Angelo Panebianco
Rikthimi i historisë. Udhëheqësit evropianë po mbajnë gojën mbyllur, por të gjithë po mbajnë frymën. A do të fitojë Kamala Harris në zgjedhjet presidenciale të nëntorit apo do të fitojë Donald Trump? Pasiguria është maksimale,
la hipoteza për një përplasje deri në votën e fundit. Fati i Evropës (si dhe, padyshim, i pjesës tjetër të botës) mund të varet nga një grusht konsensusesh elektorale në ato pak shtete amerikane.
Skenari i parë: fiton Kamala Harris. Evropa merr frymë e lehtësuar. Vazhdimësia shpërblehet. Nuk priten dallime të mëdha midis qëndrimit ndërkombëtar të administratës Biden dhe asaj të një administrate hipotetike të Harris. Ukraina do të vazhdojë të gëzojë ndihmën amerikane, NATO nuk do të humbasë funksionin e saj si zamka ushtarake e botës perëndimore. Por çdo medalje ka anën e saj negative. Lehtësimi nga disfata e Trump mund t’i bëjë evropianët të harrojnë faktin se Amerika nuk është më ajo që ishte dikur, se tkurrja e ekspozimit të saj ndërkombëtar filloi me presidencën e Barack Obamës (sponsor i Harrisit). Harris apo Trump nuk bën dallim: Prioriteti strategjik i SHBA-së sot është frenimi i Kinës. Konkurrenca në Azi do të ketë ende përparësi edhe me
një administratë demokratike, krahasuar me atë që ndodh në fusha të tjera.
Një komentator i famshëm amerikan, Walter Lippmann, argumenton se sekreti i politikës së jashtme qëndron në ruajtjen e një ekuilibri midis angazhimeve ndërkombëtare dhe burimeve në dispozicion. Në një fazë të rënies relative të fuqisë amerikane, burimet në dispozicion të Shteteve të Bashkuara janë tkurrur dhe angazhimet duhet të zvogëlohen.
Edhe me një administratë Harris, Evropa nuk do ta humbiste nevojën për të bërë shumë më tepër sesa bën sot për sigurinë e saj. Megjithatë, euforia për humbjen e Trumpit, ndjenja e shpëtimit nga rreziku, mund t’ua heqë qartësinë evropianëve dhe t’i bëjë ata të shtyjnë në kohë vendime që do të ishin të kushtueshme politikisht.
Skenari i dytë: fiton Trump. Një cunam. Në Ukrainë, lufta mund të përfundonte sipas kushteve të Putinit. NATO do të ishte në krizë. Trump nuk e ka fshehur kurrë se i konsideron evropianët jo një burim, por një klub parazitësh. Në Evropë, fitorja e Trump do të nxiste rrymat antiperëndimore (pro-putiniste). Armiqtë e Perëndimit, Rusia, Kina, Irani, xhihadistët nga çdo pjesë e botës islame, do të vinin re me kënaqësi se Evropa është e dobët, në vështirësi, me fytin zbuluar. Një objektiv i lehtë.
Për arsyet e sipërpërmendura, me fitoren e Trump, paniku do të përhapej nëpër Evropë. Dhe paniku ndonjëherë të shtyn të bësh zgjedhjet e duhura. Në këtë rast, zgjedhja e duhur do të ishte forcimi i kohezionit të Evropës. Mbi të gjitha, duhet kaluar nga fjalët në vepra në çështjet e mbrojtjes evropiane: ndërtimi i “këmbës evropiane” të famshme të NATO-s me shpresën se, NATO do të jetë në gjendje t’i mbijetojë edhe Trumpit. Por ndonjëherë paniku nuk të shtyn të bësh zgjedhjet e duhura. Nën moton “çdo njeri për veten e vet”, evropianët nuk mund të lëviznin veç e veç, secili duke kërkuar shpëtimin e vet. Megjithatë, një gjë është e sigurt. Duke pasur parasysh mosinteresimin dhe përbuzjen e Trump për marrëveshjet shumëpalëshe, qeveritë evropiane do ta gjenin veten të detyruar të negocionin, secila në emër të vet, kushtet e marrëdhënieve të reja me Shtetet e Bashkuara. Mund të vëmë bast se Trump do të “shpërthente” autoritetet e Brukselit dhe do të pranonte të merrej vetëm me qeveritë kombëtare. Për shembull, Italia duhet të negociojë individualisht me administratën amerikane për mosmarrëveshjet e shumta ekonomike. Mbi të gjitha, duke qenë se rreziqet më të mëdha për Italinë vijnë nga bregu jugor i Mesdheut, Italia duhet të përpiqet t’i marrë Trumpit premtim për mbulim dhe mbrojtje maksimale ushtarake në këtë zonë.
Është e qartë se qeveritë evropiane, edhe pse (me të drejtë) nuk e thonë hapur, janë më mirë nëse fiton Harris, por ata gjithashtu e dinë se do të duhet të marrin parasysh fitoren e mundshme të Trump.
Harris mund të fitojë ose Trump mund të fitojë. Por ka edhe një skenar të tretë të mundshëm. Kamala Harris fiton me një diferencë të ngushtë dhe Trump nuk e pranon humbjen. Pason një periudhë trazirash dhe dhune. Me paturpësinë e tij tradicionale, Trump mund të denoncojë zgjedhjet e manipuluara, ndoshta duke përmendur rastin e Venezuelës (ku mashtrimi ndodhi në të vërtetë). Një Amerikë në grahmat e trazirave do të ishte, para se të rivendosej qetësia dhe rendi, ndërkombëtarisht shumë e dobët. Dhe shumë, në mbarë botën, do të përfitonin nga kjo.
Edhe në rastet më të favorshme, d.m.th., nëse fiton Harris, evropianët do të duhet të bëjnë më shumë për të siguruar veten. Nëse politika do të ishte një lojë e dominuar vetëm nga llogaritjet racionale, lojtarët evropianë do ta dinin se çfarë duhej bërë dhe do ta bënin. Por në politikë llogaritjet racionale duhet të përballen gjithmonë me pasionet, paragjykimet, dembelizmin mendor, pikëpamjet e shtrembëruara të fakteve, mbrojtjen e gjithanshme të interesave afatshkurtra edhe nëse kjo komprometon interesat afatgjata. Gjithmonë ka një hendek midis asaj që duhet bërë dhe asaj që mund të bëhet. / corriere della sera – bota.al
