Edhe përpara zgjedhjeve në SHBA, kishte shenja se Zelensky po kërkonte mënyra për të forcuar apelin e Ukrainës si një partner i ardhshëm për një president të zgjedhur si Trump, i cili është instinktivisht transaksional dhe ngurrues për të vazhduar nënshkrimin e sigurisë më të gjerë evropiane.
Si pjesë e “Planit të Fitores”, të zbuluar në tetor, Zelensky sugjeroi që trupat ukrainase të ngurtësuara nga beteja mund të zëvendësojnë forcat amerikane në Evropë pas përfundimit të luftës me Rusinë. Dhe ai ofroi mundësinë e investimeve të përbashkëta për të shfrytëzuar burimet natyrore të Ukrainës, duke përfshirë uraniumin, grafitin dhe litiumin.
Burime të tilla strategjike, paralajmëroi Zelensky, “ose do të forcojnë Rusinë ose Ukrainën dhe botën demokratike”.
Por elementë të tjerë të Planit të Fitores së liderit ukrainas – anëtarësimi në NATO dhe thirrja e saj për një “paketë gjithëpërfshirëse strategjike jo-bërthamore” – duket se kanë hasur në një përgjigje të vakët mes aleatëve të Kievit.
Anëtarësimi në NATO në veçanti mbetet një pikë pengese, siç ka qenë që shumë përpara pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë.
Për Kievin, është e vetmja mënyrë për të garantuar mbijetesën e ardhshme të vendit, kundër një armiku grabitqar rus, i prirur për të nënshtruar Ukrainën.
Por pavarësisht deklarimit korrikun e kaluar se Ukraina ishte në një “rrugë të pakthyeshme drejt integrimit të plotë euro-atlantik, duke përfshirë anëtarësimin në NATO”, aleanca është e ndarë, me SHBA-në dhe Gjermaninë që ende nuk janë në favor të lëshimit të një ftese.
Presidenti Zelensky ka treguar se nëse një ofertë anëtarësimi do të shtrihej në të gjithë vendin, brenda kufijve të njohur ndërkombëtarisht të Ukrainës, ai do të ishte i gatshëm të pranonte që ajo të zbatohej, fillimisht, vetëm për territorin nën kontrollin e Kievit.
Kjo, tha ai për Sky News në nëntor, mund t’i japë fund “fazës së nxehtë” të luftës, duke lejuar një proces diplomatik për të adresuar çështjen e kufijve përfundimtarë të Ukrainës.
Por, tha ai, ende nuk është bërë një ofertë e tillë.
Nëse jo NATO, atëherë çfarë? Me mundësinë që bisedimet e paqes të udhëhequra nga Trump të afrohen dhe Ukraina të humbasë terren në fushën e betejës, debati ndërkombëtar ka të bëjë vetëm me mbështetjen e pozicionit të lëkundur të Kievit.
“Është kritike të kesh garanci të forta, ligjore dhe praktike,” tha Andriy Yermak, kreu i zyrës së Presidentit Zelensky, për transmetuesin publik të Ukrainës më 12 dhjetor.
E kaluara e afërt e Ukrainës, tha ai, kishte lënë një trashëgimi të hidhur. Fatkeqësisht, nga përvoja jonë, të gjitha garancitë që kishim më parë nuk rezultuan në siguri”.
Pa mekanizma konkretë të ngjashëm me llojin e konceptit të mbrojtjes kolektive të mishëruar në nenin 5 të traktatit themelues të NATO-s, vëzhguesit kanë frikë se nuk do të ketë asgjë për të parandaluar një tjetër sulm rus.
“Zelensky e kupton se ai nuk mund të ketë thjesht një armëpushim lakuriq”, thotë Orysia Lutsevych.
“Duhet të jetë një armëpushim plus. Do të ishte vetëvrasje për Zelensky vetëm të pranonte një armëpushim dhe të mos kishte asnjë përgjigje se si mbrohet Ukraina.”
Në forumet e politikave evropiane, ekspertët kanë kërkuar mënyra se si Evropa mund të ndihmojë për të përballuar këtë përgjegjësi të rëndë.
Idetë kanë përfshirë vendosjen e paqeruajtësve në Ukrainë (një propozim i paraqitur fillimisht shkurtin e kaluar nga Macron), ose përfshirjen e Forcës së Përbashkët të Ekspeditës të udhëhequr nga Britania, e cila mbledh së bashku forcat nga tetë vende nordike dhe baltike, plus Holandën.
Por Kofman është skeptik. Garancitë e sigurisë që nuk kanë Shtetet e Bashkuara të përfshira në to si një nga garantuesit, janë si një donut ku mungon një mes gjigant në të”.
Është një pamje e bërë jehonë në Kiev.
“Çfarë alternativë mund të ketë? Nuk ka alternativa sot,” thotë zoti Podolyak.
Copa letre, si Memorandumi i Budapestit i vitit 1994 (për kufijtë post-sovjetikë të Ukrainës) ose marrëveshjet e Minskut 2014-15 (që synonin t’i jepnin fund luftës së Donbasit) janë të pavlera, argumenton ai, pa kërcënimin e shtuar të parandalimit ushtarak.
“Rusia duhet të kuptojë se sapo të fillojnë agresionin, do të marrin një numër të konsiderueshëm goditjesh si përgjigje”, thotë ai.
Britania, Biden dhe roli i Perëndimit
Në mungesë të marrëveshjes për të ardhmen afatgjatë të Ukrainës, aleatët e saj po bëjnë çfarë munden për të forcuar mbrojtjen e saj.
Në dhjetor, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, tha se “gjithçka” po shqyrtohej, duke përfshirë furnizimin e sistemeve shtesë të mbrojtjes ajrore, pjesërisht për të mbrojtur infrastrukturën e goditur energjetike të vendit nga një valë e rinovuar e sulmeve të koordinuara me raketa dhe drone ruse.
Me Ukraina që vazhdon të përjetojë mungesa të mëdha të fuqisë punëtore, Sekretari i Mbrojtjes i Mbretërisë së Bashkuar John Healey tha se qeveria mund të jetë e gatshme të dërgojë trupa britanike në Ukrainë për të ndihmuar me trajnime.
Nga ana e saj, administrata në largim e Biden duket e vendosur për të ofruar sa më shumë ndihmë ushtarake të miratuar nga Kongresi për Ukrainën përpara se të largohet nga detyra, megjithëse raportet sugjerojnë se mund t’i mbarojë koha për të dërguar gjithçka.
Më 21 dhjetor u raportua se Trump do të vazhdojë të ofrojë ndihmë ushtarake për Ukrainën, por do të kërkojë që anëtarët e NATO-s të rrisin në mënyrë dramatike shpenzimet e tyre të mbrojtjes.
Aleatët e Kievit kanë vazhduar gjithashtu të rrisin sanksionet ndaj Moskës, me shpresën se ekonomia ruse e kohës së luftës, e cila ka rezultuar me kokëfortësi elastike, mund të thyhet më në fund.
“Ka pasur një zhgënjim të thellë që sanksionet nuk e kanë shkatërruar ekonominë ruse përtej riparimit,” tha një burim i kongresit amerikan, në kushte anonimiteti.
Pas raundeve të shumta të sanksioneve (pesëmbëdhjetë vetëm nga BE), zyrtarët qeveritarë janë bërë të kujdesshëm për të parashikuar ndikimin e tyre të suksesshëm.
Por treguesit e fundit janë gjithnjë e më alarmues për Kremlinin. Me normat e interesit në 23%, inflacioni që shkon mbi 9%, një rubla në rënie dhe rritja që pritet të ngadalësohet në mënyrë dramatike në vitin 2025, tendosjet në ekonominë e Rusisë rrallë janë dukur më akute.
Putini po shfaq një fytyrë të guximshme. “Sanksionet kanë një efekt,” tha ai gjatë konferencës së tij për shtyp në fund të vitit, “por ato nuk janë të një rëndësie kyçe.”
Së bashku me humbjet marramendëse të Rusisë në fushën e betejës – zyrtarët perëndimorë vlerësojnë se Moska po humb mesatarisht 1500 burra, të vrarë dhe të plagosur, çdo ditë – kostoja e kësaj lufte ende mund ta çojë Putinin në tryezën e bisedimeve.
Por sa më shumë territor do të ketë humbur Ukraina – dhe sa njerëz të tjerë do të jenë vrarë – deri në momentin që të arrihet kjo pikë?/abcnews.al
