Edhe pse ndonjëherë mund të jetë e vështirë ta besojmë sidomos gjatë javëve të fundit, ndoshta kjo pandemi nuk do të zgjasë përgjithmonë. Me më shumë se 5 milionë të vdekur dhe kosto të mëdha ekonomike dhe sociale, situata mund të ishte shumë më ndryshe.
Fshehtësia në Kinë, vetëkënaqësia në Europë, populizmi i pamatur dhe i pashpirt i krahut të djathtë në SHBA dhe Brazil, dhe pabarazia në shpërndarjen e vaksinave kanë kontribuar të gjitha.
Megjithatë, nëse mësojmë nga mësimet që kemi marrë nga Covid, do të jemi më të përgatitur për pandeminë e ardhshme. Covid-19 nuk është një krizë një herë në shekull – një ide e inkurajuar nga ardhja 101 vite pas pandemisë së fundit të madhe, gripit “spanjoll” , në të cilën humbën jetën 50 milionë persona.
Një pandemi e shkallës së ngjashme ka të ngjarë të ndodhë brenda gjashtë dekadave të ardhshme dhe mund të ndodhë në çdo moment në atë periudhë kohore, sipas hulumtimit të botuar në Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Dhe siç paralajmëroi Prof Dame Sarah Gilbert, krijuesja e vaskinës Oxford/AstraZeneca: “ pandemia e ardhshme mund të jetë më e keqe . Mund të jetë më ngjitëse, më vdekjeprurëse, ose të dyja.”
Çmimi që paguajmë atëherë do të varet nga ajo që bëjmë tani, duke mësuar nga Covid-19. Ne kemi parë bashkëpunimin shkencor ndërkombëtar, përkushtimin e jashtëzakonshëm nga studiuesit dhe stafin e kujdesit shëndetësor, dhe aftësinë dhe vullnetin e komuniteteve lokale dhe kombëtare për t’u bashkuar, raporton abcnews.al
Kombet më të pasura do të kenë më pak gjasa ta marrin si të mirëqenë sigurinë shëndetësore. Covid-19 ka treguar gjithashtu se vendimet e duhura në kohën e duhur mund të bëjnë një ndryshim të madh. Me një duzinë fluturimesh direkte nga Wuhan çdo javë, Tajvani ishte shumë i ekspozuar ndaj rrezikut. Por, e nxitur nga përvoja e epidemisë së Sars 2002-03 , kjo ndihmoi në kontrollin e shpejtë shëndetësor për mbërritjet, kontrollet kufitare, gjurmimin efektiv të kontaktit dhe mbajtjen e maskave, dhe u dha qytetarëve të saj mesazhe të qarta dhe të qëndrueshme.
Më pak se 900 nga popullsia e saj prej 22 milionë banorësh kanë humbur jetën. Megjithatë, reagimi global shumë shpesh është cilësuar si një triumf i shkencës dhe një dështim i politikës. Dhe mënyra se si jetojmë po rrit rreziqet e një pandemie tjetër të madhe. Sipas një hulumtimi të botuar në gusht vlerësoi se probabiliteti i shpërthimeve të sëmundjeve të reja do të rritet trefish gjatë dekadave të ardhshme
Tregtia ndërkombëtare dhe udhëtimet bëjnë të mundur që sëmundjet të përhapen shumë më shpejt. Disa shkencëtarë argumentojnë se ne kemi hyrë tashmë në një tjetër pandemi të madhe: një valë e rezistencës antimikrobike që mund të shkaktojë dhjetëra miliona të vdekur. Përdorimi i tepërt i antibiotikëve për trajtimin e njerëzve po na rrezikon të gjithëve.
Si frekuenca ashtu edhe ashpërsia e “përhapjes”, ku sëmundjet kalojnë nga kafshët te njerëzit, janë rritur ndërsa ne shkelim dhe shkatërrojmë habitatet e kafshëve. Sëmundjet zoonotike, të transmetuara nga kafshët, përfaqësojnë rreth tre të katërtat e sëmundjeve të reja. Dhe kërkimet sugjerojnë se, ndërsa shumë specie zhduken, ato që lulëzojnë kanë më shumë gjasa të jenë ato që njihen si strehë patogjene të rrezikshme për njerëzit. Edhe pse e gjithë kjo shpesh paraqitet si një çështje e botës në zhvillim, veriu global është gjithashtu përgjegjës.
Shpyllëzimi shpesh shkaktohet nga kultivimi për eksport. Njerëzit duhet të përpiqen të bëjnë më shumë për natyrën. Sëmundjet ekzistuese si chikungunya mund të përhapen, pasi temperaturat më të ngrohta bëjnë të mundur që insektet të lëvizin në vende të tjera, raporton abcnews.al
Situata e Covid do të ishte shumë më e keqe nëse ne nuk do të kishim mësuar nga sëmundjet e tjera pandemike. Shumë prej propozimeve tani janë në thelb për më shumë (ose një version më të mirë) të së njëjtës, duke u fokusuar në mbledhjen dhe analizën e të dhënave, përmirësimet në komunikimin e shëndetit publik dhe punën eksploruese që mund të përshpejtojë zhvillimin e vaksinave dhe trajtimeve.
Mbi të gjitha, ekspertët kanë paralajmëruar se duhet të ketë një zgjerim masiv të mbikëqyrjes për të zbuluar patogjenë të rinj. Një panel ekspertësh i mbledhur nga G20 ka bërë thirrje për një dyfishim të financimit ndërkombëtar për të trajtuar mangësitë e mëdha në mbikëqyrje dhe kërkesat e tjera të gatishmërisë ndaj pandemisë, në 15 miliardë dollarë në vit. Çmimi është i vogël në krahasim me koston e Covid, por shumë kanë frikë se edhe tani udhëheqësit po hezitojnë të shpenzojnë mjaftueshëm.
Përgatitjet specifike për të shmangur ose trajtuar një pandemi tjetër mund të nënkuptojnë gjithçka, nga pajisjet më të mira mbrojtëse për punëtorët deri te ventilimi i ndërtesave. Por të mbrojmë veten kërkon gjithashtu rivlerësime shumë më themelore. Përtej adresimit të krizës klimatike, duhet ti japim përparësi shëndetit publik dhe të veprojmë sipas asaj që pandemia ka demonstruar në mënyrë kaq grafike: që pabarazia – si brenda dhe midis kombeve vret; dhe vret kryesisht, por jo vetëm, të varfërit.
Covid (dhe veçanërisht varianti Omicron) ka treguar se ne nuk mund të izolohemi nga efektet fizike ose ekonomike të sëmundjes. Duke grumbulluar vaksinat dhe duke kundërshtuar heqjen dorë nga patenta, kombet më të pasura kanë rrezikuar edhe qytetarët e tyre. Meqenëse nevojiten zgjidhje globale, është diçka pozitive që Asambleja Botërore e Shëndetësisë ka rënë dakord për një marrëveshje pandemike që parashikon parandalimin, gatishmërinë dhe reagimin.
Së fundmi, ne duhet të adresojmë problemin e besimit dhe ti japim fund përplasjeve në shoqëritë tona, që janë shtuar edhe më shumë për shkak të Covid. Sfida është vërtet e frikshme. “A duam të rikthehen gjërat siç ishin përpara pandemisë? A ishte vërtet ai normaliteti?”
Rreziku është për shëndetin si dhe për mirëqenien tonë, Covid-19 na ka kujtuar se sëmundja është një fenomen social dhe fizik, i prodhuar dhe formësuar nga mënyra se si jetojmë.
/abcnews.al
