Intervistë me ambasadorin e Shqipërisë në Berlin, Artur Kuko, për gjendjen dhe potencialin në zgjerimin e marrëdhënieve bilaterale Shqipëri-Gjermani.
Deutsche Welle: Zoti Ambasador, në fillim të muajit prill në Tiranë u nënshkrua një marrëveshje për njohjen e konvertimit të lejeve të drejtimit të automjeteve, kjo falë edhe angazhimit tuaj. Marrëveshja e nënshkruar në Tiranë hyn në fuqi më 1 qershor 2022, ndërkohë që disa lande kanë filluar t’i njohin patentat e Shqipërisë. Lande të tjera, si Berlini për shembull, ende nuk kanë nisur procesin e plotë të njohjes. A do të thotë kjo se më 1 qershor është e sigurt që nis zyrtarisht procesi i njohjes?
Është më shumë se e sigurt që të gjitha landet, duke filluar nga 1 qershori i këtij viti, do të fillojnë me njohjen dhe konvertimin e patentave shqiptare. E theksoj edhe një herë: vetëm për ata që plotësojnë kushtin themelor, pra, vetëm ata që janë rezidentë të ligjshëm në territorin e Republikës Federale Gjermane. Mënyra si funksionon është: Ai që ka nevojë për konvertimin e lejes së drejtimit paraqitet te organet gjermane. Ata që e kanë marrë dokumentin pas vitit 2017 e konvertojnë automatikisht. Ata që e kanë marrë para vitit 2017 do t’u nënshtrohen verifikimit, pasi të kenë kontaktuar autoritetet gjermane. Autorietet gjermane kontaktojnë autoritetet shqiptare dhe bëjnë autentifikimin e dokumenteve të paraqitura.
A priten të nënshkruhen marrëveshje të tjera mes Shqipërisë dhe Gjermanisë?
Unë besoj që me këto marrëveshje kuadri ligjor i marrëdhënieve bilaterale midis vendit tonë dhe Gjermanisë është i plotë. Përveç marrëveshjes së njohjes së patentave, vitet e fundit janë nënshkruar edhe marrëveshja për njohjen e sigurimeve shoqërore, dhe për njohjen e pullës apostijë. Janë të treja elemente që kanë një impakt të veçantë në jetën e përditshme të njerëzve. Puna jonë është që të fokusohemi në mbushjen me substancë të këtij kuadri ligjor, në mënyrë që të shkojmë përtej këtij niveli shumë të lartë të dialogut politik që kemi midis Tiranës dhe Berlinit, por edhe midis Tiranës dhe kryeqyteteve të disa landeve gjermane.
Ju e përmendët vetë dialogun politik që është në nivel të lartë. Kryeministri shqiptar Edi Rama, ishte i pari nga rajoni, që e vizitoi zyrtarisht kancelarin Olaf Scholz në detyrën e re. Sa ka ndryshuar atmosfera e marrëdhënies mes Berlinit dhe Tiranës me ardhjen në pushtet të qeverisë së kancelarit Scholz?
Nuk do të thosha që ka ndryshuar. Lajmi i mirë është se, megjithëse kemi një konstelacion të ri që drejton Gjermaninë, dedikimi mbetet i njëjti. Këtë e demonstron edhe fakti, që perspektiva evropiane dhe përpjekjet për integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE janë të mishëruara në programin e Qeverisë Federale. Në mënyrë të përmbledhur, qëndrimi i Gjermanisë është, që Shqipëria ka akumuluar një masë kritike reformash që mundësojnë çeljen e negociatave. Flasim vetëm për çeljen e negociatave dhe jo për shkurtimin e procedurave dhe mbylljen e syve përballë reformave në fushat e ndryshme të jetës.
Niveli i këmbimeve ekonomike nuk është në atë nivel që është dialogu politik. A ka Shqipëria një plan konkret për ta përfshirë më shumë investitorin gjerman në investimet strategjike të saj?
Është evidente që veçanërisht gjatë dy-tre vjetëve të fundit që edhe pandemia ka afektuar, në aspektin sasior, zhvillimin e këtyre marrëdhënieve. Jam optimist që marrëdhëniet tregtare do të vijojnë të rriten. Mos të harrojmë dhe mos lodhemi kurrë së evidentuari që Gjermania ka ndihmuar Shqipërinë me një shumë prej 1,2 miliardë euro. Këto janë para të taksapaguesit gjermanë që janë dhënë nga Gjermania në formë grantesh dhe kredish për Shqipërinë, gjatë këtyre tridhjetë vjetëve të fundit. Por synimi ynë është të lëvizim përtej kësaj. Ne synojmë të rrisim nivelin e marrëdhënieve tregtare, të rrisim marrëdhëniet ekonomike në sektorin privat, në Shqipëri, dhe unë kam përshtypjen që qysh brenda këtij viti do të shohim zhvillime me shumë interes për jetën ekonomike shqiptare.
Pandemia e tregoi që mund të punohet edhe në distance. A ka plane investimi në këtë drejtim?
Për fat të mire Shqipëria ka krah pune, ose saktësisht mendje pune të kualifikuara që ofrojnë kontribute në fushën e informatikës. Ka një projekt, të cilin besoj do ta shohim të materializuar në muajt që vijnë, që do të synojë të punojë në këtë platformë. Mos ia ndani sytë Tiranës dhe me siguri që në muajt që vijnë do të shikoni hapa konkretë në këtë drejtim.
Ndërkohë kemi një numër gjithnjë në rritje të emigrantëve nga Shqipëria në Berlin. Shumë syresh kanë ardhur me familje dhe janë të interesuar t’u mësojnë fëmijëve gjuhën amtare. Çfarë po bëni ju për hapjen e shkollave shqipe?
Ka zhvillime në këtë drejtim, një zhvillim i mire vjen në formë të përbashkët nga Shqipëria dhe Kosova. Është unifikimi i testeve që shërbejnë për mësimin e gjuhës shqipe, janë disa shkolla që janë në proces të hapjes, jo vetëm në Berlin, por edhe në disa Lande të tjera, dhe jam optimist që me dedikimin e faktorëve lokalë, qofshin nga Shqipëria apo nga Republika e Kosovës, dhe përkushtimin e tyre për të promovuar shqipen, veçanërisht te brezi i ri, me mbështetjen e Tiranës dhe Prishtinës, do të shohim hapa përpara edhe në këtë drejtim.
Albanologjia ka lindur në Gjermani. Në vitet e fundit ka pasur një sërë humbjesh të mëdha nga brezi i albanologëve të vjetër të hapësirës gjermanofone. Ndërkohë që numri i shqiptarëve që jetojnë në Gjermani sa vjen e rritet. A nuk është ky një rast i mirë për të filluar një nismë të re për çeljen e një katedre albanologjie në Gjermani?
Konstatimi juaj është shumë i drejtë. Për fat të keq po humbasim nga dita në ditë përfaqësues të shquar të Albanologjisë që vinin nga bota gjermaonfone. Por Albanologjia nuk shuhet. Ajo mbetet prioritare si për Shqipërinë ashtu edhe Kosovën. Ne edhe këtu kemi një projekt që është në fillime me Universitetin Humboldt, dhe parashikoj se edhe këtu do të ketë hapa të mëtejshme për promovimin e Albanologjisë. /DW
