Në samitin BE-CELAC në Bruksel pati zemërim për dënimin e Rusisë. Por gjithçka në ekonomi po shkon mirë. Bëhet fjalë për bashkëpunim në vlerë prej 45 miliardë euro.
Kjo është një shenjë e mirë. Jam shumë i lumtur,” tha shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell në ditën e dytë të samitit me vendet e Amerikës Latine dhe Karaibeve. Borrell vlerësoi faktin se përfaqësues nga rreth 50 nga 60 vendet e mundshme nga Evropa dhe Amerika e Jugut janë mbledhur në Bruksel për të rigjallëruar marrëdhëniet e tyre, një fillim i ri.
Ralph Gonsalves, kryeministri i shtetit të vogël të Karaibeve të Shën Vincentit dhe Grenadineve, përmblodhi shumë shkurt vlerësimin e tij për samitin BE-Amerika Latine. “Shpresa, besimi, dashuria”, janë rezultatet e takimit me liderët evropianë, tha Gonsalves, i cili aktualisht është edhe kryetar i Komunitetit të Shteteve të Amerikës Latine dhe Karaibeve (CELAC).
Ursula von der Leyen, Presidentja e Komisionit Evropian, tha se ndihej sikur “miqtë e vjetër” kishin rindezur marrëdhënien e tyre. Ajo bëri të ditur se ata do të dëshironin që tani e tutje të shihen çdo dy vjet. Takimi i fundit i këtij lloji para këtij samiti ishte tetë vjet më parë.
A kishte një dënim të përbashkët për sulmin rus në Ukrainë?
Deklarata e samitit përmend luftën në Ukrainë. Ne jemi të “shqetësuar” sepse po shkaktohen vuajtje të mëdha, thuhet në dokument.Se kush është agresori, pra Rusia, nuk thuhet. Me përjashtim të Nikaraguas, e cila është besnike ndaj Moskës, të gjitha shtetet e CELAC dhe BE-së e miratuan këtë tekst pas negociatave të vështira. Kuba dhe Venezuela, gjithashtu shumë ngushtë të lidhura me Rusinë, hoqën dorë nga rezistenca e tyre pasi paragrafi për Ukrainën u zbut shumë.
Kryeministri i Luksemburgut, Xavier Bettel, kritikoi se nuk mund të mohohen thjesht faktet dhe të rishkruhet historia. Megjithatë, deklarata përfundimtare i referohet deklaratave përkatëse të Kombeve të Bashkuara që dënojnë sulmin e Rusisë. Përveç kësaj, përmendet edhe karta e OKB-së, e cila ndalon luftërat agresive. Presidenti në detyrë i CELAC, Ralph Gonsalves tha se ata nuk donin ta bënin samitin e dy kontinenteve vetëm për Ukrainën. “Tani kemi një gjuhë të përbashkët”, tha ai. Ndërsa kancelari Olaf Scholz theksoi se deklarata e përbashkët për Ukrainën ishte një hap përpara. Gjithnjë e më shumë shtete po mbështesin dënimin e Rusisë.
Cili është pozicioni i BE-së për historinë koloniale?
Gonsalves ofroi edhe një justifikim për shfrytëzimin kolonial, gjenocidin indigjen dhe tregtinë e skllevërve, si dhe mundësinë e dëmshpërblimeve. Ndërsa liderët e BE-së ishin të gatshëm të shprehnin keqardhjen e tyre për padrejtësitë koloniale, ata nuk do të kishin të bënin fare me reparacionet. Kreu i qeverisë së ish-kolonisë britanike të Shën Vincentit dhe Grenadineve pranoi se këto çështje, veçanërisht shfrytëzimi i skllevërve, ishin çështje “shumë komplekse”. Për shembull, Brazili vazhdoi të importonte dhe të shfrytëzonte skllevër edhe pasi fitoi pavarësinë nga Portugalia 200 vjet më parë.
Çfarë do të bëhet me marrëveshjen e tregtisë së lirë me Mercosur?
Një rishikim i marrëveshjes së tregtisë së lirë midis Bashkimit Evropian dhe katër vendeve Mercosur Brazil, Argjentinë, Paraguaj dhe Uruguai, i cili ende nuk është ratifikuar, duhet të miratohet deri në fund të vitit. Presidenti brazilian Luiz Inacio Lula da Silva dhe kancelari federal Olaf Scholz shprehën besim se kjo do të realizohet. BE-ja kërkon angazhim konkret të Brazilit për mbrojtjen e pyjeve tropikale dhe synimet klimatike. Presidenti brazilian i ka hedhur poshtë kërkesat si një përpjekje patronati ndaj vendit të tij. Megjithatë, në një takim me përfaqësuesit e biznesit në Bruksel, Lula da Silva përsëriti zotimin e tij për t’i dhënë fund shpyllëzimit në pellgun e Amazonës deri në vitin 2030.
Kryetari i Komitetit të Tregtisë në Parlamentin Evropian, Bernd Lange (SPD), tha se BE dhe katër vendet e Mercosur janë në rrugën e duhur. “Me praninë e Presidentit Lula Da Silva, mund të ketë një vrull të ri për përfundimin e marrëveshjes Mercosur. Qeveria e re braziliane ka të njëjtat synime kur bëhet fjalë për mbrojtjen e pyjeve tropikale dhe ndalimin e prerjeve të paligjshme të pyjeve,” u tha.
Franca në veçanti duhet të heqë dorë nga rezistenca e saj ndaj marrëveshjes BE-Mercosur në anën evropiane. Presidenti Emmanuel Macron ka frikë nga konkurrenca e lirë nga Amerika e Jugut për fermerët e tij francezë. Marrëveshjet e tregtisë së lirë me Kilin dhe Meksikën janë pothuajse gati për t’u nënshkruar dhe janë më pak të diskutueshme se marrëveshja Mercosur.
Si do të zhvillohen marrëdhëniet ekonomike?
Edhe pa një marrëveshje të tregtisë së lirë, kompanitë evropiane, të mbështetura nga Komisioni i BE-së, duan të investojnë në Amerikën e Jugut – në projekte energjetike, në infrastrukturë dhe në nxjerrjen e lëndëve të para që nevojiten, për shembull, për prodhimin e baterive. Presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen foli për vlerë bashkëpunimi prej 45 miliardë euro në katër vitet e ardhshme. BE-ja dëshiron të kapërcejë Kinën dhe Rusinë, të cilat janë gjithashtu të përfshira shumë në bashkëpunim me Amerikën Latine. Si pjesë e Iniciativës Global Gateway të BE-së, Ursula von der Leyen nënshkroi një sërë marrëveshjesh dypalëshe gjatë samitit. Global Gateway është kundërpropozimi i zhvillimit ekonomik kinez si pjesë e Iniciativës “Belt and Road” ose “Rruga e re e Mëndafshit”, të cilën Pekini e ka shtrirë edhe në Amerikën e Jugut.
BE-ja po përpiqet për projekte të përbashkëta energjetike me Uruguain. Mbi të gjitha, BE dëshiron të importojë litiumin metalik nga Kili për prodhimin e baterive të makinave. Presidentja e Komisionit ra dakord për një “partneritet strategjik” për zinxhirët e furnizimit të tokave të rralla me presidentin kilian Gabriel Boric. Për këto lëndë të para, të cilat janë thelbësore për digjitalizimin e ekonomisë, BE-ja aktualisht është më shumë se 90 për qind e varur nga Kina.
Amerika Latine dhe Brazili luajnë një “rol strategjik” për Evropën dhe botën, tha kreu i shtetit të Brazilit, Lula da Silva. “Ne ofrojmë mundësi të mëdha për investime dhe konsum me një treg prej 200 milionë banorësh vetëm në Brazil”.
Komisioni i BE liston gjithsej 130 projekte në vendet partnere që marrin mbështetje financiare nëpërmjet EU Global Gateway. Këto variojnë nga autobusët elektrikë në Kosta Rika dhe një metro në Kolumbi deri te telekomunikimet në rajonin e Amazonës dhe prodhimi i hidrogjenit në Kili.
Cili ishte suksesi anësor?
Bashkimi Evropian ishte në gjendje të largonte shqetësimet e brendshme të mbetura në lidhje me të ashtuquajturën Marrëveshje Post-Cotonou për punën e zhvillimit me vendet e Karaibeve, Amerikës Latine dhe Afrikës. Hungaria dhe Polonia, të cilat e kishin reezerva ndaj traktatit Cotonou, sepse kërkonin një marrëveshja më të ashpër për kthimin e emigrantëve, hoqën dorë nga rezistenca e tyre. Marrëveshja e rëndësishme për bashkëpunim dhe tregti me 79 vende të varfra tani duhet të ratifikohet sa më shpejt dhe të hyjë në fuqi, tha presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel./DW
