Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Sulmet ajrore që goditën bazën ushtarake ukrainase pranë qytetit të Yavoriv në fillim të 13 marsit, nuk shkaktuan vetëm 35 viktima, por edhe rritën armiqësitë në perëndim të Ukrainës, një rajon që deri dje ishte i paprekur nga pushtimi rus. Më e rëndësishmja, baza, e quajtur në mënyrë ironike Qendra Ndërkombëtare e Paqeruajtjes dhe Sigurisë, ishte përdorur nga Amerika dhe vendet e tjera të NATO-s për të trajnuar trupat ukrainase.
Baza është vetëm 18 km larg Polonisë, një anëtare e NATO-s, dhe është shndërruar në një stacion për armët dhe furnizimet e tjera që vendet e NATO-s po dërgojnë në Ukrainë. Për ata që kanë frikë se lufta mund të zgjerohet përtej kufijve të Ukrainës, sulmi ishte prova më e dukshme dhe më shqetësuese deri më tani. Për liderët perëndimorë, veçanërisht, ishte një alarm për të parandaluar përshkallëzimin e konfrontimit të tyre me Rusinë.
Në vitin 1947 George Kennan, një diplomat i njohur amerikan, tha se armiqësia e Rusisë ishte produkt i pasigurisë së saj, megjithatë politika e saj e jashtme do t’i përgjigjej “logjikës dhe retorikës së pushtetit“.
Prandaj, Amerika duhet të miratojë “një politikë kontrolli të fortë, të krijuar për t’u përballur me rusët.”
Kjo pikëpamje u bë themeli i strategjisë së Amerikës kundër Bashkimit Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë.
“Kam shumë frikë se konflikti do të vazhdojë për një kohë të gjatë,” tha Liz Truss, sekretarja e jashtme britanike gjatë një vizite në Uashington më 10 mars. Për Robert Gates, një ish-sekretar amerikan i mbrojtjes, lufta “i ka dhënë fund festës 30-vjeçare të historisë së amerikanëve”; Shtetet e Bashkuara duhet të përballen jo vetëm me Rusinë, por edhe me Kinën.
Amerika duhet të pranojë se ne po përballemi me një luftë globale që nuk dihet për sa kohë do të zgjasë kundër dy fuqive të mëdha. Kjo do të varet në radhë të parë, nga rezultati i luftimeve në Ukrainë. Vladimir Putin, presidentit të Rusisë, i është mohuar një fitore e shpejtë ushtarake, falë rezistencës së ashpër të forcave të Ukrainës.
Një grusht shteti në Kremlin ose një kryengritje popullore që do ta rrëzojë atë nga pushteti nuk llogaritet si mundësi. Gjatë një fjalimi në kongres javën e kaluar, Bill Burns, drejtori i CIA, priste më shumë luftime të ashpra. “Mendoj se Putin është i zemëruar dhe i frustruar tani. Ai ka të ngjarë të dyfishojë dhe të përpiqet të shtypë ushtrinë ukrainase pa marrë parasysh viktimat civile.”
Edhe nëse mund të arrihet së shpejti një marrëveshje diplomatike, një periudhë e zgjatur rivaliteti midis Perëndimit dhe Rusisë duket e pashmangshme, të paktën për aq kohë Putin të jetë në pushtet.
Nëse ai mund të marrë kontrollin e Ukrainës, mund të tundohet të pushtojë edhe vende të tjera. Në çdo rast, ai ka të ngjarë të përballet me rezistencën kokëfortë, të armatosur dhe jo të dhunshme, nga ukrainasit rebelë.
Nëse ai përballet me një ngërç ose, siç guxojnë disa tani të besojnë, fillon të tërhiqet, ai mund të sulmojë mbështetësit perëndimorë të Ukrainës me shpresën për të ndryshuar fatin e tij. Çfarëdo që të ndodhë, sipas Alina Polyakova eksperte e Qendrës për Analizën e Politikave Europiane, një institut kërkimor në Uashington, nuk do të ketë më “rivendosje” të marrëdhënieve me Rusinë ashtu siç tentoi Barack Obama.
Truss është e bindur se Putin do të humbasë: Biden premtoi se Amerika do të mbrojë “çdo pëllëmbë” të territorit të NATO-s. Por ai është po aq i qartë edhe kur tha se forcat amerikane nuk do të mbrojnë asnjë centimetër të tokës ukrainase, nga frika e fillimit të “Luftës së Tretë Botërore”.
Prandaj, nevojitet një strategji që synon të ndalojë agresionin perandorak rus, por nuk ndalon ndërhyrjen e drejtpërdrejtë ushtarake: një garë indirekte që përfshin armatosjen e forcave ukrainase.
“Ne jemi kthyer në kontrollin klasik,” tha Richard Fontaine analist i Qendrës për një Siguri, një institut kërkimi, “Ne po kundërshtojmë një politikë të parandalimit të zgjerimit të Rusisë, duke e dobësuar atë dhe duke shpresuar për një ndryshim të udhëheqjes politike në një periudhë afatgjatë.”
Ndërsa Rusia shkon drejt represionit të brendshëm dhe izolimit ekonomik të epokës së Stalinit, analiza e Kenanit ofron një pikënisje për politikëbërësit. Sundimtarët rusë “gjithmonë i kanë pasur frikë forcat e huaja, i frikësohen kontaktit të drejtpërdrejtë midis botës perëndimore”.
Rezultati është se Rusia nuk mund të jetojë në paqe me Perëndimin dhe duhet ta shkatërrojë atë. Në një artikull të Foreign Affairs, Kenan tha se presioni amerikan mund të përshpejtojë “ose shpërbërjen ose zbutjen graduale të pushtetit sovjetik”.
Megjithatë, Kenan filloi të kundërshtojë politikat e miratuara nga Amerika. Ai mendonte se veprimi politik dhe ekonomik – jo ndërtimi dhe konfrontimi ushtarak duhet të ishin mjetet kryesore. Ai mbështeti planin Marshall për Europën e pasluftës, por nuk i pëlqente krijimi i NATO-s. Vite më vonë, ai mendoi se zgjerimi i aleancës pas rënies së murit të Berlinit ishte një gabim.
Eliot Cohen i Universitetit Johns Hopkins thekson se Rusia sot është një armik shumë më i vogël se sa ka qenë dikur Bashkimi Sovjetik. Është “një perandori e plagosur” dhe jo një superfuqi me një ideologji globale.
Udhëheqja e saj është më shumë personale sesa kolektive (pas Stalinit); ekonomisë së saj i mungojnë rregullat perandorake dhe shtetet aleate të Bashkimit Sovjetik, të cilët formuan një sistem pothuajse autarkik. “Rusia është një ekonomi dhe rend politik dhe social shumë më i brishtë se Bashkimi Sovjetik,” tha ai.
“Ajo nuk mbahet e bashkuar nga asnjë ideologji tjetër përveç nacionalizmit por kryesisht nga lakmia, korrupsioni dhe frika.”
Ai propozon tre objektiva për një strategji të re kontrolli: çlirimin ushtarak të Ukrainës duke i ofruar asaj çdo dhe të gjitha armët që i nevojiten (përveç armëve kimike, biologjike ose bërthamore); dobësimi i Rusisë nëpërmjet sanksioneve në mënyrë që vendi të mos mund të përbëjë më një kërcënim; dhe riarmatimin dhe rigjallërimin e Perëndimit për t’u përballur jo vetëm me Rusinë, por edhe me Kinën.
Administrata Biden është më e kujdesshme. Ushtarakisht, ajo nuk dëshiron që Amerika të bëhet një “bashkëluftëtare”. Rusia ka paralajmëruar se autokolonat që furnizojnë me armë Ukrainën janë objektiva legjitime. Deri më tani, Amerika i ka dhënë Ukrainës raketa kundërajrore por ka hedhur poshtë nocionin për të dërguar avionë polakë MiG-29 në Ukrainë.
Në të njëjtën mënyrë, ka refuzuar vendosjen e një zonë ndalim-fluturimi mbi Ukrainë. Se deri në çfarë pike një vend mund të mbështesë një vend kundër një fuqie bërthamore është ende e paqartë, por historia sugjeron se kufijtë janë të gjerë.
Forcat “vullnetare” kineze luftuan kundër trupave amerikane në luftën koreane të viteve 1950-53. Gjatë pushtimit të Afganistanit nga Bashkimi Sovjetik në 1979-89, Amerika pajisi luftëtarët me raketa kundërajrore dhe shumë të tjera përveç kësaj.
“Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik e kanë sulmuar njëra-tjetrën në mënyrë të drejtpërdrejtë,” tha Fontaine.
Nëse forcat ruse vazhdojnë të përparojnë për shembull duke pushtuar Kievin do të rritet presioni që Perëndimi të bëjë më shumë për të ndihmuar Ukrainën. Këshilli Atlantik i kërkoi një paneli ekspertësh të vlerësonin 11 opsione për të ndihmuar Ukrainën, duke i vlerësuar ato sipas efektivitetit ushtarak dhe rrezikut të përshkallëzimit.
Opsionet më të mira përfshinin ofrimin e dronëve luftarakë; sistemet e mbrojtjes ajrore për të shkatërruar avionët dhe raketat, duke përfshirë Sistemin e Armëve Close-in (shpesh i përdorur në anije) dhe Iron Dom të Izraelit. Administrata e Biden ka vazhduar të rrisë sanksionet ekonomike ndaj Rusisë, por edhe këtu ka kufizime. Jo të gjitha bankat ruse janë të shkëputura nga sistemi i SWIFT.
Vendet europiane vazhdojnë të blejnë sasi të mëdha nafte dhe gazi rus. Yuriy Vitrenko, shefi i Naftogaz, kompania shtetërore e Ukrainës e naftës dhe gazit, mendon se një mënyrë e mirë për të goditur më shumë Rusinë do të ishte që vendet europiane të “ruanin” në një llogari pagesat për furnizimin me energjinë ruse deri kur trupat e saj të largoheshin nga Ukraina.
Në këtë mënyrë Rusia nuk do të kishte para të mjaftueshme për të vazhduar luftën e saj dhe do të nxiste vendin për ti dhënë fund pushtimit, tha Vitrenko. Këto janë presionet ndaj Rusisë, që disa shqetësohen se do të shkaktojë një kolaps ushtarak ose ekonomik në Rusi që do ta shtyjë Putinin të marrë rreziqe më të mëdha.
Shqetësimi më i madh është se ai mund të përdorë armët bërthamore. Kërcënimet e Putinit janë një paralajmërim për NATO-n që të mos sulmojë Rusinë pasi aleanca po dërgon shumicën e forcave të tij tokësore dhe ajrore në Ukrainë. Kjo është një arsye pse Amerika ka qenë e kujdesshme në përforcimin e pranisë ushtarake të NATO-s në frontin e saj lindor.
Për Daniel Fried nga Këshilli Atlantik, konkurenca me Rusinë mund të jetë e ngjashme me vitet e para të luftës së ftohtë, kur amerikanët për gati 20 vite kishin frikë nga lufta bërthamore. Edhe pse Amerika kërkon të frenojë Rusinë, duhet të vazhdojë të flasë me Putinin për kontrollin e armëve.
Michael Green, i Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, një tjetër institut, thotë se strategjia për kontrollin ka nevojë për dy elementë të tjerë. Njëra është një rritje e mprehtë në shpenzimet e mbrojtjes së Amerikës nëse do të frenojë Rusinë dhe Kinën. “Buxheti i mbrojtjes së SHBA-së është pothuajse më i ulëti që në epokën e pasluftës,” thekson ai.
Një tjetër kërkesë është forcimi i “mbështetjes ekonomike” për aleatët e Amerikës, veçanërisht në Azi, përmes integrimit të mëtejshëm dhe liberalizimit të tregtisë.
Tani për tani, ekipi i Biden nuk ka asnjë plan.
Partneriteti gjithnjë e më i ngushtë midis Rusisë dhe Kinës është një tjetër kujtesë e Luftës së Ftohtë se Kina, dhe jo Rusia, është rivali më i madh i Amerikës. Disa ekspertë kinezë thonë se Amerika duhet të fokusohet në Indo-Paqësor dhe kjo në krizën e Europës.
Zyrtarët e administratës së Biden theksojnë se angazhimi ushtarak i Amerikës në Europë ka të bëjë kryesisht me forcat tokësore, ndërsa mbrojtja e Tajvanit dhe frenimi i Kinës në Indo-Paqësor ka të bëjë me një detyrë të marinës dhe forcave ajrore.
Arne Westad nga Universiteti Yale thekson se Amerika duke të ringjallë një taktikë të luftës së ftohtë për tu përballur me Rusinë dhe Kinën: Ndërsa Amerika dhe aleatët e saj në Europë dhe Azi po përballen me Rusinë, shumë kanë shpresa për një ringjallje të Perëndimit.
Ndër më optimistët është Francis Fukuyama i Universitetit të Stanfordit, i cili shpiku nocionin e “fundit të historisë” pas rënies së Bashkimit Sovjetik. Ai parashikon se Ukraina jo vetëm që do të ndalojë forcat ruse, por do t’u shkaktojë atyre “disfatë”.
Kjo do të rigjallërojë demokracinë globale: “Fryma e vitit 1989 do të jetojë, falë një grupi ukrainassh trima”.
/abcnews.al
