Trashësia e akullit të akullnajave në mbarë botën po zvogëlohet me gjysmë deri në një metër të plotë çdo vit, dy deri në tre herë më shumë se mesatarja përkatëse e shekullit të 20-të. Me fjalë të tjera, “ne po humbasim një total prej rreth trefishi të vëllimit të akullnajave të mbetura në Alpe dhe kjo çdo vit”, tha Michael Cheb, një studiues në Universitetin e Cyrihut dhe drejtor i Shërbimit Botëror të Monitorimit të Akullnajave (WGMS) me bazë në qytetin zviceran, për rrjetin gjerman të radios dhe televizionit ARD.
Për më shumë se 120 vjet, “WGMS” ka mbledhur të dhëna në vend, si dhe të dhëna satelitore nga gati njëzet rajone të ndryshme të tokës për të krijuar një pamje globale. Sipas Cheb, “shpejtësia e shkrirjes është e paprecedentë në histori dhe e pakthyeshme, edhe nëse ndryshimet klimatike do të ndaleshin, pasi akullnajat i përgjigjen ngrohjes me vonesë. Shkrirja e akullnajave është përgjegjëse për 25-30% të rritjes globale të nivelit të detit. Kjo korrespondon me një rritje prej një mijë në vit.”
Sipas Observatorit të Glacierit, që nga fillimi i Revolucionit Industrial, gazrat serrë kanë ngrohur tokën gjithnjë e më shumë, për shembull, kanë humbur rreth një të tretën e sipërfaqes së tyre të përgjithshme. Edhe pse në raste të izoluara ato janë rritur, kjo është e kufizuar në nivel lokal dhe kohor dhe në asnjë rast nuk arrin nivelet e epokës së vogël të akullnajave (shek. 16-19). Për shembull, akullnajat norvegjeze janë tërhequr me disa kilometra që nga shekulli i 19-të. Vetëm në zonën bregdetare ato u ngritën disa qindra metra në vitet 1990, por që atëherë janë tkurrur sërish ndjeshëm, shkruan abcnews.al.
Shkrirja e akullnajave ndryshojnë sipas rajonit, por janë një kërcënim i shumëanshëm. Kur ato shkrihen më shpejt, gjithnjë e më shumë ujë grumbullohet në “liqenet akullnajore” më të ulët. Në një moment presioni rritet aq shumë sa shkëmbinjtë mbrojtës shemben, duke rrezikuar jetën dhe duke shkaktuar përmbytje shkatërruese. Përveç kësaj, lëshohen baktere dhe patogjenë që mund të hyjnë në ujin e pijshëm. Gjithashtu, tërheqja e akullnajave është veçanërisht kërcënuese ku ato formojnë rezervuarë të mëdhenj natyrorë të ujit.
Me shkrirjen e tyre, fillimisht rrjedh më shumë ujë, por vetëm përkohësisht, sepse në terma afatgjatë sasia zvogëlohet për shkak të tkurrjes së tyre dhe kjo çon në thatësirë në terma afatgjatë. Ekspertët e WGMS vlerësojnë se rreth dy miliardë njerëz varen nga uji i shkrirë dhe rajonet më të varfra të botës do të goditen veçanërisht rëndë, veçanërisht rreth Himalajeve dhe Andeve. Por shkrirja e akullnajave kontribuon gjithashtu në ngritjen e nivelit të detit, duke kërcënuar vende si Bangladeshi, Pakistani, Tajlanda, Indonezia dhe Egjipti.
Në një studim i publikuar në fillim të vitit 2023, shkenca parashikon se 83% e akullnajave malore në botë mund të zhduken deri në vitin 2100 nëse ngrohja globale arrin katër gradë mbi nivelet para-industriale. Edhe në skenarin më të mirë, nëse rritja e temperaturës do të kufizohej në 1.5 °C, vetëm rreth gjysma e akullnajave do të ekzistonin ende.
“Edhe me këtë skenar më të mirë, megjithatë, rreth dy të tretat e vëllimit të akullit p.sh. të Zvicrës do të humbasë. Kjo do të thotë se 1,100-1,200 nga 1,400 akullnajat e saj aktuale do të zhduken deri në vitin 2100. Megjithatë, shkrirja do të vazhdojë dhe nëse temperatura rritet me 3 °C, atëherë në afat të gjatë shumë akullnajat zvicerane do të zhdukeshin plotësisht”, theksoi Matias Huss, profesori i Politeknikut të Cyrihut në një intervistë të fundit për Radio-Televizionin Zviceran (SRF). Ai shtoi se “rritja e nivelit të detit do të rritet me rreth 10-15 centimetra deri në vitin 2100 vetëm për shkak të shkrirjes së akullnajave. Kjo nuk tingëllon si shumë, por në kombinim me zgjerimin termik të ujit të detit dhe shkrirjen e ngadaltë të akullit polare të trashë kilometër dhe gjithashtu me përmbytjet:.
Në fakt, sipas hulumtimit të Institutit Alfred Wegener (Alfred Wegener / AWI) të qytetit gjerman të Bremerhaven, të publikuar këtë javë, në Grenlandën veriore dhe qendrore, nëse akulli i tij shkrihet plotësisht, niveli i detit mund të arrijë deri në shtatë metra në e ardhmja e largët, megjithatë, Maria Herhold, studiuesja kryesore e studimit, theksoi në një intervistë me TV Austriak (ORF) se “Nëse emetimet aktuale të gazeve serrë vazhdojnë, atëherë shkrirja e shtresës së akullit të Grenlandës mund të shkaktojë që nivelet e detit të rriten deri në pesëdhjetë centimetra deri në vitin 2100. Në shumë zona bregdetare kjo tashmë është e mjaftueshme, pasi miliona njerëz do të duhet të largohen nga vendi i tyre dhe të zhvendosen diku tjetër deri në fund të shekullit. Edhe kjo nuk është aspak e pamundur pasi “dekada e parë e shekullit të 21-të ishte më e ngrohta e regjistruar për rreth 1000 vjet në Grenlandë në shtresat më të larta të akullit. Nga viti 2001 deri në vitin 2011, temperatura mesatare ishte 1.5 gradë Celsius më e lartë se mesatarja e shekullit të 20-të”, tha ajo gjatë prezantimit të hulumtimit./abcnews.al
