Nga Cameron Abadi, Foreign Policy
Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Pas zgjedhjeve më 25 shtator, Italia ka të ngjarë të ketë një qeveri të krahut të djathtë të udhëhequr nga një parti e ekstremit të djathtë që rrjedh drejtpërdrejt nga lëvizja fashiste e Benito Musolinit.
Giorgia Meloni, e cila kryeson partinë Vëllezërit e Italisë – “Fratel ka mbështetur simbolizmin fashist dhe ka lavdëruar udhëheqjen e Musolinit.
A ishte fashizmi një projekt ekonomik si dhe një ideologji politike?
A është ende gjallë projekti fashist sot?
Dhe çfarë planesh kanë postfashistët për Italinë e sotme?
Këto janë disa nga pyetjet gjatë bisedës me kolumnistin e FP, Adam Tooze. Ajo që vijon është një transkript i intervistës, i redaktuar me qartësi.
Cameron Abadi: Le të fillojmë duke folur rreth historisë tani. A kishin një program të unifikuar ekonomik fashistët klasikë?
Dua të them, a ishte fashizmi një ide ekonomike koherente në radhë të parë?
Adam Tooze: Dua të them, të flasësh për fashizmin klasik është një kontradiktë në terma. Ishte një lloj lëvizjeje e çrregullt. Disa njerëz madje kundërshtojnë faktin se nacional-socializmi në Gjermani dhe fashizmi italian duhet të bashkohen.
Fashistët ishin padyshim antisocialistë dhe anti-liberalë. Dhe lidhja midis të dyjave për ta është në fakt disi logjike. Pra, gjëja kryesore është se ata nuk favorizojnë konfliktin e klasave. Ata nuk favorizojnë përmbysjen e strukturës ekzistuese shoqërore me anë të konfliktit agresiv klasor.
Në letër, ata favorizojnë bashkëpunimin e klasave. Pra si lëvizja fashiste italiane ashtu edhe Gjermania naziste krijojnë fronte të reja pune. Ato ofrojnë forma mjaft të përpunuara të inkorporimit për klasën punëtore. Të dy po përpiqen të gjejnë mënyra se si punëtorët mund të jenë pjesë e politikës. Ky është një nga mësimet e Luftës së Parë Botërore, se nuk mund të jesh një shtet i fuqishëm nëse nuk mund të inkorporosh klasën punëtore, raporton abcnews.al.
Dhe është e gabuar, të analizosh fashizmin, siç prireshin të bënin shumë njerëz në të kaluarën, vetëm për sa i përket manifestimeve të tij në kohë paqeje.
Pra, për fashizmin mund të themi se është një lloj vetëvrasjeje, pasi çon në shkatërrimin e saj.
CA: Cila është baza sociale e lëvizjeve fashiste? Pra, a ka një formë tjetër të klasës së ulët nga e cila po mbështeteshin fashistët, një formë që është ndoshta më pak emancipuese se klasa punëtore komuniste?
AT: Po. Dua të them, kjo është një pikë thelbësore që duhet sqaruar, mendoj, sepse në debatin aktual, në debatin e shekullit të 21-të për politikën e re të djathtë, populizmin, e kështu me radhë, imazhi që kemi është ai i të majtëve të privuar nga e drejta, klasa punëtore e frustruar, post-industriale.
Ky është lloji i imazhit klasik. Dhe është ilustruar, nga lëvizja Le Pen që ka kaluar nëpër mishërime të ndryshme në Francë, e cila ka marrë një masë të konsiderueshme të klasës punëtore të bardhë që në të kaluarën mund të ishin për Partinë Komuniste Franceze.
Megjithatë, në mënyrë klasike, ajo që përfaqësonte fashizmi ishte një lëvizje antisocialiste, antikomuniste, e cila në një farë mase kufizoi aftësinë e saj për t’u bërë thirrje një popullate më të gjerë, raporton abcnews.al.
Ky ishte veçanërisht rasti në Itali. Në fakt, faza e parë, fashizmi italian i valës së parë, lëvizja që doli nga 1919 dhe mori pushtetin 100 vjet më parë në tetor 1922. Po flasim për tregtarët e vegjël, biznesmenët e vegjël, fermerët, menaxherët e fermave, të cilët mobilizohen nga pronarët dhe ndonjëherë nga interesa të mëdha industriale për qëllimet e tyre kundër klasës punëtore.
Nazistët e morën pushtetin jo në vitin 1923, 10 vite më vonë në 1933 si një lëvizje elektorale, kështu që ajo lëvizje ishte e ndryshme nga lëvizja fashiste italiane në atë që duhej të kishte sukses elektoral.
Dhe kështu, në fakt, ishte ende e njëanshme ndaj votuesve të klasës së mesme të ulët dhe të klasës së mesme, por, në fakt, shumë e suksesshme në marrjen e votave të një numri të konsiderueshëm votuesish të klasës punëtore gjermane.
Dhe ky është, interesant, modeli që shohim sot në Itali. Pra, nuk është e lehtë të gjesh të dhëna për preferencat elektorale të italianëve në momentin aktual, por pata fatin me ndihmën e disa miqve në Twitter. Pra, një nga gjërat që mendoj se arsyeton rritjen e Fratelli d’Italia në sondazhet e fundit është pikërisht se ata u shpëtojnë getove të klasave, dhe kanë qenë në gjendje të pozicionohen si një parti që do të marrë rreth 20 deri në 25 përqind të votave në një segment shumë të gjerë të shoqërisë italiane.
Gjithçka në të djathtë të qendrës duket se është lojë e drejtë për ta.
CA: Nëse gjurmoni prejardhjen, do të shihni se Vëllezërit e Italisë janë një lloj pasardhësi i drejtpërdrejtë i Musolinit. Por pyes veten se cilat gjurmë të veçanta të fashizmit, ideologjikisht, që janë ende të dukshme.
AT: Mund të thuash që ka një linjë të drejtpërdrejtë. Pra, ata luajnë këtë lojë: Sigurisht që ne nuk e kemi prejardhjen nga fashizmi. Por më pas, siç mund të thonë ata, ju e dini, jashtë kamerës dhe ndonjëherë para kamerës, do të ngrihen dolli për Musolinin. Figura të larta do të marrin pjesë në përkujtimin e marshimit të Musolinit në Romë.
Vetë Meloni, si një politikane e re, ishte një mbështetëse e trashëgimisë së Musolinit.
Dhe kjo nuk kufizohet në ekstremin e djathtë. Berluskoni në vitin 2003 i tha i lumtur gazetës britanike Spectator se Musolini, kurrë nuk vrau askënd dhe se kampet e tij të burgut ishin si vende pushimi.
Po, në shumë aspekte tani ideologjia e tyre është në thelb ajo e një partie konservatore, jo shumë e ndryshme nga [Partia Republikane] në Shtetet e Bashkuara.
CA: Partia, Vëllezërit e Italisë argumentojnë për një reformë kushtetuese në Itali që do të krijonte një president të zgjedhur drejtpërdrejt, me sa duket më të autorizuar.
Pra, a ka ndonjë substancë ekonomike të lidhur me këtë lloj reforme?
AT: Arsyet që ata mbrojtën janë mjaft interesante. Pra, popullata italiane, nëse zgjedh drejtpërdrejt një president, do të flasë drejtpërdrejt përmes marrëveshjeve të jashtëzakonshme që bëhen kur parlamenti kalon në procesin e zgjedhjes së presidentit dhe presidenti më pas bëhet arbitri i lojës parlamentare.
Dua të them, gjëja qesharake është, natyrisht, se vetë Fratelli d’Italia ka lindur nga politika parlamentare italiane. Por sigurisht, siç e kemi parë shumë herë në Shtetet e Bashkuara dhe gjithashtu në Francë, ju gjithashtu mund të përfundoni, si të thuash, të përçarë kundër njëri-tjetrit.
Sistemi i stilit Westminster, apo jo? Që do të thotë se qeveria ka automatikisht një mandat dhe sistemi është i orientuar drejt – të paktën në një formë dypartiake dhe do t’i japë një shumicë të madhe kujtdo që fiton. Nuk ka funksionuar gjithmonë.
CA: Dua të them, një fakt tjetër për fashizmin në shekullin e 20-të, të paktën në fillim të shekullit të 20-të, dukej si një projekt i ri. Por Italia është një shoqëri e plakur.
AT: Kjo është një pikë shumë e rëndësishme. Dhe kjo në thelb është dallimi midis fashizmit tani dhe fashizmit klasik historik. Dua të them, nëse dy gjëra përcaktuan fashizmin historik, njëra ishte frika nga revolucioni komunist dhe reagimi ndaj tij në Itali.
Kjo ishte një frikë shumë konkrete. Ka pasur një Parti Komuniste shumë të fuqishme pas Luftës së Parë Botërore, një valë e madhe goditjeje, të ashtuquajturat vitet e kuqe të famshme dhe përvoja tjetër përcaktuese e periudhës ishte lufta totale, Lufta e Parë Botërore.
Pra, italianët më të vjetër që u formësuan nga politika e viteve ’70, ’80 dhe fillimi i viteve ’90 priren të votojnë për [Partinë Demokratike]. Por italianët e grupmoshës 35 deri në 64 vjeç kanë më shumë gjasa të votojnë për Fratelli.
CA: Po. Dhe së fundmi, dua të them, një nga shprehjet e këtij konservatorizmi, mendoj, është se Vëllezërit e Italisë pretendojnë se janë të përkushtuar ndaj Bashkimit Europian si një projekt. Por diçka e tillë, më bëri të pyes veten, a mund të imagjinohet që ndonjëherë të ketë një lloj fashizmi pan-europian si një projekt politik?
AT: Epo, mendoj se ideja e një konflikti këtu është e qartë që fashistët nuk janë asgjë veçse nacionalistë. Dhe kështu, si mund të ndërtoni një pan-europian si çështje nacionalizmi?
Dua të them, në vitin 1936, ishte pakti anti-Komintern në përgjigje të fronteve popullore të shpallura nga Kominterni në atë periudhë që lidhnin Gjermaninë naziste në Itali dhe Japoninë Perandorake gjithashtu. Dhe Holokausti është një përpjekje e udhëhequr nga gjermanët. Por është një përpjekje e antisemitëve dhe fashistëve europianë që ndjekin shkatërrimin gjenocidal të popullsisë hebreje të Europës.
Është gjithashtu e vërtetë, megjithatë, sigurisht, që politikanët italianë duhet të jenë pragmatikë. Ata e dinë që elektorati italian është ende pro-europian i shumicës. Dhe ata e dinë gjithashtu se Italia de facto është e varur nga mbështetja e BE-së, veçanërisht mbështetja nga [Banka Qendrore Europiane].
Dhe unë mendoj, ju e dini, këtu ne do të shohim Romën, çfarëdo qeverie që të ketë, duke kërkuar të negociojë për një marrëveshje. Musolini në vitet 1920 nuk ishte radikali që u bë në vitet ’30. Ai ishte radikal në shtëpi.
Ai shkatërroi të majtën italiane. Por ai ishte një i dashur i Wall Street-it dhe kultivoi financat e huaja në vitet ’20. Pra, kjo nuk ju dallon domosdoshmërisht nga modeli klasik fashist italian.
Por ky lloj pragmatizmi, mendoj, është ajo që do të shohim.
/abcnews.al
