Pranvera është zyrtarisht këtu dhe moti në Nju Jork është aq tërheqës sa disponueshmëria e vaksinimit, që të bën të besosh se jeta ka filluar të jetë siç ka qenë më parë. Edhe mua më kapi dëshira për të dalë jashtë, të marrë rrezet e pakta të diellit që të ngacmojnë dhe të bëjnë të ndihesh me shpresë se gjithçka ka mbaruar. Kështu, dola të ecja në rrugët e qytetit tim disa herë javën e kaluar, duke u ulur në kafene trotuari me një filxhan kafeje në dorë. Hera e parë që e bëja këtë pas më shumë se një vit.
Unë, ndryshe nga vjet, kisha një vetëdije më të madhe për të parë çdo lëvizje që bënte baristja, duke gjurmuar se ku i preknin duar, dhe nëse i hiqte dorezat para se të bënte kafen time. E vërteta është se asgjë nuk është si më parë, pavarësisht motot dhe vaksinave, rrugët e Nju Jorkut janë ende bosh.
Ndalem për të parë një ekspozitë të re në Muzeun Whitney të Artit Amerikan, dhe ndërsa shkoj të ulem pranë dikujt tjetër, më kaplon një ndjenjë e vështirë e afërsisë. Në duam të jemi të dashur, të buzëqeshur dhe të kemi një shkëmbim njerëzor, por nuk duket se dikush do të jetë sërish shoqëror. Pasi kemi jetuar jetët tona në izolim, ne nuk jemi të njëjtët njerëz si një vit më parë. Dhe tani të gjithë e kemi kuptuar se mundësia e kthimit në jetën publike na gjen në rrethana të paparashikuara.
Po ta mendosh, kulmi i pandemisë vjet ndodhi në mes të Pashkëve dhe lehtësimi i masave mund të ndodhë në sezonin 6-javor të Pashkëve, momenti i fillimit të jetës së re. Kjo më bëri të meditoj mbi idenë e ringjalljes, një fjalë që ne e shoqërojmë më lehtë me Pashkët, por që është e rrënjosur në Latinishten resurgere, që do të thotë të ngrihesh përsëri, të ringjallesh. Ajo që qëndron para nesh është festa për të zbuluar veten përsëri.
Disa javë më parë, ndërsa po bëja disa hulumtime, po dëgjoja albumin legjendar të John Coltrane, A Love Supreme, që ai kompozoi në Long Island në vitin 1964. Ishte tingulli i sfondit për një pjesë të vogël të pasdites sime. Më pëlqen xhazi, por nuk jam aficioniste nga asnjë zhanër. Nuk di të dëgjoj ashtu si di të shikoj një pikturë, të kujtoj frymën ashtu si rikalibroj veten. Prandaj unë jam e magjepsur nga albumi që kur mësove se Coltrane e kompozoi atë si një lloj lutje falënderimi ndaj Zotit pasi i mbijetoi realitetit të errët dhe dobësues të varësisë nga heroina dhe alkooli. Përpiqesha ta dëgjoja sesi mund të tingëllojë përvoja e ringjalljes dhe ripërtëritjes së një njeriu.
Këtë javë, ndërsa mendoja sesi të gjithë jemi duke u përpjekur të lundrojmë në një lloj rikthimi në jetën tonë, u ula dhe dëgjova albumin. I dhashë vëmendjen që do t’i jepja një pikture. Doja të përpiqesha të dëgjoja si mund të tingëllojë përvoja e ringjalljes dhe ripërtëritjes së një njeriu.
Kënga e parë fillon me një gong, një thirrje të qartë të guximshme, me një rrymë nën tingujt e butonave të butë të pianos nga pianisti McCoy Tyner, ndërsa Coltrane luan pak në saksofon, një hyrje për të dëgjuar sepse diçka po vjen. E luajta lëngën përsëri dhe përsëri, duke e gjetur veten të mposhtur nga emocionet, duke lodhur veshin për të izoluar tingujt, kështu që unë mund të kapja secilin instrument duke ndërtuar mbi tjetrin.
Imagjinoja një artist duke zgjedhur ngjyrat e tij dhe duke i shtresuar në hije dhe strukturë të kundërta me njëra-tjetrën në pëlhurë, duke ndërtuar përbërjen dhe duke tërhequr syrin në një ose dy pika kryesore. Rritja dhe rënia e ritmit në lojërat e tij më bën të mendoja për një predikues afrikano-amerikan që jep një predikim të pasionuar, duke punuar me thirrjen dhe përgjigjen e instrumenteve të tjerë, duke zhytur dhe tendosur katranin e tij për të nënvizuar emocionin e çfarëdo që thotë ai.
Dhe ndërsa dëgjoja këtë album, imagjinova atë që Coltrane mund të thoshte se skicimi i jetës së re nuk është linear, nuk është i parashikueshëm, nuk është i pa orientuar. Por ajo që rishtas tingëllon kaotike dhe pa formë, mund të fillojë të ketë kuptim ndërsa anoni në të, e dëgjoni atë, përshtateni me ritmet e saj të reja. Ne mund ta gjejmë rrugën tonë përsëri te e panjohura.
Në një moment ndërsa dëgjoja albumin në mendje më erdhi imazhi i pikturës “Jazz on Easter Sunday” nga Sam Middleton. Kjo pikturë e vitit 1961 është e gjallë dhe frenetike me ngjyra; e kuqe gjaku, e verdhë e ndezur, e bardhë e ndritshme. Disa pjesë të kanavacës janë krehur me bojë të zezë, një përfshije e përshtatshme; megjithëse jeta mahnitëse është ringjallur, sërish është komplekse. Piktura ka një element të gjallërisë së egër të së Dielës së Pashkëve, ditës që festohet për fillime të reja të paimagjinueshme.
Nuk ka asgjë të rregullt në pikturën e Middleton. Por ekziston një koherencë që mund t ndjeni dhe nëse nuk e përshkruani dot atë. Është përsëritja e ngjyrës dhe formave abstrakte. Kjo më kujtoi të njëjtën gjë edhe te albumi i Coltrane. Dhe përsëritja është baza. Përsëritja është në zemër të të gjithë mantarve, shprehjeve të shenjta që ne përdorim për të na mbështetur në një njohje universale të dashurisë, paqes, shpresës dhe përkatësisë. E mendoj albumin e Coltrane si një thirrje për të pranuar jetën e re. Ka të ngjarë të kërkojë një improvizim, disa mësojnë ta bëjnë të bukur atë që në fillim duket pa formë. Dhe duhet të gjemë me durim pikat tona kryesore, ndërsa ndjejmë në rrugën tonë realitetin e ri. Dhe ky është plasmi, duke jetuar jetën tonë me guxim, të hapur ndaj ndenjjes, duke shtresuar një element në tjetrin, ndërsa mësojmë ta njohim si këngë të shenjtë, ashtu siç vërtet është./Përshtati nga Financial Times./e.b-abcnews.al
