Kur kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, Nancy Pelosi vizitoi Tajvanin të martën mbrëma, Kina ishte gati të përgjigjej ndaj saj.
Me radhë, një mori organesh qeveritare dhe politike lëshuan deklarata që dënonin vizitën dhe paralajmëruan për “ndikimin e rëndë” të saj në marrëdhëniet SHBA-Kinë, ndërsa ushtria e Kinës tha se do të nisë menjëherë “stërvitje ajrore dhe detare” dhe publikoi një plan për stërvitjet që rrethojnë ishullin në ditët në vijim.
Vizita e Pelosit, e para nga një ligjvënës i rangut të lartë amerikan në 25 vjet dhe pjesë e një turneu më të madh në Azi, u pa nga Pekini si një “provokim i madh politik” dhe një sfidë ndaj sovranitetit të Kinës.
Partia Komuniste në pushtet e Kinës pretendon se demokracia vetëqeverisëse e Tajvanit është e saja, pavarësisht se nuk e ka kontrolluar kurrë.
Pavarësisht kundërshtimeve të Pekinit, Pelosi dhe një delegacion i kongresit filluan një sërë takimesh të profilit të lartë në legjislaturën e Tajvanit dhe në zyrën e presidentit tajvanez Tsai Ing-wen, ku demokratja e Kalifornisë tha se delegacioni i saj erdhi për të dërguar një “mesazh të qartë” se “Amerika qëndron me Tajvanin”.
“Ne duam që Tajvani të ketë gjithmonë liri me siguri dhe ne nuk po tërhiqemi nga kjo,” tha Pelosi, duke vlerësuar guximin e popullit tajvanez për të mbështetur demokracinë.
Sfidimi i Pelosit ndaj paralajmërimeve të Kinës për të mos vizituar ishullin mund të ketë përkeqësuar marrëdhëniet e trazuara SHBA-Kinë, por analistët thonë se peshën kryesore të presionit të Pekinit nuk do ta ndjejë SHBA, por Tajvani.
Stërvitje me zjarr të drejtpërdrejtë
Pekini nuk humbi kohë duke e bërë të qartë pakënaqësinë e tij teksa avioni i Forcave Ajrore të SHBA-së që mbante delegacionin e Pelosit u ul në Tajvan të martën në mbrëmje.
Megjithatë përgjigja e tij deri më tani ka qenë më e përmbajtur se sa disa nga mundësitë e lëshuara nga zërat nacionalistë në Kinë ditët e fundit.
Ushtria e Kinës do të kryejë stërvitje rreth Tajvanit dhe do të nisë një seri “operacionesh ushtarake të synuara për të kundërshtuar situatën”, sipas deklaratave të lëshuara nga Komanda e Teatrit Lindor dhe Ministria e Mbrojtjes të martën.
Një hartë zyrtare që tregon vendndodhjen e disa prej këtyre stërvitjeve të planifikuara, fillimisht të vendosura të zhvillohen nga e enjtja deri të dielën, sugjeron se ato janë më afër ishullit sesa stërvitjet e mëparshme dhe madje cenojnë ujërat territoriale të Tajvanit.
Analistët thonë se kjo tregon se ato janë një përshkallëzim nga kërcënimet e mëparshme të përdorura nga Pekini kundër Tajvanit, raporton abcnews.al.
Harta tregon se stërvitjet do të rrethojnë ishullin më plotësisht se stërvitjet e mëparshme, duke përfshirë zonat e stërvitjeve ushtarake dhe zonat e rrëzimit të raketave gjatë një krize të madhe në ngushticën e Tajvanit në mesin e viteve 1990.
Me këto stërvitje, Kina “ka shkuar shumë më larg se kurrë më parë”, sipas Carl Schuster, një ish kapiten i marinës amerikane dhe ish-drejtor i operacioneve në Qendrën e Përbashkët të Inteligjencës të Komandës së Paqësorit të SHBA-së.
“Sinjali gjeopolitik që po dërgohet është se Kina mund të mbyllë aksesin ajror dhe detar të Tajvanit sa herë të dojë,” tha ai.
Ministria e Mbrojtjes e Tajvanit në një konferencë shtypi të mërkurën e quajti planin e barabartë me një “bllokadë detare dhe ajrore” që “do të kërcënonte rrugët ujore ndërkombëtare, do të sfidonte rendin ndërkombëtar, do të minonte status quo-në ndër ngushtica dhe do të rrezikonte sigurinë rajonale”.
Por sa domethënëse do të ishin përfundimisht ushtrimet do të varet nga ajo që do të ndodhë në ditët në vijim, sipas shkencëtarit politik Chong Ja Ian nga Universiteti Kombëtar i Singaporit.
“Pekini (nuk) dëshiron t’i përshkallëzojë gjërat në një mënyrë që nuk mund t’i kontrollojë. Në të njëjtën kohë, ai nuk mund të dërgojë një sinjal që duket shumë i dobët,” tha Chong, duke vënë në dukje se kjo e fundit do të kishte pasoja të brendshme për udhëheqësin kinez Xi Jinping dhe potencialisht ndikojnë në aftësinë e Pekinit “për t’i bërë shtetet e tjera rajonale të ndjekin vijën e tij”.
“Si duket ajo pikë e ëmbël (për Pekinin) askush nuk e di me të vërtetë,” tha ai.
“Poshtërimi kombëtar”
Por, edhe kur Kina nis përgjigjen e saj, vizita e Pelosit në Taipei dhe takimet e saj të profilit të lartë të mërkurën, shënuan një pengesë të rëndësishme për Pekinin, i cili prej ditësh kishte kërkuar të pengonte udhëtimin e saj me kërcënime për hakmarrje dhe paralajmërime për kapërcimin e një “vijë të kuqe”.
Dhe zhgënjimi për dështimin e këtyre kërcënimeve ishte i dukshëm në disa qarqe në Kinë.
Megjithatë, Hu Xijin, një ekspert politik dhe ish-kryeredaktor i tabloidit nacionalist shtetëror Global Times, i cili kishte paralajmëruar për hakmarrjen ushtarake kineze kundër SHBA-së përpara udhëtimit të Pelosit, u përpoq të zbusë pakënaqësitë.
“Pelosi zbarkoi në Tajvan, gjë që natyrisht pasqyron se fuqia jonë parandaluese nuk është e mjaftueshme për të ndaluar ofensivën e saj të hershme,” shkroi Hu në një postim në llogarinë e tij të verifikuar në Weibo të mërkurën.
“Por nëse jeni shumë i frustruar për këtë, duke menduar se ne kemi “humbur” dhe kemi hasur në një “poshtërim” të ri kombëtar, atëherë është pak e ekzagjeruar. Disa individë mund të mendojnë kështu, por ne nuk duhet të kemi një cenueshmëri të tillë kolektive”, tha ai.
Vizita e Pelosit erdhi në një kohë veçanërisht të ndjeshme për Kinën pasi Xi, lideri më i fuqishëm i vendit në dekada, po përgatitet të thyejë konventat dhe të kërkojë një mandat të tretë në Kongresin e 20-të të Partisë Komuniste këtë vjeshtë.
Dhe kjo ngre rrezikun e dështimit të Kinës për të larguar folësin nga vizita, thonë analistët, raporton abcnews.al.
“Kinezët u përpoqën të përdornin luftën retorike për të penguar udhëtimin e Pelosit dhe ata tejkaluan me kërcënimet e tyre,” tha Yun Sun, drejtor i Programit të Kinës në Qendrën Stimson në Uashington.
“Kjo zbulon “mjaft probleme” në politikën e jashtme të Kinës, “që ata mendojnë se trokitja e shpatave është e mjaftueshme për t’u marrë atë që duan, por kostoja e kësaj është besueshmëria e tyre në të ardhmen,” tha ai.
“Dhe ndërsa situata nuk kishte gjasa të ndikonte në lëvizjen e Xi në një mandat të tretë, vizita, veçanërisht pas thirrjes së tij me Presidentin e SHBA-së Joe Biden javën e kaluar, në të cilën udhëheqësi kinez paralajmëroi SHBA-në të mos “luajë me zjarrin” për çështjen e Tajvanit. , ishte një “turp i madh” brenda vendit, tha Sun.
Pasojat për Tajvanin
Por, ndërsa zemërimi i Pekinit drejtohej te folësi i SHBA-së, të cilin zyrtarët kinezë e akuzuan se “me vetëdije dhe keqdashje” provokoi një “krizë” – analistët thanë se Tajvani do të ndiejë peshën kryesore të tërbimit të tij.
Stërvitjet ushtarake të planifikuara, që synojnë të “shtrydhin Tajvanin”, ka të ngjarë të pasohen me veprime të vazhdueshme në ngushticën e Tajvanit, sipas Sun.
“Vizita e Pelosit në fakt do të çojë në një përshkallëzim të ri të shtrëngimit ushtarak kinez të Tajvanit në të ardhmen. Ky ndëshkim është çelësi i përgjigjes kineze në këtë pikë, sepse nuk mund të ndëshkojë Shtetet e Bashkuara,” tha ajo.
Tajvani gjithashtu do të dënohet me një ndëshkim ekonomik për veprimet e tij, me Zyrën e Çështjeve të Tajvanit të Kinës të mërkurën që njoftoi një pezullim të importit të disa frutave të agrumeve dhe produkteve të detit nga ishulli.
Doganat kineze në një deklaratë të veçantë i lidhën pezullimet për shqetësimet e higjienës, por nuk është hera e parë që Kina ndalon produktet tajvaneze mes tensioneve të përshkallëzuara, shkruan CNN.
Ministria e Tregtisë e Kinës njoftoi gjithashtu të mërkurën se do të pezullonte menjëherë eksportin e saj të rërës natyrore në Tajvan, një komponent kyç për prodhimin e çipave gjysmëpërçues, një veprim që Byroja e Minierave të Tajvanit tha se do të kishte efekt “të kufizuar”.
Dhe përballë planeve të Kinës për stërvitje ushtarake, Byroja Detare dhe Portuale e Tajvanit lëshoi gjithashtu tre njoftime të mërkurën, duke u kërkuar anijeve të përdorin rrugë alternative për shtatë porte rreth ishullit.
Tajvani gjithashtu filloi negociatat me Japoninë fqinje dhe Filipinet për të gjetur rrugë alternative të aviacionit për të shmangur asetet kineze.
Pelosi u largua nga ishulli të mërkurën, duke e lënë Tajvanin sfidues nën presion edhe më të madh teksa Kina shfryn tërbimin e saj.
Kur u pyet gjatë një konference të rregullt të lajmeve në Pekin nëse pezullimi i eksporteve kishte për qëllim të ndëshkonte Tajvanin për vizitën e Pelosit, Ndihmës Ministri i Punëve të Jashtme të Kinës Hua Chunying refuzoi të komentonte mbi veprime specifike tregtare, por tha se “një gjë është e sigurt këtu”.
“Forcat separatiste të SHBA dhe Tajvanit duhet të marrin përgjegjësinë dhe të paguajnë çmimin për gabimet që kanë bërë,” tha ai./Abcnews.al/
