitin 1938 kur familja e tij u largua nga nazistët. Ai mori nënshtetësinë amerikane në vitin 1943 dhe vazhdoi të shërbejë tre vjet në ushtrinë amerikane dhe më vonë në Korpusin e Kundërzbulimit, raporton abcnews.al.
Pasi mori diplomën bachelor dhe master dhe doktoraturën, ai dha mësim për marrëdhëniet ndërkombëtare në Harvard. Në vitin 1969, presidenti i atëhershëm Nixon e emëroi atë këshilltar për sigurinë kombëtare, një pozicion që i dha atij ndikim të madh mbi politikën e jashtme të SHBA.
Tetë vitet e tij si këshilltar për sigurinë kombëtare dhe sekretar i shtetit midis 1969-77 panë që SHBA përfundimisht t’i japë fund përfshirjes së saj në Luftën e Vietnamit, të hapë marrëdhëniet me Kinën dhe të sjellë një ndërprerje të armiqësive në Luftën e Yom Kippur të vitit 1973 në Lindjen e Mesme, midis Egjiptit dhe Sirisë nga njëra anë dhe Izraelit nga ana tjetër.
Në Kinë, ku Kissinger gëzonte një popullaritet të qëndrueshëm, lajmet për vdekjen e tij u shfaqën shpejt. Në Kinë ai vlerësohej shumë për kontributin e tij unik në ndihmën për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike midis vendit dhe SHBA-së.
Ai e kishte vizituar Kinën më shumë se 100 herë. Kissinger është gjithashtu i vetmi amerikan që ka komunikuar drejtpërdrejt me çdo udhëheqës kinez nga Mao Ce Duni deri te Xi Jinping.
Megjithatë, gjatë viteve, Kissinger ishte gjithashtu subjekt i kritikave të ashpra nga ata që e akuzuan atë për rivalitet me Bashkimin Sovjetik për të drejtat e njeriut dhe për mbështetjen e regjimeve represive në mbarë botën, duke përfshirë Augusto Pinochet në Kili.
Kritikët e akuzuan atë për krime lufte, ai mbikëqyri bombardimet sekrete amerikane të Kamboxhias gjatë Luftës së Vietnamit, ku mbetën të vrarë një sërë civilësh.
Në vitin 1973, atij iu dha çmimi Nobel për Paqe së bashku me Le Duc Tho të Vietnamit të Veriut. Ndërsa Kissinger u largua nga shërbimi qeveritar në 1977. Avokati i tij u kërkua nga një duzinë presidentë amerikanë, nga John F Kennedy te Joe Biden, si dhe nga ligjvënësit, raporton abcnews.al.
Ai gjithashtu shërbeu në bordet e kompanive të ndryshme dhe ishte pjesëmarrës i forumeve të politikës së jashtme dhe sigurisë, si dhe shkroi 21 libra.Edhe pasi mbushi 100 vjeç, Kissinger vazhdoi një jetë aktive, duke përfshirë një vizitë të befasishme këtë korrik në Pekin për të takuar presidentin kinez Xi Jinping.
Vizita acaroi Shtëpinë e Bardhë dhe bëri që zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, John Kirby, të ankohej se “është për të ardhur keq që një qytetar kishte akses tek udhëheqësit kinezë, ndërsa qeveria e SHBA-së jo.
Gjatë një interviste me ABC në një turne librash në korrik 2022, kur ishte 99 vjeç, Kissinger u pyet nëse ishte penduar për ndonjë nga vendimet e tij.
“Unë kam menduar për këto probleme gjatë gjithë jetës sime. Është hobi dhe profesioni im,” tha ai. ”
Ai la gruan e tij prej gati 50 vitesh, Nancy Maginnes Kissinger, si dhe dy fëmijë, Elizabeth dhe David, nga një martesë e mëparshme dhe pesë nipër e mbesa.
/abcnews.al
