Edhe pse NATO është cilësuar si marrëveshja më afatgjatë dhe më e suksesshme e mbrojtjes, mund të shihet si një fosil i veçantë historik. Kjo sepse është institucioni i shquar i sigurisë kolektive të Luftës së Ftohtë. NATO u krijua në një kohë që jo vetëm mund të shihet një vijë e qartë konfrontimi midis “Perëndimit” dhe Traktatit të Varshavës, por gjithashtu si një konfrontim midis sistemeve të ndryshme shoqërore.
Nuk është rastësi që në periudhën e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik dhe Traktatit të Varshavës pati një diskutim të gjerë në lidhje me formimin e institucioneve të reja të sigurisë kolektive që korrespondonin me epokën e re e cila nuk karakterizohej më nga e njëjta përballje sistemike.
Sidoqoftë, Shtetet e Bashkuara nuk ishin aspak të gatshme të “shpërbënin” një nga institucionet kryesore që pasqyronte epërsinë e saj perëndimore, pavarësisht deklaratave verbale të kalimit në globalizim dhe bashkëpunimit shumëpalësh. Si rezultat, NATO jo vetëm që nuk u shpërbë, por u zgjerua, duke përfshirë ish-anëtarët e Traktatit të Varshavës, pavarësisht garancive reciproke në vitet 1989-90 se disa vende do të qëndronin neutrale, raporton abcnews.al
Arsyet e ekzistencës së NATO -s
Në këtë sfond, u kërkuan arsye të reja për ekzistencën e NATO -s. Për një kohë të gjatë është konsideruar se terrorizmi dhe “lufta kundër terrorit” pas 11 shtatorit të vitit 2001 mund ti jepnin kuptim vazhdimësisë së NATO-s. Natyrisht, në një masë të madhe NATO nuk mori pjesë në fushatat kryesore të luftës të viteve 2000.
Vendet anëtare të saj padyshim që do të marrin pjesë, por jo nën ombrellën e NATO -s. Le të mos harrojmë se do të ketë edhe mosmarrëveshje të rëndësishme të brendshme mbi disa ndërhyrje, më shumë për mosmarrëveshjen mbi luftën në Irak të vitit 2003. Edhe në Afganistan, NATO ofroi ndihmë në 2003, si pjesë e vendimit të OKB -së (që nga viti 2015, misioni është fokusuar kryesisht në mbështetjen e forcave të armatosura afgane).
Shfaqja graduale e Rusisë si armike
Sigurisht, një vështrim më i afërt do të tregonte se Shtetet e Bashkuara nuk do të pranonin kurrë një koncept shumëpalësh të sigurisë për sa kohë që Rusia të ishte një fuqi relativisht e fortë, dhe veçanërisht një forcë me një arsenal të plotë bërthamor. Në çdo rast, konfrontimi me Rusinë ishte gjithashtu në përputhje me fokusin kryesor gjeografik të NATO -s, që ishte Europa.
Me këtë nënkuptojmë se NATO është krijuar kryesisht me supozimin se një nga zonat kryesore të konfrontimit me Bashkimin Sovjetik do të ishte territori i Europës.
Sidomos pas zhvillimeve në Ukrainë dhe ribashkimit të Krimesë me Rusinë (që për SHBA-në dhe NATO-n është një aneksim ilegal), konfrontimi midis Rusisë dukej se ripërcaktoi një kundërshtar të qartë për NATO -n.
Në të njëjtën kohë, natyrisht, kjo nxori në pah zgjedhjet kontradiktore të shumicës së shteteve europiane, të cilat, në të njëjtën kohë me nënshkrimin e sanksioneve kundër Rusisë, ruajtën marrëdhënie të rëndësishme ekonomike, duke përfshirë varësinë energjetike nga gazi rus.
Në raste të tjera, gjërat ishin edhe më të ndërlikuara, nëse shikojmë mënyrën në të cilën Turqia u detyrua të arrinte një marrëveshje me Rusinë, si e vetmja mënyrë për të shmangur më të keqen për sa i përket përfshirjes së saj në krizën siriane.
Synimi është Kina
NATO është një organizatë që vazhdon të përcaktojë politikën e saj në një masë të madhe në lidhje me përparësitë e politikës së jashtme të SHBA-së. Kjo do të thotë që zhvendosja graduale e politikës amerikane ndaj Kinës do të reflektohej në diskutimet brenda vetë NATO -s.
Në thelb, debati për përfshirjen e Kinës në kërcënimet kundër të cilave NATO është formuar dhe ka ndërhyrë filloi në vitin 2019 gjatë presidencës së Trump, e cila kryesisht e përcaktoi Kinën si një kundërshtare të mundshme, por u bë më specifike, në samitin e Bruksel në qershor të 2021.
Në fund të fundit, ka kaluar shumë kohë që kur Shtetet e Bashkuara mbështetën hyrjen e Kinës në Organizatën Botërore të Tregtisë, duke e konsideruar atë një partner të përshtatshëm ekonomik. Kina tani është një kërcënim ekonomik për Shtetet e Bashkuara dhe një sfidë e mundshme gjeopolitike, duke pasur parasysh investimin e Pekinit në përmirësimin e ushtrisë kineze.
Në fakt, Kina tani është rivalja më e madhe e Shteteve të Bashkuara, vendi që mund të sfidojë një përparësi amerikane që mbetet një qëllim eksplicit i të gjithë sistemit politik amerikan. Dhe në rastin e Kinës, ekziston një vështirësi reale në përcaktimin e saj si një kërcënim i drejtpërdrejtë për vendet anëtare të NATO -s. Vetë Kina nuk ka kryer veprime veçanërisht agresive jashtë kufijve të saj, nuk ka pretendime ndaj Europës, as nuk ka një konflikt të drejtpërdrejtë me ndonjë vend europian.
Me përjashtim të çështjes së Tajvanit, Detit të Kinës Jugore dhe konfrontimit të vazhdueshëm me Indinë për çështjet e kufirit, Kina nuk është e angazhuar në shumë aktivitete ushtarake jashtë kufijve të saj. Përveç kësaj, Kina ka marrëveshje tregtare me vendet europiane, duke përfshirë investime të rëndësishme në infrastrukturën e vendeve europiane (p.sh. portet ose qendrat e tjera të transportit).
Si lindi kërcënimi kinez?
Në këtë kontekst, është veçanërisht interesante se si imazhi i një Kine po formohet gradualisht, i cili mund të jetë një kërcënim për Europën dhe për këtë arsye një sfidë “e vërtetë” edhe për Europën. Për aq sa nuk ka pretendime apo kërcënime të drejtpërdrejta territoriale nga Kina në sferën e ndikimit të NATO -s, duhet të përdoren mënyra të tjera për ta sjellë Kinën “më afër” Europës, përkatësisht për të regjistruar të gjitha kërcënimet e mundshme nga Kina.
“Kina po na afrohet; ne po i shohim ata në Arktik. Ne po i shohim ata në hapësirën kibernetike. “Ne i shohim ata të investojnë shumë në infrastrukturën kritike në vendet tona,” tha Stoltenberg në një intervistë të fundit me Financial Times.
Por ne shohim njërën anë të historisë: Kina po kërcënon Europën me sulme kibernetike; Kina po investon në porte, hekurudha dhe rrjete 5G për të fituar kontrollin e infrastrukturës së Europës dhe për të përfituar nga ai kontroll; Kina po fiton hapësirë dhe aftësinë për të kërcënuar satelitët e anëtarëve të NATO -s.
Ana tjetër e historisë është se Kina dhe Rusia po lëvizin në një mënyrë të koordinuar, domethënë imazhin e një kërcënimi në thelb “euroaziatik”. “Kina dhe Rusia po bashkëpunojnë së bashku,” tha Stoltenberg, duke shtuar se nuk kishte më kuptim të bënte dallimin midis zonave gjeografike.
Europa: është një mjedis i madh sigurie dhe ne të gjithë duhet ta përballojmë atë së bashku. “Ajo që ne bëjmë në drejtim të gatishmërisë, teknologjisë, hapësirës kibernetike, elasticitetit është e rëndësishme për të gjitha këto kërcënime.”
Europa është përsëri nën presion
Rishikimi i doktrinës së NATO -s pritet të përfundojë verën e ardhshme dhe këtë herë do të përfshijë referenca eksplicite për sfidën e përfaqësuar nga Kina. Kështu Europa është angazhuar në mënyrë efektive për një kurs konflikti me Kinën në periudhën afatmesme, në nivele të ndryshme.
Dhe ndërsa dikush mund të thotë se investimet kineze në Europë kanë shënuar rënie vitet e fundit, kryesisht për shkak të ngurrimit të europianëve për të parë rritjen e pranisë ekonomike të Kinës, është larg zgjedhjes së një përballjeje të Luftës së Ftohtë me Kinën.
E para ishte mënyra se si ata u përfshinë në përkeqësimin e marrëdhënieve SHBA -Rusi pas krizës ukrainase – vendet europiane do të pranojnë përparësinë strategjike të planeve amerikane, e cila – siç mund ta shihni vështirë se është në përputhje me deklaratat e përsëritura herë pas here të nevojës për një ” autonomi strategjike ” për Europën.
/abcnews.al
