Më 6 prill, ministrat e jashtëm të Arabisë Saudite dhe Iranit u takuan për herë të parë në 7 vite. Një muaj më parë, zyrtarë të lartë të sigurisë kombëtare nga të dy vendet rivendosën marrëdhëniet diplomatike pas vitesh armiqësish.
Por takimet që çuan në ngjarjen e mësipërme nuk u zhvilluan në Lindjen e Mesme. Ata u pritën nga Kina, pas vitesh përpjekjesh të pasuksesshme nga Omani dhe Iraku.
Në të njëjtën kohë, Kina luajti një rol të rëndësishëm në parandalimin e kolapsit të ekonomisë ruse për shkak të sanksioneve të vendosura nga vendet perëndimore pas pushtimit të Ukrainës.
Në këtë sfond, ekspertët besojnë se suksesi i ri i Pekinit si një paqebërës në Lindjen e Mesme shënon një ndryshim në qëndrimin e një vendi që tradicionalisht ka hezituar të përfshihet në përpjekjet për zgjidhjen e konflikteve globale.
Në shkurt, pak para përfundimit të bisedimeve Iran-Arabi Saudite, Pekini ndërmorri Iniciativën e Sigurisë Globale me qëllim “zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve midis vendeve përmes dialogut dhe konsultimit”, raporton abcnews.al.
Vetëm javën e kaluar, ministri i ri i jashtëm i Kinës, Qin Gang, tha se Pekini ishte gati të ndërmjetësonte bisedimet e paqes midis Izraelit dhe Palestinës. Marrëveshja Saudite-Iran mund të shërbejë si “një trampolinë për nismat e ardhshme” nga Kina, tha Julia Gurrol-Haller, një bashkëpunëtore në Arnold-Bergstraesser-Institut Freiburg në Gjermani.
E gjithë kjo po ndodh në një kohë kur ndikimi i Shteteve të Bashkuara, tradicionalisht lojtari më i fuqishëm në Lindjen e Mesme ka shënuar rënie, sipas shumë analistëvë.
Por a mund t’i ofrojë Kina Lindjes së Mesme gjithçka që i ka ofruar SHBA-ja pavarësisht nga të gjitha dobësitë e saj gjatë gjithë këtyre viteve?
Pavarësisht ndikimit të saj në rritje, Kina ende nuk ka zëvendësuar SHBA-në në Lindjen e Mesme, ku Uashingtoni ka dhjetëra baza ushtarake dhe aleatë që është e angazhuar t’i mbrojë.
Por sipas ekspertëve, në asnjë rast Pekini mund të mos dëshirojë të mbajë këtë përgjegjësi.
Kina është partneri kryesor tregtar i Arabisë Saudite dhe Iranit dhe blerësi më i madh i naftës nga të dy shtetet. Në vitet e fundit ka forcuar edhe më shumë këto marrëdhënie, duke nënshkruar një marrëveshje bashkëpunimi 25-vjeçare me Iranin në 2021 dhe një marrëveshje gjithëpërfshirëse të partneritetit strategjik me Arabinë Saudite në 2022.
Por kjo marrëdhënie shtrihet përtej Arabisë Saudite dhe Iranit, në një masë të madhe falë Iniciativës masive “Një Brez, një Rrugë (BRI) të nisur në 2013, e cila synon të lidhë Azinë, Europën dhe Afrikën përmes një rrjeti portesh, hekurudhash, autostradash dhe projekte të tjera infrastrukturore, të mbështetura nga Kina.
Kina ka investuar më shumë se 273 miliardë dollarë në rajon ndërmjet viteve 2005 dhe 2022 dhe është investitori më i madh në Lindjen e Mesme. Ajo gjithashtu blen naftë nga Iraku, gaz natyror nga Katari dhe eksporton armë në Algjeri, Marok, Turqi, Egjipt dhe Arabinë Saudite, raporton abcnews.al.
Gjithashtu po ndihmon Egjiptin të ndërtojë kryeqytetin e tij të ri jashtë Kajros dhe ka ndërtuar rrjetin hekurudhor të metrosë në Mekë. Ndërkohë, përparimi i shpejtë i Kinës në teknologjinë më të fundit gjatë viteve të fundit do të thotë se Pekini mund të ofrojë akses në shërbime të tilla si lidhja 5G përmes kompanive të tilla si Huaëei.
E gjithë kjo i jep Kinës ndikim automatik në rajon, tha Trita Parsi, bashkë-themeluese dhe nënkryetare ekzekutive e Institutit Quincy për Shtetin e Përgjegjshëm, një institut kërkimor me bazë në Uashington, D.C.
Ky ndikim ka bërë që Pekini të ketë sukses me Arabinë Saudite dhe Iranin ku negociatorët e mëparshëm dështuan.
Vendet në të gjithë rajonin duan të jenë në favor të Kinës për arsye ekonomike. Në të njëjtën kohë, Pekini shihet si një partner tregtar ideologjikisht neutral, i cili ka mbajtur prej kohësh një politikë neutrale për sa i përket punëve të brendshme të vendeve të Lindjes së Mesme, nga politika te të drejtat e njeriut, duke e bërë atë një ndërmjetës më pak të diskutueshëm se vendet e tjera si p.sh. SHBA.
Natyrisht, përkundër imazhit që Kina dëshiron të projektojë në krahasim me SHBA-në, vitet e fundit ajo ka vazhduar në përmirësimin dhe zgjerimin dramatik të aftësive të saj ushtarake, gjë që shpesh e demonstron.
Në vitin 2017, Ushtria Çlirimtare Popullore ndërtoi bazën e saj të parë ushtarake jashtë shtetit në Xhibuti, pranë ngushticës së Hormuzit. Katër vjet më vonë, Wall Street Journal raportoi se Kina mund të ndërtonte një bazë detare në Emiratet e Bashkuara Arabe, një plan që u anulua pas ndërhyrjes së SHBA-së.
Megjithatë, Zakiyeh Yazdanshenas, drejtoreshë e Projektit Kinë-Lindja e Mesme në Qendrën për Studime Strategjike të Lindjes së Mesme në Teheran, tha se historia e deritanishme e Kinës nuk tregon asnjë qëllim për përfshirje të stilit të SHBA-së në rajon.
“Pekini nuk ka as aftësinë dhe as dëshirën për të pasur një prani ushtarake si ajo e SHBA-së në rajon, por po përpiqet të zgjerojë ndikimin e tij në Lindjen e Mesme dhe veçanërisht në Gjirin Persik”, tha ai për Al Jazeera.
/abcnews.al
