Nga BigThink
Sa është çmimi i luftës?
Ose e thënë ndryshe, sa të lumtur do të ishim të gjithë në një botë ku konfliktet mund të shmangeshin? Rreth 14.4 trilion dollarë në 2019-ën, sipas Institutit për Ekonominë dhe Paqen (IEP). Kjo është rreth 5 dollarë në ditë për çdo person në planet.
E thënë më qarrë, 689 milionë njerëz më shumë se 9% e popullsisë së botës–jetojnë me më pak se 1.90 dollarë në ditë, sipas shifrave të Bankës Botërore. Pak më shumë se 10% e PBB-së globale po shpenzohet për kontrollin, parandalimin dhe trajtimin e pasojave të dhunës.
Kostoja e dhunës
Në një raport të titulluar “Vlera ekonomike e paqes ”, IEP thotë se për çdo vdekje nga dhuna, 40 herë më shumë njerëz lëndohen. 10 vendet më të prekura në botë po shpenzojnë deri në 59% të PBB-së së tyre për efektet dhe ndikimin e dhunës.
Por situata nuk paraqitet e gjitha e zymtë. Ndikimi ekonomik i dhunës shënoi për të dytin vit radhazi në vitin 2019. Kostoja globale ra me 64 miliardë dollarë midis 2018 dhe 2019, edhe pse ishte ende 1.2 trilion dollarë më e lartë se në vitin 2012.
Në pesë rajone të botës kostot u rritën në vitin 2019. Rritja më e madhe ishte në Amerikën Qendrore dhe Karaibe, ku numri në rritje i vrasjeve e çoi koston në 8.3%. Siria, me luftën e saj civile të vazhdueshme, shënoi rënien më të madhe ekonomike, me humbje të pothuajse 60% të PBB-së nga konflikti në vitin 2019. Kjo u pasua nga Afganistani (50%) dhe Sudani i Jugut (46%).
Raporti tregon një lidhje të drejtpërdrejtë midis paqes dhe prosperitetit. Që do të thotë që nga viti 2000, vendet që janë bërë më paqësore kanë shënuar mesatarisht një rritje më të lartë të PBB-së sesa ato që janë bërë më të dhunshme, raporton abcnews.al.
“Ky diferencë është e rëndësishme dhe përfaqëson një GDP për frymë që është 30% më e madhe kur kombinohet gjatë një periudhe 20-vjeçare,” sipas raportit duke shtuar se vendet paqësore kanë shënuar gjithashtu rritje të inflacionit dhe të papunësisë.
Po kështu, vlera totale e investimeve të huaja direkte globalisht kompenson vetëm 10% të ndikimit ekonomik të dhunës. Regjimet autoritare humbën mesatarisht 11% të PBB-së nga kostot dhe ndikimi i dhunës ndërsa në demokraci kostoja ishte vetëm 4% e PBB-së.
Dhe hendeku është zgjeruar me kalimin e kohës, me demokracitë që kanë ulur koston e dhunës me pothuajse 16% që nga viti 2007, ndërsa në vendet autoritare është rritur me 27% gjatë së njëjtës periudhë.
Raporti përdor 18 tregues ekonomikë për të vlerësuar koston e dhunës. Tre të parat janë shpenzimet ushtarake (që ishin 5.9 trilion dollarë globalisht në 2019), kostoja e sigurisë së brendshme që përbën mbi një të tretën e totalit në 4.9 trilion dollarë dhe vrasjet.
Paqja sjell prosperitet
Formula përmban gjithashtu një efekt në rritje sepse me rritjen e paqes, paratë e shpenzuara që përmbajnë dhunë mund të përdoren në vend të kësaj për aktivitete më produktive që nxisin rritjen dhe gjenerojnë më shumë para.
“Përmirësimet thelbësore ekonomike janë të lidhura me përmirësimet në paqe,” sipas raportit.
IEP thotë se ajo që ajo e quan “paqe pozitive” është edhe më e dobishme se “paqja negative” që është thjesht mungesa e dhunës ose frika nga dhuna.
Paqja pozitive përfshin nxitjen e qëndrimeve, institucioneve dhe strukturave që krijojnë dhe mbështesin shoqëritë paqësore.
Raporti i Forumit Ekonomik Botëror për Mobilizimin e Sektorit Privat në Paqe dhe Pajtim u bëri thirrje kompanive të mëdha dhe të vogla të përdorin potencialin e tyre për të punuar për paqen, duke cituar ish-kryetarin e Goldman Sachs, të ndjerin Peter Sutherland, i cili tha: “Biznesi lulëzon aty ku lulëzon shoqëria”.
/abcnews.al
