Departamenti Amerikan i Shtetit ka publikuar raportin e klimës së investimeve në Shqipëri. Në raport theksohet se pavarësisht se vendi ynë ka një kornizë të shëndoshë ligjore dhe përparimit në reformën dixhitale, investitorët e huaj e perceptojnë Shqipërinë si një vend të vështirë për të bërë biznes.
“Për të tërhequr dhe për të nxitur investimet, Shqipëria miratoi një Ligj mbi Investimet Strategjike në 2015. Ligji përshkruan stimujt e investimeve dhe ofron procedura të shpejta administrative për investitorët strategjikë të huaj dhe vendas deri më 31 Dhjetor 2020, në varësi të madhësisë së investimit dhe numrit të vendeve të punës të krijuara. Në 2015 qeveria miratoi gjithashtu legjislacionin që krijon Zona të Zhvillimit Ekonomik Teknik, si zonat e tregtisë së lirë. Qeveria bëri përparime të rëndësishme në Axhendën e Revolucionit Dixhital gjatë vitit 2019. Që nga Janari 2020, 61 përqind e të gjitha shërbimeve publike për qytetarët dhe bizneset ishin në dispozicion online përmes Portalit E-Albania, nga 15 përqind në 2019. Reforma është në vazhdim, dhe qeveria thotë se deri në dhjetor 2020, 91 përqind e të gjitha shërbimeve publike do të jenë në dispozicion në internet. Kjo duhet të ndihmojë në frenimin e korrupsionit duke kufizuar kontaktet e drejtpërdrejta me zyrtarë të administratës publike. Por pavarësisht nga një kornizë e shëndoshë ligjore dhe përparimit në reformën elektronike, investitorët e huaj e perceptojnë Shqipërinë si një vend të vështirë për të bërë biznes”.
Por cilat janë problemet? Korrupsioni është i pari. SHBA pret që me zbatimin e reformës në drejtësi situata të ndryshojë. “Zbatimi i reformës gjyqësore është duke u zhvilluar, duke përfshirë vettingun e gjyqtarëve dhe prokurorëve për pasuri të pajustifikuara. Më shumë se gjysma e gjyqtarëve dhe prokurorëve që i janë nënshtruar vetingut janë shkarkuar për pasuri të pajustifikuar ose lidhje me krimin e organizuar. BE pret që Shqipëria të tregojë përparim në ndjekjen penale të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Zbatimi i reformës gjyqësore është në vazhdim, dhe përfundimi i saj pritet të përmirësojë klimën e investimeve në vend”.
Cfarë i mungon Shqipërisë? “Aktualisht Shqipërisë i mungon një mekanizëm i rishikimit të investimeve të huaja”. Një tjetër problem është cështja e pronës. “Të drejtat e pronës vazhdojnë të jenë një sfidë në Shqipëri sepse titulli është i vështirë për t’u fituar. Ka pasur raste që individë dyshohet se kanë manipuluar sistemin gjyqësor për të marrë tituj të paligjshëm të tokës. Mbivendosja e titujve të pronave është një çështje serioze dhe e zakonshme. Procesi i kompensimit për tokën e konfiskuar nga ish-regjimi komunist vazhdon të jetë joefikas. Megjithatë, parlamenti miratoi një ligj mbi regjistrimin e kërkesave të pronës në 16 Prill, i cili do të sigurojë një lehtësim”.
SHBA ka kritika edhe për PPP-të. “Pavarësisht nga një kornizë e shëndoshë ligjore dhe përparimit në reformën elektronike, investitorët e huaj e perceptojnë Shqipërinë si një vend të vështirë për të bërë biznes. Ata përmendin korrupsionin, veçanërisht në gjyqësor, mungesën e transparencës në prokurimin publik dhe zbatimin e dobët të kontratave si problemet e vazhdueshme në Shqipëri. Raportet e korrupsionit në prokurimet qeveritare janë të zakonshme. Përdorimi në rritje i kontratave të partneritetit publik privat ka ulur mundësitë e konkurrencës, përfshirë investitorët e huaj, në infrastrukturë dhe sektorë të tjerë. Analizat e dobëta të kostos dhe përfitimit dhe mungesa e ekspertizës teknike në hartimin dhe monitorimin e kontratave PPP janë shqetësime të vazhdueshme. Investitorët amerikanë sfidohen nga korrupsioni dhe vazhdimi i praktikave informale të biznesit. Disa investitorë amerikanë janë përballur me mosmarrëveshje të diskutueshme si me njësitë publike ashtu edhe me ato private, përfshirë disa që shkuan në arbitrazh ndërkombëtar. Në 2019 dhe 2020, investimi i një kompanie amerikane u përpoq të pengohej nga disa vendime gjyqësore dhe veprime të dyshimta të palëve të interesuara të përfshira në një mosmarrëveshje mbi investimin”.
Në fund të raportit komentohet edhe rënia që Shqipëria pësoi te “Transparency International” dhe perceptimit tashmë së bashku me Maqedoninë si vendet më të korruptuara të Ballkanit Perëndimor.
“Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International 2019 e renditi Shqipërinë në vendin e 106-të të 180 vendeve, një rënie prej shtatë vendeve nga 2018. Si pasojë, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut tani perceptohen si vendet më të korruptuara në Ballkanin Perëndimor. Shqipëria ra gjithashtu 19 pika në studimin e Bankës Botërore “Të Bërit Biznes 2020”, duke u renditur në vendin e 82-të nga 63-ta në 2019. Megjithëse ky ndryshim mund t’i atribuohet pjesërisht zbatimit të një metodologjie të re, vendi vazhdon të ketë rezultate të dobëta në fushat e dhënies së lejeve të ndërtimit, pagimi i taksave, zbatimi i kontratave, regjistrimi i pronës, marrja e energjisë elektrike dhe mbrojtja e investitorëve të pakicave”./db/abcnews.al
